توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت توليد JIT در فایل ورد (word)
مقدمه
اهداف نگهداری و تعمیرات
نگهداری و تعمیرات
روند تکاملی نگهداری و تعمیرات
مفاهیم و تعاریف سیستم نگهداری و تعمیرات
نقش برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات در کارخانجات
لزوم استفاده از سیستم برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات درتولید
مراحل برنامهریزی ( نت ) بصورت کاربردی
معایب ناشی از نداشتن سیستم نگهداری و تعمیرات
علائم فقدان سیستم نگهداری و تعمیرات
انواع فعالیتها و روشهای نگهداری و تعمیرات
تقسیم بندی انواع فعالیتهای نگهداری و تعمیرات
نگهداری و تعمیرات کنترلی
نگهداری و تعمیرات زمان بندی شده
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شرایط
تشکیلات و سازمان مورد نیاز برای سیستم نگهداری و تعمیرات
طراحی بخش نگهداری و تعمیرات در کارخانه و سازماندهی آن
اصول سازمان تشکیلاتی نگهداری و تعمیرات
شرح وظایف پرسنل نگهداری و تعمیر
ارتباط واحد نگهداری و تعمیربا سایر قسمتهای کارخانه
نحوه پیاده سازی سیستم نگهداری و تعمیرات
استاندارد های بازرسی فنی
استانداردهای سرویس
استاندارد های تعمیر
استاندارد های روشهای کار تعمیرات
مسیر حرکت و جریان اطلاعات نت
روشهای کاهش هزینه های نت
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت توليد JIT در فایل ورد (word)
ماهنامه صنعت نساجی – شماره 209- آشنایی با سیستم نت در کارخانه نوشته مهندس حسن زنجانی
نگهداری ماشینآلات و تجهیزات – نویسنده : ایوائوکوبایاش – مترجمین : دکتر مهدی غضنفری – مهندس فرناز ناصر شریعتی
مدیریت تولید – دکتر جعفر نژاد
مدیریت تولید – دکتر سید مسعود سیدی
مدیریت تولید – سید عباس کاظمی و مسعود کسایی
برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات – علی حاج شیر محمدی
نگهداری و تعمیرات – شرکت خدمات علوی صنعتی خراسان – نویسنده : مهندس محمد طاهر آهنگری
مقدمه
نگهداری و تعمیرات (نت) دو مفهوم بسیار مهم ودو مقوله اساسی هستند که تحقق و عمل بدانها موجبات بقا و تداوم خطوط مختلف تولید و کاهش هزینه ها را فراهم
می آورند. با پیچیده تر شدن وسائل و امکاناتی که انسان برای رفع نیازهای روز افزون خود بکار می گیرد ، امر استفاده بهینه و نیز اقتصادی بودن این وسایل و امکانات بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است .روشهای پیچیده تولید و امکانات و ماشین آلاتی که در این راستا مورد استفاده قرارمی گیرند، نیازمند این است که با حداقل هزینه، بیشترین استفاده از آنها صورت گرفته و کارایی آنها را تا جایی که ممکن است افزایش داده عمر مفید آنها را بالا برد و از این رهگذر هزینه های کل مربوط به قیمت تمام شده محصولات را کاهش داد .در جهان صنعت امروز موضوع رقابت و تسخیر بازار بیش از پیش مطرح است و کیفیت بالا و قیمت مناسب محصولات است که توان مطرح شدن در میدان رقابت و مسابقه را دارا می باشند .در غیر اینصورت طرح تولید محکوم به فناست
اهداف نگهداری و تعمیرات
افزایش میزان سرمایه گذاری افزایش ظرفیت تولید بکار گیری بیشتر سیستمهای اتوماتیک مدیریت صحیح در امر نگهداری و تعمیرات موجود وپیوسته در جهت بهبود آن کوشش شده است ،برنامه ریزی تولید و نیز کنترل و ثبت هزینه ها به راحتی صورت گرفته و بازدهی نیز همواره افزایش یافته است
اصلی ترین هدف سیستم نگهداری و تعمیرات همان بهینه کردن تواناییهای ماشین آلات به منظور رسیدن به حداکثر تولید و کاهش فرسایش و خرابی آنهاست .دستیابی به اهداف دیگری نیز در کنار رسیدن به هدف اصلی مدنظر می باشد که عبارتند از
-ایجاد آرشیو مدارک فنی بعنوان بانک اطلاعاتی کارخانه
-بررسی و آنالیز فنی اقتصادی نگهداری و تعمیرات انجام شده
-کاهش هزینه های انژی مانند(برق،سوخت و غیره)
-کاهش هزینه های ناشی از ضایعات مواد، قطعات یدکی و ابزار
-ایجاد زمان توقف کمتر در مقابل تولید بیشتر که نتیجتاً قیمت تمام شده محصول را کاهش می دهد
-کاهش هزینه های تعمیرات تکراری و متوالی ودر نتیجه استفاده بهتر از قطعت یدکی و نیروی انسانی
-افزایش کیفیت تولید و جلوگیری از ضایعاتی که بر اثر خرابی ماشین آلات بوجود می آید
-جلوگیری از سرمایه گذاری سنگین جایگزینی به قیمت افزایش عمر مفید ماشین آلات
-پایین آوردن هزینه تولید با بالا بردن زمان کار ماشین آلات کاهش تعمیرات و توقف آنها
-ایجاد نظم و تربیت در تعمیرات و استاندارد کردن کارهای تعمیراتی و زمان سنجی فعالیتهای
نگهداری و تعمیرات
-تهیه دستورالعملهای ایمنی و حفاظت فردی در اجرای سیستم نگهداری و تعمیرات به منظور جلوگیری از خطرات احتمالی
-امکان نصب و راه اندازی ماشین آلات با قابلیت اعتماد بالا
-کنترل و ثبت هزینه های نگهداری و تعمیرات و بهبود روشهای ثبت این اطلاعات
-حفظ و نگهداری و تعمیرات سیستم در وضعیتی مطلوب جهت ایجاد انگیزه و علاقمندی در کارکنان
روند تکاملی نگهداری و تعمیرات
نگهداری و تعمیرات از روزی که بشر اولین ابزار خود نظیر چاقوی سنگی ، چماق و; را ساخت وجود داشته است . بعنوان مثال ، تیز کردن چاقو ، خود نوعی نگهداری و تعمیر محسوب می شود
کارگر قزون وسطایی دارای ابزارهای پیشرفته تری مثل آسیاب ،ماشین تراش و مته بود و عملاً کارهای تعمیراتی را خود انجام می داد . بعداً با توسعه ماشینهای جدید نظیر ماشین بخار و ماشین احتراق و نیز ماشینهای پیچیده تر از قبل نیاز بیشتری به نگهداری و تعمیرات احساس گردید
سیستم های اتوماتیک رد اثر پیشرفت طبیعی تمدن در قرن حاضر ارائه شده اند .این سیستم ها به معنای وجود دستگاههای پیچیده تر و استفاده کمتر از نیروی انسانی درگیر در تولید می باشند . اما مقدار نفر – ساعت مصرفی در نگهداری و تعمیرات این سیستم ها به نسبت سیستم های قبلی زیادتر می باشد . بطور کلی می توان گفت که در یک صنعت کاملاً اتوماتیک ،نیازی به کارگر تولیدی نمی باشد ولی بطور یقین کارهای نگهداری و تعمیرات به کارگر احتیاج دارد. شایان ذکر است که رد سیستم اتوماتیک زمان لازم جهت به انجام رساندن کارهای نگهداری و تعمیرات تا100% نسبت به سیستم غیر اتوماتیک افزایش یافته است
حالت سنتی نگهداری و تعمیرات با هدف ترمیم خرابیها پس از رخ دادن شروع می شد . بدین ترتیب که اکثر شرکتها فقط وقتی که دستگاه و یا تجهیزاتی از کار می افتاد، بازبینی یا تعمیر آن را آغاز می کردند ودر واقع سیستم نگهداری و تعمیرات دستگاههای از کار افتاده یا BM (Breakdown Maintenanee) معمول بود تا اینکه پس از مدتی نگهداری و تعمیرات پیشگیری یا PM(Preventinve Maintenance) معرفی گردید .این نوع از نگهداری و تعمیرات اجرای نگهداری و تعمیرات روزانه، بازرسیهای دوره ای و متناوب و تعمیرات در صورت خرابی را شامل می شد همانطور که در شکل واضح است PM در صول سالیان بعد به تدریج تغییر پیدا کرد تا پاسخگوی نیازهای جدید صنعت باشد
در دهه 1970 نگرش جدیدی تحت عنوان نگهداری و تعمیرات برنامه ریزی شده (Programming Maintenance) بوجود آمد . متخصصین این رشته ضمن تاکید برروی اصلاح شکستهای اتفاقی به برنامه ریزی لازم پرداختند انها با بهره گیری مناسب از علوم آمار واحتمالات و پژوهش عملیاتی تکنیکها و مدلهایی را برای حالات مختلف انواع ماشین آلات ابداع کردند که می توانستند کلیه نگهداری و تعمیرات پیشگیری را به نظم آورده .شکست سیستمها را پیش بینی کرده ، جهت تعمیر آنها برنامه ریزی نمایند .در همین دوره شاخه های مختلف این علم مثل تعمیر پذیری ، کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت رشد نمودند واین مقطع زمانی را می توان دوران شکوفایی واوج نگهداری و تعمیرات برنامه ریزی شده و نگهداری و تعمیرات به ور دانست
پس از مدتی مشاهده شد که فعالیتهای فوق تنها در چارچوب شرایط خاصی که بررسی شده اند ، کارخانجات را به اهداف تعیین شده می رساند ودر سایر شرایط مثمر ثمر واقع نمی گردند .در نتیجه این دیدگاه مطرح گردید که نگهداری و تعمیرات بهره ور علیرغم جریان بهبودی که ایجاد نموده است . گاهی اوقات به قالبهایی بی روح تبدیل می شود که لازم است مدیریت بالای شرکت و یا موسسه با طرز تلقی و نگرش خود در آنها ایجاد بنماید.ن وت بهر ور فراگیر (TPM) شکل تکامل یافته کلیه حالتهای گذشته است که در واقع القاء انگیزه در قالبهای نگهداری و تعمیرات بهرور می باشد . شایان ذکر است که شرکت NIPPON DENSO (از شرکتهای تابعه شرکت TOYOTA) در سال 1971 برای اولین بار با اجرای TPM نتایج قابل توجهی بدست آورد وبرنده جایزه نگهداری و تعمیرات سال گردید
اکنون نیز شاهد تغییر گرایش و شیوه های اجرائی نگهداری و تعمیرات (نت) هستیم . در گذشته تولید در مقطعی از زمان متوقف می شد تا همه چیز بررسی شود و نگهداری و تعمیرات لازم انجام گیرد
اما در روش نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شرایط ابتدا وضعیت دستگاه بررسی
می شود و سپس با توجه به نتایج حاصله تصمیم لازم براین اساس گرفته می شود . که کار دستگاه ادامه یابد یا متوقف شده ، تعمیرات لازم صورت گیرد
مفاهیم و تعاریف سیستم نگهداری و تعمیرات
الف)نگهداری
مجموعه فعالیتهایی که بطور مشخص و معمولاً بصورت برنامه ریزی شده و با هدف جلوگیری از خرابی ناگهانی ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات انجام گرفته و با این کار قابلیت اطمینان ودر دسترس بودن آنها را افزایش می دهیم . فعالیتهای نگهداری لقب می دهیم
ب) تعمیرات
شامل مجموعه فعالیتهایی است که بر روی یک سیستم یا وسیله ای که دچار خرابی و یا از کار افتادگی گردیده ، انجام می دهیم تا آن را به حالت اماده و قابل بهره برداری بازگردانده و رد جهت انجام وظیفه ای که به آن محول گردید ه است ، آماده اش سازیم
از تعاریف فوق براحتی در می یا بیم که از کارافتادگی هر وسیله یا سیستم ، یک متغیر تصادفی است که می توان وقوع ان را بصورت تخمینی پیش بینی کرده و برای رفع و تعمیر آن ، آمادگی لازم را از قبل احراز نمود. انجام این امر مستلزم اتخاذ تدابیر لازم و برنامه ریزی صحیحی است که تحت عنوان برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات نامگذاری شده است
نقش برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات در کارخانجات
نگهداری و تعمیرات به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می گردد که سبب افزایش عمر مفید ماشین آلات می شود و کاهش مصرف قطعات یدکی و انرژی و هزینه را نیز بدنبال دارد و کارایی و راندمان عملی ماشین آلات را افزایش می دهد . با نگهداری و تعمیرات با ید بیشتر برخوردی مهندسی و عملی شود تا برخوردی تئوریک و غیر عملی
اگر چه از مبانی عملی در تدوین سیستم استفاده می شود . ولی شرایط هر کارخانه و نیازها و مشکلات آن را نیز نمی توان نادیده گرفت و لذا باید سعی بر این باشد که سیستم نگهداری و تعمیرات را با همکاری مهندسان و کارشناسان هر کارخانه تدوین نمود. تا چنین سیستمی در زمان اجرا با کارخانه بیگانه ودور از ذهن پرسنل اجرایی نباشد در تدوین سیستم و اجرای آن نقش نیروی انسانی وطرز تفکر و نگرش پرسنل فنی به سیستمی که تدوین یا اجرا خواهد شد را با ید رد نظر داشت و باید متوجه بود که هر سیستم یا روش جدید در پرسنل و نیروی انسانی دوگانگی ایجاد کرده و این دوگانگی مقاومتهایی را از طرف پرسنل بدنیال دارد ، لذا ظرفیت کار را نباید ااز دست داد واگر که اصل مهم اساسی در اجرای هر سیستم قاطعیت در مدیریت است ، اما ایجاد انگیزه در پرسنل برای اجرای سیستم یکی از ضروریات مهم می باشد و تفهیم این نکته که ( افراد هستند که برنامه را اجرا می کنند نه آدمهای آهنی ) سنگینی مسئولیت ما را بعنوان تدوین کننده سیستم بیشتر می کند ولذا مشارکت دادن افراد متخصص در تدوین سیستم هم از مقاومتهای احتمالی آنها جلوگیری می کند و هم اطلاعات و دستورالعملهای جمع آوری شده را غنی تر و قابل اجراتر می سازد
با توجه به اینکه تداوم بکارگیری هر سیستم از تدوین ان مشکلتر است ، لذا یویایی ودینامیک بودن سیستم نگهداری و تعمیرات از اهمیت ویژه ای برخودار است زیرا سبب تکامل این سیستم می گردد. به عنوان مثال ممکن است برخی از مواردی که رد زمان تدوین سیستم در نظر گرفته شده در جریان مرحله اجرای سیستم نیاز به اصلاح داشته باشد . از اینرو سیستم باید قابلیت انعطاف داشته باشد تا در شرایط مختلف برنامه را به گونه ای تغییر دهد که رسیدن به اهداف را امکان پذیر و نگهداری و تعمیرات را همواره ودر هر حال بهینه نماید
لزوم استفاده از سیستم برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات درتولید
دانلود مقاله دفاع مشروع و اعمال در حکم دفاع مشروع در فایل ورد (word) دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله دفاع مشروع و اعمال در حکم دفاع مشروع در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله دفاع مشروع و اعمال در حکم دفاع مشروع در فایل ورد (word)
مقدمه
اول :
ضرورت دفاع در مقام اعمال یک حق و یا انجام یک تکلیف :
دوم :
نظریه دفاع مبتنی بر اجبار روحی (معنوی)
بخش اول
ماهیت تاسیس حقوقی دفاع مشروع
الف . اعمال حقوق فردی و خصوصی در دفاع مشروع
ب . قلمرو علت موجهه در دفاع مشروع
بخش دوم
شرایط تجاوز و دفاع و موضوع مورد تجاوز در دفاع مشروع
1 . ماهیت غیر قانونی تجاوز :
2 . فقدان تحریک قبل از تجاوز :
3 . فعلیت تجاوز :
4 . غیر قابل دفع بودن تجاوز :
ب . شرایط مشروعیت دفاع در قبال تجاوز
1 . ضروری بودن دفاع :
2 . متناسب بودن دفاع با خطر تجاوز :
3 . استفاده مدافع از آسان ترین وسیله نجات :
4 . توانایی مدافع برای دفاع از دیگری و ناتوانی او در دفاع از خود :
ج . موضوع تجاوز در دفاع مشروع
1 . دفاع از نفس :
2 . دفاع از عرض یا ناموس :
3 . دفاع از مال :
4 . دفاع از آزادی تن خود یا دیگری :
2 . اعمال در حکم دفاع مشروع
بخش اول
مصادیق اعمال در حکم دفاع مشروع
الف ) قتل عمدی در مقام دفاع از شخص
ب. قتل عمدی در مقام دفاع از مال
ج . قتل سارق مسلح و قطاع الطریق
1 . دفاع در مورد راهزنی در راه ها و شوارع و سرقت با اسلحه
2 . دفاع در مقابل سارق مسلح در غیر راهها و شوارع
بخش دوم
قلمرو زمانی و مکانی اعمال در حکم دفاع مشروع
الف . محل دفاع
ب . زمان دفاع
ج . اشکالات ناشی از شناخت اعمال در حکم دفاع مشروع
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله دفاع مشروع و اعمال در حکم دفاع مشروع در فایل ورد (word)
1 . در مورد ماهیت جرم بودن عمل دفاع کننده به نظرات جناب آقای دکتر ضیا الدین پیمانی در کتاب تفصیل قواعد دفاع مشروع در حقوق جزایی ایران بویژه صفحات 23 و 24 مراجعه شود
2 . داود العطار : الدفاع الشرعی فی الشریعه الاسلامیه (چاپ اول , 1401 ه_ / 1981 م) , ص
3 . عبد القادر عوده : التشریع الجنائی , ج 1/ص
4 . در مورد تعرض به نفس ناشی از ترک فعل آقای دکتر ضیا الدین پیمانی معتقد است
6 . ماده واحده قانون تشدید مجازات رانندگان مختلف مصوب دی ماه 1335 مقرر می دارد
( هر راننده ای _ اعم از آنکه شغل او رانندگی باشد یا نباشد شخصاً و یا با شرکت دیگری _ به قصد قتل یا سرقت اموال هتک ناموس , مرتکب ربودن شخص یا اشخاصی که در آن وسیله نقلیه است بشود در صورت وقوع قتل , محکوم به اعدام است و دادرسان حق ندارند مجازات را حتی یک درجه تخفیف بدهند و در صورت وقوع سرقت و یا هتک ناموس به عنف به حبس دائم و در صورت شروع به قتل یا شروع به سرقت و یا شروع به هتک ناموس به حبس جنایی درجه یک از پنج تا پانزده سال مجازات خواهد شد
7 . پاسخ و سئوالات از کمیسیون استفتاات و مشاورین حقوقی شورای عالی قضایی (1365) ج 3 / ص 43 , سئوال
8 . دکتر پرویز صانعی : حقوق جزای عمومی , ج 1/ص
15 . دکتر عبدالحسین علی آبادی : حقوق جنایی , ج1/ص
18 . دکتر ضیا الدین پیمانی : تفصیل قواعد دفاع مشروع در حقوق جزایی ایران ,ص
مقدمه
حق دفاع در مقابل تجاوزات به جان آزادی عرض و ناموس و مال از حقوق طبیعی هر انسان است و لذا وضع مقررات در این زمینهم هم با اصول و مبانی حقوق اسلامی و هم با حقوق اروپایی هماهنگی دارد
دفاع مشروع در حقوق موضوعه ایران در قانون راجع به مجازات اسلامی و قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ) پیش بینی شده است . حقوق موضوعه ارتکاب اعمالی را که در شرایط عادی جرم و مستوجب مجازات است در مقام دفاع جرم نمی شناسد و مسئولیت کیفری و مسئولیت مدنی دفاع کننده را منتقی میداند اساس و مبنای دفاع مشروع در حقوق موضوعه متکی بر نظریات حقوقی زیر است
اول
ضرورت دفاع در مقام اعمال یک حق و یا انجام یک تکلیف
اولین نظریه در مورد تاسیس دفاع مشروع این است که دفاع مشروع اعمال یک حق و حتی انجام یک تکلیف است در مواقعی که خطر قریب الوقوع است و به مراجع عمومی دسترسی نیست , بایستی افراد امکان محافظت از خودشان یا دیگران را داشته باشند. فکر وجود حق طبیعی دفاع و ضرورت دفاع به عنوان یک حق یا وظیفه , اساس این نظریه را تشکیل می دهد حق دفاع در ادوار مختلف پیوسته یکی از علل مشروعیت ارتکاب جرم شناخته شده است حقوق روم دفاع مشروع را قبول داشته و سیسرون آن را حق طبیعی تلقی نموده است
دفاع مشروع تحت تاثیر افکار مسیحیت تغییر کرد و طبق آن کسی که در مقام دفاع مشروع مرتکب عمل مجرمانه می شد چنین رفتاری را مغایر با کردار نیک تلقی می کردند و دفاع کننده را مجرم می دانستند و الغای مجازات , مستلزم تقاضای عفو را از حاکم بود , و اصولاً در موارد دفاع از نفس , تقاضای عفو همیشه مورد قبول واقع میشد در شریعت اسلام دفاع , مسئولیت جزایی را منتقی می سازد و بر سه قسم است
1 . دفاع مشروع که نوعی دفاع فردی است
2 . امر به معروف و نهی از منکر که نوعی دفاع اجتماعی است
3 . جهاد که دفاع از کیان اسلام است
دوم
نظریه دفاع مبتنی بر اجبار روحی (معنوی)
در تجاوزی که علیه فردی به عمل می آید و دفاع کننده را در موقعیت دفاع مشروع قرار می دهد فرض بر این است که دفاع کننده در زمان دفاع در وضعیت اجبار روحی (معنوی ) بوده است علی الاصول اعمال زور و توسل به قدرت شخصی همیشه موضوع است ولی در چنین فرضی با اختلال در عنصر روانی جرم, رفتار مجرمانه ای که در مقام دفاع به عمل آمده است , به علت وجود وضعیت اجبار مستوجب کیفر نیست . این نظریه همیشه منطبق با واقع نیست , زیرا در بیشتر موارد اقدام دفاع کننده به نحوی است که مبین قصد و اراده و درک واقعی او هنگام دفاع است
تفاوت عمده در انتخاب یکی از دو نظریه بالا موجب می شود که در نظریه ضرورت دفاع در مقام اعمال یک حق و انجام یک تکلیف دفاع مشروع از عوامل موجهه جرم به حساب می آید در حالی که در نظریه دفاع مبتنی بر اجبار روحی (معنوی ) دفاع مشروع از علل عدم قابلیت انتساب یا عوامل شخصی رافع مسئولیت کیفری محسوب میگردد. در حقوق جزای کشور ما دفاع مشروع از عوامل موجهه جرم است , زیرا با اجتماع شرایطی عملی که جرم است در مقام دفاع از نفس یا عرض یا ناموس یا مال خود یا دیگری و یا آزادی تن خود یا دیگری قابل تعقیب و مجازات نیست. ضوابط دفاع مشروع در مواد 33 به بعد قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361 پیش بینی شده است بعلاوه مواردی هم در مواد 92 به بعد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ) مصوب 1363 معین شده است که علی رغم فقدان جمیع شرایط لازم برای تحقق دفاع مشروع با احراز شرایط قانونی برای دفاع در دادگاه عمل در حکم دفاع مشروع تلقی می شود
بنابر آنچه که داود العطار در کتاب (الدفاع الشرعی فی الشریعه الاسلامیه) نوشته برای دفاع مشروع تعریفی در کتب فقهی نیامده است . تنها عبد القدر عوده در کتاب (فی التشریع الجنایی الاسلامی) می نویسد
الدفاع الشرعی : هو واجب الانسان فی حمایه نفسه او نفس غیره و حقه فی حمایه ماله او مال غیره من کل اعتدا حال غیر مشروع بالقوه الالازمه لدفع هذا الاعتدا
دفاع مشروع بر هر انسانی در حمایت از جان خود و یا جان دیگری واجب است و حقی است برای او در حمایت از مال خود و یا مال دیگری در مقابل هر نوع تجاوز فعلی نامشروع با هر وسیله ای که برای دفع این تجاوز ضروری باشد
مواد 33 به بعد قانون راجع به مجازات اسلامی ضوابط عمومی دفاع مشروع را معین می کند مواد 92 به بعد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ) مواردی را که در حکم دفاع مشروع تلقی می گردد پیش بینی نموده است . ما این مقررات را در دو بحث مورد بررسی قرار می دهیم
ضوابط کلی برای تحقق دفاع مشروع
بخش اول
ماهیت تاسیس حقوقی دفاع مشروع
الف . اعمال حقوق فردی و خصوصی در دفاع مشروع
ماده 33 قانون راجع به مجازات اسلامی با غیر قابل تعقیب و مجازات دانستن عمل مجرمانه در مقام دفاع از نفس یا عرض یا ناموس یا مال خود یا دیگری یا آزادی تن خود یا دیگری در واقع حق خصوصی دفاع را مورد قبول قرار داده است. مبنای این امتیاز شخصی در ضرورت دفاع , عدم امکان توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت و یا موثر واقع نشدن مداخله قوای مذکور در رفع تجاوز و خطر است (بند 2 ماده 33 قانون مورد بحث) در اینجا به هیچ وجه لازم نیست برای مشروع دانستن دفاع اجبار روحی یا معنوی دفاع کننده مطرح گردد چه بسا ممکن است دفاع کننده آزادانه و آگاهانه و در خارج از موارد اجبار , مبادرت به دفاع مشروع نموده و باز استحقاق استفاده از عوامل موجهه جرم را داشته باشد
به هر حال کسی که از خود دفاع می کند مستوجب مجازات نیست. چنین فردی با دفع تجاوز به اجتماع خدمت می کند و عمل او فاقد فبح اجتماعی است و لذا اجتماع نمی تواند در اعمال کیفر شخصی که در مقابل تجاوز دیگری مقاومت و از وقوع آن جلوگیری کرده است , خود را ذینفع بداند مطلبی که در دفاع مشروع باید مورد توجه قرار گیرد این است که علت مشروعیت دفاع , اعمال قضاوت شخصی و اجرای عدالت فردی نیست , بلکه رفتاری است که جنبه پیشگیری از نتایج زیانبار یک حمله غیر عادلانه را دارد. بدین لحاظ دفاع مشروع بیشتر در جهت تامین و حفظ امنیت شخصی در غیاب هیات اجتماعی است تا قضاوت و اجرای عدالت خصوصی و فردی. همین جنبه پیشگیری از نتایج زیانبار حمله غیر عادلانه در دفاع مشروع به عنوان عامل موجهه جرم است که تحقق دفاع مشروع را منوط به رعایت شرایطی نموده است
ب . قلمرو علت موجهه در دفاع مشروع
برخلاف ماده 328 قانون جزای فرانسه که قتل و ضرب و جرح را در مقام دفاع مشروع از خود یا دیگری جرم نمی داند و رویه قضایی ماده مزبور را به هر نوع عملی در مقام دفاع تعمیم داده و جرم نمی شناسد , ماده 33 قانون راجع به مجازات اسلامی انجام هر نوع عملی را که جرم باشد در مقام دفاع از نفس یا عرض و یا ناموس و یا مال خود یا دیگری و یا آزادی تن خود یا دیگری (در برابر هرگونه تجاوز فعلی و یا خطر قریب الوقوع) در صورت اجتماع شرایط مذکور در قانون از عوامل موجهه تلقی می کند و آن را قابل تعقیب و مجازات نمیداند
معهذا به نظر می رسد ارتکاب جرایمی که ماهیتاً نمی تواند انجام دفاع را در مقابل حمله توجیه نماید , از قلمرو دفاع مشروع به عنوان علت موجهه خارج است به طور مثال استناد دفاع کننده به دفاع مشروع در مورد ارتکاب جرایم غیر عمدی ناشی از بی احتیاطی با توجه به ارکان و شرایط حمله و دفاع منتقی است زیرا در واقع با توجه به خصوصیت دفاع تصور توسل به دفاع مشروع در مقابل جرایم غیر عمدی بعید است
بخش دوم
شرایط تجاوز و دفاع و موضوع مورد تجاوز در دفاع مشروع
احتمال وقوع یک تجاوز قبلی است که عملی را که در شرایط عادی جرم است وقتی به منظور دفاع انجام شود مشروع می نماید . بنابراین دفاع مشروع واجد دو شرط زیر می باشد و موضوع تجاوز نیز منحصر به موارد خاصی است
الف . کیفیت تجاوز مستوجب دفاع و شرایط آن
ب . مشروعیت دفاع در قبال تجاوز
ج . موضوع تجاوز در دفاع مشروع
الف . شرایط تجاوز مستوجب دفاع
موضوع تجاوزی که دفاع را توجیه می نماید متفاوت است دفاع وقتی قانونی است که برای دفع تجاوز فعلی یا خطر قریب الوقوع نسبت به نفس یا عرض یا ناموس یا مال یا آزادی تن شخص مورد تجاوز یا دیگری به شرح مذکور در ماده 33 قانون راجع به مجازات اسلامی باشد
1 . ماهیت غیر قانونی تجاوز
از نظر ماهیت تجاوز مستوجب دفاع باید نفس تجاوز خلاف قانون و غیر عادلانه باشد بنابراین اگر ارتکاب عمل متجاوز به حکم قانون و امر آمر قانونی باشد , استناد به موارد دفاع مشروع مذکور در ماده 33 قانون راجع به مجازات اسلامی ممکن نیست به طور مثال , چنانچه مامور دولت در اجرای ماموریت قانون خود دست به اقداماتی بزند, مقاومت در مقابل اقدامات مزبور دفاع تلقی نمی شود این مقاومت خود جرمی است که به موجب ماده 84 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) تحت عناوین جرایم نسبت به ماموران دولت و در تمرد نسبت به ماموران دولت به شرح زیر قابل مجازات است
( ماده 84 . هرگونه حمله یا مقاومتی که با اقدام عملی به طور تجری نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظیفه آنها به عمل آید , تمرد محسوب می شود و مجازات آن از قرار ذیل است
هرگاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه کند به حبس از شش ماه الی سه سال و در غیر این صورت به حبس از سه ماه الی یک سال محکوم خواهد شد)
بعلاوه ماده 85 قانون مزبور مقرر می دارد
( اگر متمرد در موقع تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات هر دو جرم محوم می شود)
ماده 34 قانون راجع به مجازات اسلامی صراحتاً به منتقی شدن دفاع به صورت مقاومت در مقابل ماموران دولتی اشاره می کند و مقرر میدارد
( مقاومت با قوای تامینی و انتظامی در مواقعی که مشغول انجام وظیفه خود باشند دفاع محسوب نمی شود…)
معهذا ماده مزبور مطلق نیست و همانطور که افراد به موجب قانون موظف شده اند که در مقابل ماموران مقاومت نکنند ماموران نیز قانوناًً مکلف شده اند که در موقع انجام وظیفه از حدود خود تخطی ننمایند قسمت آخر ماده 34 قانون راجع به مجازات اسلامی اعلام می دارد
(… ولی هرگاه قوای مزبور از حدود وظیفه خود خارج شوند و حسب ادله و قراین موجود خوف آن باشد که عملیات آنان موجب قتل یا جرح یا تعرض به عرض یا ناموس گردد , در این صورت , دفاع جایز است )
در عین حال مواد 93 و 94 و بویژه 95 قانون … تعزیرات نیز مشروعیت دفاع را در مواردی که حتی قوای شهربانی و ژاندارمری و دیگر ضابطان دادگستری در خارج از حدود وظیفه ای که قانوناً به آنها محول شده است مبادرت به اقداماتی نمایند که بیم قتل یا جرح یا تعرض به عرض برود , پیش بینی کرده وبه شخصی که مورد تهدید واقع شده اجازه داده است در مقابل عملیات ماموران مزبور در مقام دفاع بر آید بنابراین در غیر از موارد بیم قتل یا جرح یا تعرض به عرض یا ناموس آن هم خارج از حدود وظیفه ماموران مقاومت جایز نیست
بدین ترتیب در مقابل اقدامات قهر آمیز و خشن احتمالی ماموران مورد بحث که موجب قتل یا جرح یا تعرض به عرض یا ناموس نباشد, مقاومت بدنی جایز نیست و افرادی که موضوع اقدامات و عملیات قهریه و غیر ضروری ماموران واقع می شوند باید به مراجع صالحه شکایت نمایند , زیرا به طور کلی حق دفاع در مقابل تعدیات ماموران منوط به احراز دو امر است
اول . خروج ماموران از حدود وظیفه
دوم . وجود دلایل قراینی که شخص را بیمناک کند که عملیات قوای تامینی موجب قتل یا جرح یا تعرض به عرض یا ناموس خواهد شد
لازم به یادآوری است که تجاوز ماموران نسبت به اموال یا آزادی تن افراد موجب مشروعیت دفاع نخواهد بود و ممکن است دفاع کننده بتواند از کیفیات مخففه استفاده نماید
در حقوق فرانسه علمای حقوق (دکترین ) در مورد مقاومت افراد در مقابل مامورانی که از حدود اختیارات قانونی تجاوز می نمایند استناد متهم را به دفاع مشروع به شرط آنکه تمامی شرایط و بویژه متناسب بودن دفاع با تجاوز احراز شود قابل قبول می دانند اما در رویه قضایی فرانسه ر جهت دیگری تثبیت شده و مبتنی بر این است که هرگونه ضرب و جرحی علیه ماموران قوای عمومی حتی اگر اقدام مامورین غیر قانونی باشد شورش و اغتشاش (از جرایم علیه امنیت) تلقی خواهد شد . همچنین رویه قضایی فرانسه از قبول دفاع مشروع برای کسی که به طور عمدی و ارادی خود را در معرض تجاوز قرار داده است خودداری می کند و به همین جهت استناد دوئل کنندگان را به دفاع مشروع نمی پذیرد
دانلود مقاله ديدگاه شرع و قانون در برخورد با جرايم مرتبط با مواد مخدر در فایل ورد (word) دارای 37 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله ديدگاه شرع و قانون در برخورد با جرايم مرتبط با مواد مخدر در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله ديدگاه شرع و قانون در برخورد با جرايم مرتبط با مواد مخدر در فایل ورد (word)
چکیده :
مقدمه
استعمال مواد مخدر از دیدگاه شرع
جمع بندى
مبارزه با اعتیاد در ایران
مهمترین سیاستهاى کیفرى را در این قانون مىتوان بدین شرح برشمرد:
نگاهى به قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله ديدگاه شرع و قانون در برخورد با جرايم مرتبط با مواد مخدر در فایل ورد (word)
1ـ نویسنده : کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسى، پژوهشگر دانشگاه مفید
2ـ یحیى نورى، فتواى تحریم اعتیاد و مواد مخدر، نوید نور، تهران، دى 1378، ص203
3ـ همان، ص 213
4ـ آخرین وضعیت مواد مخدر در جهان، نشریه اسوه، ش 52 با این حال برخى گزارشها از تقلیل مواد مخدر در سال2000 حکایت دارد. ر.ک.: خراسان، 5/11/1379؛ کار و کارگر، 27/6/1379 در سالهاى بعد از طالبان، مجدداً تولید مواد مخدر در این کشور رو به فزونى نهاده است
5ـ امروزه 80 درصد هروئین مصرفى کشورهاى اروپایى از افغانستان تامین مىشود و مناسبترین راه براى انتقال آن ایران است. براى اطلاع بیشتر ر.ک.: انتخاب، 30/9/1381، گفت و گو با سیدحسن اسعدى
6ـ ر.ک.: سید حسن اسعدى، پژوهشنامهاى در با ره بحران جهانى مواد مخدر و; ، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامى، پاییز 1372، ص 28
7ـ براى اطلاع از آمار ر.ک.: گزارشى از اولین سمینار بررسى مسائل اعتیاد، امیرکبیر، تهران، 1365، ص 170
8ـ تاجایى که برخى معتقدند امور اعتقادى تنها راه حل براى از بین بردن جرایم، خصوصاً جرایم مربوط به مواد مخدر است. ر.ک.: محمد علىبار، المخدرات الخطر الداهم، دارالقلم، دمشق، 1408 ق. / 1998 م. صص 326ـ322
9ـ البته صرف بیان حکم شرعى آن مبنى بر حرمت هم، چنان که برخى تصریح کردهاند، مشکل را حل نمىکند. ر.ک.: ایران، 13/11/1377
10ـ اعراف / 157
11ـ گزارشى از اولین سمینار بررسى مسائل اعتیاد، ص 343
12ـ همان، ص 360
13ـ بقره / 195
14ـ بقره / 219
15ـ نظیر: نحل / 114؛ انفال / 69؛ بقره / 168
16ـ یحیى نورى، پیشین، ص 110 به بعد
17ـ مائده / 5
18ـ طه / 81 و ر.ک.: مائده / 87؛ بقره / 211
19ـ اعراف / 157
20ـ اسراء / 26
21ـ براى اطلاع بیشتر از این گونه استدلالها ر.ک.: یحیى نورى، پیشین، ص 10 به بعد؛ محمد على بار، پیشین، ص 5 به بعد و محمد رضا ساکى، جرایم مواد مخدر از دیدگاه داخلى و حقوق بینالمللى، خط سوم، تهران، 1380، صص 313ـ312
22ـ هر چند برخى همین مقدار را براى حکم به حرمت کافى دانستهاند. ر.ک.: معصومه پورپرشکوهى، احکام مواد مخدر در مذاهب اسلامى، کیهان، 30/4/1381
23ـ میرزا حسین نورى، مستدرک الوسائل، مؤسسه آلالبیت، قم، 1408 ق.، ج 17، ص 86
24ـ همان، ص 85
25ـ همان، ص 86
26ـ براى اطلاع از دیگر روایات در این زمینه ر.ک.: همان و یحیى نورى، پیشین، ص 138 به بعد
27ـ بسیارى از فقها در گذشته تعزیر را متوجه اعمالى دانستهاند که شخص به سبب استعمال مواد مرتکب آنها مىشود ونه براى صرف استعمال مواد. براى نمونه ر.ک.: شیخ مفید، المقنعه، جامعه مدرسین، قم، 1140 ق.، ص705؛ شیخ طوسى، النهایه، فى مجرد الفقه و الفتاوى، انتشارات قدس، قم، ص 721
28ـ محمدرضا گلپایگانى، مجمع المسائل، دارالقرآن، قم، بىتا، ج 3، ص 65
29ـ به نقل از: محمد رضا ساکى، پیشین، ص313
30ـ صحیفه نور، ج 7، ص 269
31ـ امام خمینى، استفتائات، ص 35، مسأله 37
32ـ مرتضى مطهرى، آشنایى با علوم اسلامى، ص 40
33ـ ر.ک.: یحیى نورى، پیشین، ص143
34ـ محمد على بار، پیشین، ص 47، فتواى ابن تیمیه. در بین فقهاى شیعه هم قولى به الحاق حالت پس از استعمال مواد مخدر به حالت سکران و مستى وجود دارد ولى نقد شده است. ر.ک.: محقق حلى، شرائع الاسلام فى مسائل الحلال و الحرام، استقلال، تهران، 1409 ق.، ج4، ص99؛ شهید ثانى، مسالک الافهام، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1416 ق.، ج 15، ص 165؛ علامه حلى، قواعد الاحکام، مؤسسه نشر اسلامى، قم، 1413 ق.، ج3، ص 609
35ـ ر.ک.: یحیى نورى، پیشین، صص383ـ378
36ـ همان، ص 153 و ر.ک.: ص 50
37ـ همان، ص 53 به نقل از: مجله اللواء الاسلامى، ش 195، 3/2/1406 ق
38ـ همان، ص 53
39ـ ر.ک.: همان، ص 52
40ـ شربین، مغنى المحتاج، دار احیاء التراث العربى، 1377 ق.، 1958 م.، ج 4، ص187
41ـ حصنکى، درّالمختار، دارالفکر، 1415 ق.، ج 4، ص208
42ـ محمدرضا ساکى، پیشین، ص 184
43ـ محمد على بار، پیشین، ص 49
44ـ اسکندر بیک ترکمان، تاریخ عالم آراى عباسى، تهران، 1314 ق. به نقل از: حسنعلى آذرخش، «پیشگیرى از اعتیاد و سیر تدریجى آن در ایران»، اعتیاد، بىنا، بىجا، بىتا، ص 22
45ـ همان، ص 23
46ـ سفر نامه قارونیه، ترجمه ابوتراب نورى، 1331 ق. به نقل از: حسنعلى آذرخش، پیشین، ص 123
47ـ تهران، 1334
48ـ ر.ک.: محمد رضا ساکى، پیشین، صص100ـ99 باتلخیص
49ـ حسنعلى آذرخش، پیشین، ص125
50ـ تأسیس سازمان مبارزه با تریاک، از پیامدهاى مهم این قانون بود
51ـ عوامل خارجى تصویب این قانون عبارت بودند از
الف) عدم آمادگى ممالک همجوار براى محدود کردن کشت خشخاش و اکراه آنها در اجراى قوانین قاچاق؛
ب) عدم توانایى مراجع مسؤول بینالمللى براى کنترل قاچاق
و از علل داخلى مىتوان به موارد زیر اشاره کرد
الف) تقلیل قاچاق تریاک در نواحى مختلف مملکت؛
ب) جلوگیرى از گسترش اعتیاد به هروئین؛
ج) جلوگیرى از خروج ارزى که صرف خرید قاچاق از خارج مىشد. ر.ک.: ایرج سیاسى، پیشین، ص152
52ـ براى اطلاع از پیامدهاى این قانون ر.ک.: حسنعلى آذرخش، پیشین
53ـ استفاده از سهمیه دولتى در برخى کشورها از جمله انگلستان رایج است. ر.ک.: ایرج سیاسى، پیشین، ص 192 به بعد
54ـ سید حسن اسعدى، پیشین، ص 1890
55ـ محمد رضا ساکى، پیشین، صص 139ـ138
56ـ همان، ص 40 و گزارشى از: اولین سمینار بررسى مسائل اعتیاد، امیرکبیر، تهران، 1365، ص 80
57ـ ر.ک.: محمد رضا ساکى، پیشین، ص 386
58ـ همان، ص 88
59ـ همان، ص 192
60ـ احمد مظفرى، نظرات قضایى در جرایم مواد مخدر، ققنوس، تهران، 1378، ص 58
61ـ محمد رضا ساکى، پیشین، ص 81
62ـ همان، ص 230
63ـ همان
64ـ احمد مظفرى، پیشین، صص 60ـ59
65ـ محمدرضا ساکى، پیشین، ص 390
66ـ براى اطلاع از تفصیل این موارد ر.ک.: محمد رضا ساکى، پیشین، صص 393ـ392 در این قانون، 21مورد حبس، 31 مورد شلاق و 10 مورد اعلام پیشبینى شده است. براى مطالعه بیشتر ر.ک.: همان ص 188 به بعد
67ـ برخى از مواد روان گردان مانند: l.s.pآثار اعتیاد زیان بارترى از مواد مخدر دارند. محمدرضا ساکى، همان، ص 84
چکیده
هدف عمده این مقاله بررسى کاستیهاى قوانین موجود در مبارزه با جرایم مربوط به مواد مخدر است. از آنجا که رابطه معنادارى بین اعتقاد به حرمت مصرف مواد مخدر و عدم اعتیاد وجود دارد، همچنین مبانى و نگرشهاى فقهى در تدوین قوانین کشور بى تأثیر نیست، بخش اول مقاله به بیان اقوال و مستندات فقهى در مورد مواد مخدر پرداخته و ضمن مقایسه اجمالى بین دیدگاههاى اهل سنت و فقهاى شیعه، حکم شرعى آن را از زبان فقها بیان مىکند. بخش بعدى مقاله به بررسى قوانین قبل از انقلاب اختصاص دارد که در آن بیشتر سیاستهاى کیفرى، شرایط حاکم و پیامدهاى مصوبات در مقاطع مختلف مورد توجه قرار گرفته است. بخش پایانى که عمده مباحث مقاله را تشکیل مىدهد، به سیر قانونى برخورد با مواد مخدر در پس از انقلاب اختصاص یافته است. در این بررسى اجمالى، تمرکز عمده بر قوانین و مصوبات فعلى است که ضمن بیان مزایاى این مقررات، نواقص و تناقضهاى موجود را در آنها یادآور شده و در پایان راهکارهایى براى تدوین قوانین جامعتر براى مبارزه جدى با اعتیاد و مواد مخدر، ارائه مىدهد
مقدمه
در گزارشى از اینترپول، مقدار تریاک تولید شده در افغانستان در سال 1997 حدود 3800 تن برآورد شده است
(2) و بر اساس گزارش برنامه مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل، افغانستان به تنهایى 50% هروئین موجود در جهان و 80% هروئین در اروپا را تأمین مىکند.(3) در سال 1999 افغانستان 42درصد کشت جهانى خشخاش و 79 درصد تولید جهانى تریاک را به خود اختصاص داد(4) و وجود 1925 کیلومتر مرز مشترک با دو کشور تولید کننده و صادر کننده مواد مخدر، بحران اعتیاد را در ایران با مشکلات مضاعفى مواجه ساخته است چرا که ایران نزدیکترین راه براى قاچاق مواد مخدر به ترکیه و مسیر بالکان به شمار مىرود.(5)
وجود چنین وضعیت جغرافیایى موجب شده است 54% از زندانیان ایران رابطه مستقیم با مواد مخدر داشته باشند و درصد بالایى از جرایم دیگر از جمله سرقت به دلیل اعتیاد به مواد مخدر ارتکاب یافته باشد.(6) افزایش تعداد معتادان، کاهش سن اعتیاد و فراگیر شدن اعتیاد و تسرى آن حتى به خانمهاى خانهدار(7) و دست به دست هم دادن عوامل فردى، خانوادگى و اجتماعى مختلف براى عمق بخشیدن به بحران اعتیاد، شرایط و وضعیت بسیار نابه سامانى را براى کشور ما فراهم آورده است. از این رو ضرورى مىنماید از ابعاد مختلف این مسأله بررسى و راه حلهایى براى ریشهکن کردن آن اندیشه شود
از آنجا که اعتقادات دینى در کاهش جرایم تأثیر به سزایى دارد(8) وهمچنین به موجب اصل چهارم قانون اساسى انطباق با شرع از شرایط تصویب قوانین ایران به شمار مىرود، ابتدا به بررسى موضع شرع در برابر مواد مخدر پرداخته سپس قوانین مرتبط با آن و سیاستهاى کیفرى را در طول قانون گذارى در ایران بررسى مىکنیم
استعمال مواد مخدر از دیدگاه شرع
امروزه درصد بالایى از مسلمانان استعمال مواد مخدر را مباح یا مکروه مىپندارند از این رو در استعمال آن تسامح مىورزند، در حالى که اگر اعتقاد به حرمت همچون اعتقاد به سایر مسکرات در بین مسلمانان رواج مىیافت مواد مخدر به سادگى نمىتوانست جوامع اسلامى را فرا گیرد
اغلب علما و صاحب نظران اسلامى هم از آن به عنوان یک پدیده زشت اجتماعى و داراى اثر زیانبار یاد کردهاند و مباحث مبنایى دال بر حرمت شرعى آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است بر همین اساس در بند 5 قطعنامه اولین سمینار بررسى مسائل اعتیاد(27ـ25 اردیبهشت 1364) بر شناساندن حرمت شرعى مواد اعتیاد آور تأکید شده است.(9)
گفتنى است در شبهات تحریمى مادامى که دلیل بر حرمت اقامه نشده باشد، عموم فقها قائل به حلیتاند و براى آن «سیگار کشیدن» را مثال مىآورند. بنابراین حرام بودن مصرف مواد مخدر نیاز به دلیل خاص دارد. به اعتقاد بسیارى از فقها ملاک حرمت در این موارد، تحقق ضرر است و چه بسا در مواردى که ضرر نداشته یا ضرر آن اندک و قابل تسامح عقلایى باشد، نتوان قائل به حرمت شد
ادلهاى که از نظر فقهى مىتواند مستند حرمت مواد مخدر باشد بدین شرح است
با این استدلال که چون مواد مخدر جزء خبائث و اشیایى است که انسان از آن نفرت دارد، به صراحت این آیه حرام است. چنان که پیداست این استدلال در صورتى درست است که جزء خبائث بودن مواد مخدر از مسلمات باشد، حال آن که اشخاص معتاد بى آن که نفرت از آن داشته باشند، آن را امرى مطلوب مىپندارند و حتى در نظر عرف اعتقاداتى از این قبیل وجود دارد که: «تریاک از سن پنجاه به بالا نه تنها ضرر ندارد، بلکه مفید هم هست»، «در علاج مرض قند سودمند است»، «تنها درمان بیمارانى است که از ناراحتى قلبى رنج مىبرند»، «بهترین داروى خواب آور براى نوزادان است»(11) بنابراین، از مصادیق خبائث به شمار آمدن مواد مخدر روشن نیست و نمىتوان به استناد این آیه آن را حرام به شمار آورد.(12)
ب) «وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ»(13)
استدلال به این آیه بر این مبنا استوار است که استعمال مواد مخدر موجب مىشود انسان خود را به هلاکت افکند. با وجود این در استعمال اندک چون هلاکت صدق ندارد، نمىتوان آن را مشمول آیه و در نتیجه حرام دانست
طریق استدلال چنین است که هر چند در استعمال مواد مخدر نفعى هم مىتوان لحاظ کرد ولى به دلیل آن که ضرر آن بیش از نفع آن است، محکوم به حرمت است
بدیهى است این استدلال در صورتى کافى خواهد بود که هر چیزى ضررش بیش از نفعش بود حرام باشد، در حالى که آیه به خصوص خمر و میسر نظر دارد و تسرى آن به سایر موارد تنها مىتواند شبهه حرمت ایجاد کند نه آن که دلیل قطعى بر حرمت به حساب آید
همچنین آیاتى از قرآن کریم به استفاده از رزق حلال و طیب دستور مىدهند(15) و بر این اساس چنین استدلال شده است که چون به کارگیرى مواد مخدر خارج از رزق حلال است، از نظر شرع ممنوع مىباشد به این بیان که «در حلال و طیب نبودن مواد مخدر کمترین تردیدى وجود ندارد»(16) و نیز گفتهاند طبق آیه «الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّباتُ »(17) فقط طیبات حلال است و طیب آن چیزى است که براى بدن مفید باشد
نهى انسان از ساختن حرام از حلالها(18) تحریم خبائث و اجتناب از آنها(19) و حرمت تبذیر و اسراف(20) که در آیات قرآن بر آنها تأکید شده است نیز از نظر برخى بر حرمت بهرهگیرى از مواد مخدر دلالت دارند.(21)
با این همه هیچ یک از آیات فوق بر حرمت استعمال مواد مخدر در حد اندک و به صورت تفننى دلالتى ندارد و تا چنین حرمتى طبق دلیل محکم ثابت نشود، در موارد تردید حکم حلیت جارى است.(22) بله، استعمال مواد مخدر در حد بالاتر به گونهاى که آثار زیانبار آن محسوس باشدـ چنان که غالباً در اشخاص معتاد چنین است ـ بىتردید مشمول برخى از آیات فوق و محکوم به حرمت خواهد بود
علاوه بر آیات، از آنجا که کاشت و استعمال مواد مخدر سابقهاى طولانى و حتى قبل از اسلام دارد، روایاتى نیز در مذمت مصرف این گونه مواد وجود دارد که به برخى از آنها اشاره کنیم
1ـ از پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله نقل شده است
«من احتقر ذنب البنج فقد کفر»(23)
هر کس گناه استعمال بنگ را سبک بشمارد، کافر شده است
2ـ در نقل دیگرى آمده است
«سلموا على الیهود و النصارى و لا تسلموا آکل البنج»(24)
بر یهود و نصارى سلام کنید ولى بر کسى که بنگ استعمال مىکند، سلام نکنید
3ـ در روایتى دیگر از آن حضرت مىخوانیم
«من اکل البنج فکانما هدم الکعبه سبعین مره و کانما قتل سبعین ملکاً مقربا و کانما قتل سبعین نبیاً مرسلاً و کانما احرق سبعین مصحفاً و کانما رمى الى الله سبعین حجراً و هو ابعد من رحمه الله من شارب الخمر و آکل الربا و الزانى والنمام»(25)
هر کس بنگ استعمال کند همانند کسى است که خانه کعبه را هفتاد بار خراب کرده هفتاد ملک مقرب را کشته و هفتاد پیامبر مرسل را به قتل رسانده باشد و همچون کسى است که هفتاد قرآن را سوزانده و; . چنین کسى از رحمت خدا از شراب خوار، ربا خوار، زانى و سخن چین هم دورتر است.(26)
برخى از فقها از روایات یاد شده استفاده حرمت کردهاند و بدیهى است وقتى استعمال بنگ و حشیش حرام باشد، استعمال دیگر مواد مخدر هم به طریق اولى حرام خواهد بود
با وجود این، این احتمال نیز بعید نیست که روایات فوق به مضرات مواد مخدر توجه کرده و براى دورى از آن به توصیه اخلاقى پرداختهاند چنان که گاه حاضر نشدن در نماز جماعت هم با همین تعبیر «لاتسلموا على الیهود والنصارى» از زبان پیامبر مورد سرزنش قرار گرفته است و بر همین اساس نمىتوان صرفاً به استناد این قبیل روایات به حرمت مطلق استعمال مواد مخدر ملتزم بود. با وجود این روى آوردن به مواد مخدر در صورتى که مشمول ادله ضرر و زیان بر نفس باشد، به دلیل کافى بودن ادله حرمت ضرر، بى تردید حرام خواهد بود و فتاواى فقها مبنى بر حرمت نیز بر همین اساس است
بنابراین، اگر چه در گذشته فقها به تحریم مطلق مصرف مواد مخدر فتوا نداده و آن را منوط به تحقق ضرر کردهاند،(27) ولى اکنون که ضرر داشتن آن بر همه آشکار شده است، در حرمت آن تردیدى باقى نمىماند. تا جایى که آیت الله فاضل لنکرانى تصریح کردهاند که: «کشیدن تریاک و لو اینکه اطمینان به عدم اعتیاد هم در آن باشد جایز نیست» یا آیت الله گلپایگانى ضمن فتواى صریح به حرمت استعمال تریاک، حشیش و مواد مخدر، استعمال تفریحى آن را در صورتى که شخص در معرض اعتیاد قرار گیرد، حرام مىدانند.(28)
فتاواى دیگر فقها در این خصوص به این شرح است
آیت الله بروجردى (14 ربیع الاول 1377) همیشه نوشتهام مقتضى است مسلمین بلکه تمام عقلا از این سموم مهلکه خود را نجات دهند».(29)
امام خمینى: «جلوگیرى از خرید و فروش و پخش این طور مواد، بى اشکال، لازم است از نظر شرع هم باید این کار بشود»(30) و در جواب از سوءال فروش هروئین و فروش آن به معتاد یا غیر معتاد نوشتند «جایز نیست و فرق نمىکند».(31)
شهید مرتضى مطهرى هم از باب مفسده داشتن و ضررداشتن تریاک حکم شرعى آن را حرام مىدانند.(32)
در میان فقهاى اهل سنت نیز فتواى به تحریم استعمال حشیش و بنگ سابقهاى طولانى دارد.(33)
در این که مصرف کننده مواد اعتیاد آور بر چه اساسى قابل مجازات است سه نظر در میان آنان به چشم مىخورد
الف) عدهاى با استناد به «کل مسکر خمر و کل خمر حرام» و «نهى النبى عن کل مسکر و نقر»، مواد مخدر را در زمره مسکرات قرار داده و به نجس بودن، حرمت و مشمول حد شدن مرتکب آن فتوا دادهاند و مقدار حد را 40 یا 80 ضربه شلاق دانستهاند(34) و بر همین اساس گفتهاند هم قاعده درء (که مختص حدود است) در آن جارى است و هم توبه از عوامل مخففه به شمار مىآید.(35)
در عربستان سعودى، نظر شریعت اسلام در مورد مواد مخدر چنین اعلام شده است
«حکم مواد مخدر، حکم خمر است از نظر خرید و فروش، وجوب حد، نجاست و عدم جواز به کارگیرى آن براى معالجه. و از جمله مواد مخدر است توتون و تنباکو و هرگونه بهرهورى از آنها مثل دود کردن و بوییدن، تزریق و بلعیدن موجب اقامه حد است که هشتاد یا چهل ضربه تازیانه خواهد بود».(36)
ب) گروهى دیگر، خریدار، فروشنده و حتى کسى را که مواد مخدر را استعمال مىکند، مستحق مجازات محارب دانستهاند که عبارت است از قتل، بهدار آویختن و;(37)، ولى مجلس هیئت کبار علما در عربستان سعودى در قرار شماره 238 فقط قاچاقچى مواد مخدر را در حکم محارب دانسته است.(38)
جـ گروه سوم، ضمن فتواى به حرمت مواد مخدر و حرمت معالجه با آن جز در موارد ضرورى، نسبت به کسى که آن را استعمال کند، قائل به تعزیر شدهاند.(39) براى نمونه، شربینى هر آنچه را که موجب زوال عقل شود از موجبات تعزیر مىداند (نه حد) و براى آن استعمال حشیش و بنگ را مثال مىآورد.(40) یا، حصنکى به حرمت مصرف بنگ وحشیش حکم کرده و مىگوید حرمت آن کمتر از حرمت خمر و موجب تعزیر است.(41)
جمع بندى
مسأله وجوب جلوگیرى از ضرر در فقه شیعه و اهل سنت به حدى اهمیت دارد که فقها در مواردى مثل روزه با احتمال ضرر وجوب آن را منتفى دانسته و حتى به حرمت آن فتوا دادهاند. از این رو در مورد مواد مخدر در جایى که ضرر آن قطعى است به یقین استعمال آن حرام خواهد بود
در مورد حکم وضعى خرید و فروش هم حضرت امام در جواب استفتایى مرقوم فرمودند: «تخلف از منع دولت نباید بشود ولى حکم وضعى ندارد» و در مورد مجازات قاچاقچیان و در نظر گرفتن حکم اعدام، آن را منوط به صدق افساد فى الارض دانسته و فرمودهاند: «فساد در صورتى است که مواد مخدر پخش شود به طورى که موجب ابتلاى بسیارى شود یا به قصد این عمل یا با علم این اثر».(42)
این در حالى است که فقهاى اهل سنت نه تنها به تحریم مطلق مواد مخدر ملتزم شده بلکه آن را به استعمال دخانیات هم سرایت دادهاند و به دلیل الحاق این مواد به مسأله خمر، خرید و فروش آنها را هم باطل دانسته و تصریح کردهاند که صدقه و زکات و حج با این اموال، مردود است.(43)
دانلود مقاله تحول بازار در طول تاريخ(از گدشته تا به امروز) در فایل ورد (word) دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله تحول بازار در طول تاريخ(از گدشته تا به امروز) در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله تحول بازار در طول تاريخ(از گدشته تا به امروز) در فایل ورد (word)
مقدمه
تحولات بازار در طول تاریخ( از گذشته تا به امروز)
عوامل موثر بیرونی
بازار قابل اعتماد
رفتارهای بازار
افزایش حجم کار دولت
افزایش پر تفوی سهام
حجم بازار
سرمایه گذاری های دورن گروهی
اثرات تثبیت نرخ ارز
چاقی موضوعی
خطر شاخص گرایی
ضرورت تقویت سیستم نظارتی
چالشهای بازار و چشم انداز آینده
ضرورت ایجاد نهادهای مالی
بازار رو به رشد
قانونمندی
تضادهای آشکار
چالشهای چهارگانه
نتیجه گیری
منابع
مقدمه:
بازار امروزه دچار دگرگونیهای اساسی شده است و این دگرگونیها موجب گردیده که منطق بازار چنان شیوه گستردهای برایاندیشیدن درباره نهادهای اجتماعی و به طور کلیتر درباره انسان، به دست دهد که در مورد مسائل متفاوتی چون زندگی شغلی افراد، دسترسی به خدمات عمومی و حتی فعالیتهای خصوصی هم میتوان از مفاهیمی چون رقابت، سرمایهگذاری، فایدهمندی و انتخاب بهره جست. بازار تنها محل دادوستد و خرید و فروش نیست. تحول بازار؛ یعنی تحول در روابط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعهای است. بازار شرح وظایف بخشهای خصوصی و دولتی را تعریف میکند. به قول «اسلیتروتونکیس»، (ایده بازار از حد مدلهای مربوط به هماهنگ سازی امور اقتصادی فراتر میرود و با اصول گستردهتری در باب تنظیم اجتماعی و کنش اجتماعی ارتباط پیدا میکند)
تحولات بازار در طول تاریخ( از گذشته تا به امروز)
ایران طی چند سال اخیر شاهد تحولاتی مثبت و سازنده بوده است؛ به طوری که سرمایه گذاران از آن استقبال کرده، ارزش بازار، تعداد شرکتهای پذیرفته شده و سرعت گردش سهام افزایش یافته و درنهایت نقش بازار در اقتصاد ملی پررنگ تر شده است
اگرچه بازار کشور ما همانند کشورهای درحال توسعه ماهیت درحال گذار دارد و نوسانهای مختلفی را تجربه می کند، ولی واقعیت این است که علاوه بر عوامل داخلی نظیر اقدامات و برنامه های جدید سازمان بازار، عوامل متعدد بیرونی مانند ثبات نرخ ارز، تزریق نقدینگی، بهبود وضعیت درآمدهای ارزی کشور، آزادسازی نسبی در حوزه خصوصی سازی، اصلاح قانون مالیاتها، بهبود رشد نسبی اقتصادی کشور، ورود سرمایه های خارجی به داخل، کاهش سودآوری در بخشهای دیگر اقتصادی، تسهیلات بانکها، تحولات جهانی و منطقه ای و; در رشد و تحول بازار نقش کلیدی و مؤثر داشته اند
بدیهی است هر تحولی چالشهایی را به همراه خود دارد که بازار نیز از آنها در امان نیست. لذا برای کاهش چالشها و تنگناها به نظر می رسد اقدامــــــاتی نظیر تشویق بیشتر مردم و سرمایه گذاران به استفاده از مشاوره، ضرورت بهره مندی از تنوع ابزارهای مالی، جلوگیری از اعوجاج قیمتها، لزوم اطلاع رسانی شفاف و ارزیابی درست از ارزش شرکتها، تقویت سیستم نظارتی بازار، افشای سرمایه گذاری های درون گروهی، ضرورت تحلیل اطلاعات خام و پاسخگویی سریع به مردم از نکات عمده ای است که باید موردتوجه دست اندرکاران و مسئولان سازمان بورس قرار گیرد
باتوجه به نقش کلیدی بازار در توسعه اقتصادی کشور و تحولات روبه رشد بازار در چند سال اخیر و نیز ضرورت بهره مندی خوانندگان تدبیر بویژه مدیران از چند و چون و ریشه های این تحولات، تدبیر برپایه رسالت خود ضمن دعوت از چندتن از صاحبنظران، مدیران و استادان دانشگاهها متناسب با وقت جلسه میزگرد به بررسی ابعاد مختلف موضوع پرداخته است
مباحث میزگرد به علت گستردگی دامنه بحث در دو شماره تقدیم علاقه مندان می شود. عوامل موثر درونی وبیرونی رشد تحولات بازار و برخی تنگناهــا و چالشها در این شماره و نیز پاره ای مشکلات و موانع و چشم انداز آینده بازار ایران در شماره بعدی دراختیار دوستداران قرار می گیرد
با سپاس فراوان از شرکت کنندگان در بحث، بخش نخست میزگرد را ازنظر می گذرانیم
دکتر ایمانی راد: از اینکه میهمانان حاضر دعوت تدبیر را برای شرکت در این میزگرد پذیرفتند خیلی سپاسگزارم. من برای بازکردن بحث، یک سری عوامل اثرگذار بر بازار را در محیط بیرون به صورت خیلی کوتاه بررسی می کنم و بقیه بحث را برعهده دوستان می گذارم
چون بحث امروز ما عمدتاً درمورد تحولات بازار است، دو دسته عوامل کلیدی روی این تحــــــولات اثر می گذارند. یک دسته عوامل درونی بازار مانند نهادهایی که در سازمان شکل گرفته است و کـــارایی و عدم کارایی این نهادها که به طور طبیعی در بازار اثرگذار است. یک سری عوامل هم در بیرون بازار قرار دارد که تاکید من بیشتر روی این عوامل بیرونی است
در چند سال اخیر بازار با رقمهای 26 درصد، 35 درصد و 125 درصد درحال رشد است و تقریباً جزو چند کشور اول در دنیاست که چنین رشدی را تجربه می کند. تجزیه وتحلیل علل این رشد، دارای اهمیت زیادی است. به نظر من بیشتر عوامل خارج از بازار این رشد را ایجاد کرده است، هرچند که عوامل درونی هم بدون اثر نبودند
عوامل موثر بیرونی
یکی از عوامل خارجی رشد بازار این است که به طور مستمر در اقتصاد ایران نقدینگی درحال تزریق شدن بـــوده و هست. وقتـــــی نقدینگی تزریق می شود، ابزارهای کافی را دراختیار بازار قرار می دهد که معاملات سهام را انجام دهند. طبیعی است که وقتی نقدینگی بــه طور مستقیم قیمتها را بالا می برد، سهم هم یک کالاست و قیمت آن هم افزایش می یابد. مثلاً به عنوان نمونه در سال 79، میزان نقدینگی 25 هزار میلیارد تومان بود و در سال 82 این رقم به 52 هـــــزار میلیارد تومان رسیده است. ضمناً پیش بینی بسیار قوی می شود که این رقم در دی ماه سال جاری به 65 هزار میلیارد تومان افزایش یابد. این امـــــر یکی از عوامل تقویت کننده بازار است، ولو یک تقویت واقعی نباشد
نکته دیگر اینکه تقریباً سه، چهار سال است که اقتصاد ایران رشد بالایی را تجربه می کند. این رشد بالا از 6 درصد شروع شده و برآوردها نشان می دهد که نرخ رشد تولید برای سال 82، به 7/4 درصد رسیده و برآوردهای بین المللی هم نشان می دهد که این نرخ رشد، به بالای 6 درصد در سال جاری می رسد
نکته جالب توجه این است که بیشترین نرخ رشد در بخش صنعت اتفاق افتاده و پایه بازار ایران هم این بخش است. بنابراین ارتباط تنگاتنگی بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ رشد بازار نیز به وجود آمده است و به همین خاطر بخش قابل توجهی از رشد بازار را شاید بتوان مستقیماً به نرخ رشد صنعت وابسته کرد. مثلاً شاخص تولید کارگاه بزرگ صنعتی در سال 79، 13 درصد در سال 80 ، 15 درصد و در سال 81 ، 18 درصد رشد داشته است
دانلود مقاله زندگي نامه امام رضا(ع) در فایل ورد (word) دارای 25 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله زندگي نامه امام رضا(ع) در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله زندگي نامه امام رضا(ع) در فایل ورد (word)
چکیده
مقدمه
پدر و مادر امام
تولد امام
زندگی امام در مدینه
امامت حضرت امام رضا(ع)
اوضاع سیاسی
سفر به سوی خراسان
حدیث سلسله الذهب
ولایت عهدی
جنبه علمی امام
اخلاق و منش امام
مختصری از کلمات حکمت آمیز امام
شهادت امام
تدفین امام
مناظرات
تالیفات علی ابن موسی الرضا
دعوت مامون از امام به سوی مرو
پیشنهاد ولایتعهدی مامون
آزار مامون
پس از شهادت
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله زندگي نامه امام رضا(ع) در فایل ورد (word)
علی الرضا در دانشنامه ایرانیکا
پرتوی از سیره و سیمای رضا (ع)
مجله کوثر، شماره (62)
چکیده :
امام علی بن موسیالرضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام میباشند
ایشان در سن 35 سالگی عهدهدار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختیها و رنج بسیاری را بر امام رواداشتند و سر انجام مأمون عباسی ایشان را در سن 55 سالگی به شهادت رساند. در این نوشته به طور خلاصه، بعضی از ابعاد زندگانی آن حضرت را بررسی مینماییم[1]
مقدمه
نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان “رضا” به معنای “خشنودی” میباشد. امام محمد تقی (علیه السلام) امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل میفرمایند: “خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بودهاند و ایشان را برای امامت پسندیدهاند و همینطور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بودند.”
یکی از القاب مشهور حضرت “عالم آل محمد” است. این لقب نشانگر ظهور علم و دانش ایشان میباشد. جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش، بویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد دلیل کوچکی بر این سخن است، که قسمتی از این مناظرات در بخش “جنبه علمی امام” آمده است. این توانایی و برتری امام، در تسلط بر علوم یکی از دلایل امامت ایشان میباشد و با تأمل در سخنان امام در این مناظرات، کاملاً این مطلب روشن میگردد که این علوم جز از یک منبع وابسته به الهام و وحی نمیتواند سرچشمه گرفته باشد
امام رضا(ع)
پدر و مادر امام:
پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم (علیه السلام) پیشوای هفتم شیعیان بودند که در سال 183 ه.ق. به دست هارون عباسی به شهادت رسیدند و مادر گرامیشان “نجمه” نام داشت
تولد امام:
حضرت رضا (علیه السلام) در یازدهم ذیقعده الحرام سال 148 هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشودند. از قول مادر ایشان نقل شده است که: “هنگامیکه به حضرتش حامله شدم به هیچ وجه ثقل حمل را در خود حس نمیکردم و وقتی به خواب میرفتم، صدای تسبیح و تمجید حق تعالی و ذکر “لاالهالاالله” را از شکم خود میشنیدم، اما چون بیدار میشدم دیگر صدایی بگوش نمیرسید. هنگامیکه وضع حمل انجام شد، نوزاد دو دستش را به زمین نهاد و سرش را به سوی آسمان بلند کرد و لبانش را تکان میداد؛ گویی چیزی میگفت[2].”
نظیر این واقعه، هنگام تولد دیگر ائمه و بعضی از پیامبران الهی نیز نقل شده است، از جمله حضرت عیسی که به اراده الهی در اوان تولد، در گهواره لب به سخن گشوده و با مردم سخن گفتند که شرح این ماجرا در قرآن کریم آمده است
زندگی امام در مدینه:
حضرت رضا (علیه السلام) تا قبل از هجرت به مرو در مدینه زادگاهشان، ساکن بودند و در آنجا در جوار مدفن پاک رسول خدا و اجداد طاهرینشان به هدایت مردم و تبیین معارف دینی و سیره نبوی میپرداختند. مردم مدینه نیز بسیار امام را دوست میداشتند و به ایشان همچون پدری مهربان مینگریستند. تا قبل از این سفر، با اینکه امام بیشتر سالهای عمرش را در مدینه گذرانده بود، اما در سراسر مملکت اسلامی پیروان بسیاری داشت که گوش به فرمان اوامر امام بودند
دانلود مقاله روانشناختي انگيزه در فایل ورد (word) دارای 20 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله روانشناختي انگيزه در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله روانشناختي انگيزه در فایل ورد (word)
روانشناختی انگیزه
عوامل پدید آورنده پدیده جنائی :
شرایط روانی تحقق پدیده جنائی (عنصر معنوی جرم)(8)
دوم- قصد مجرمانه
سوء نیت یا قصد مجرمانه دارای درجاتی است:(15)
انگیزه (mobile)
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله روانشناختي انگيزه در فایل ورد (word)
1- جامعترین تعریفی که از پدیده جنایی صورت گرفته و تقریباً مورد قبول اکثریت حقوقدانان است تعریف کارارا دانشمند ایتالیایی است. او پدیده جنایی را چنین تعریف مینماید: «نقض یکی از قوانین کشور بر اثر عمل خارجی شخص که متضمن ایفا وظیفه یا اعمال حقی نبوده و قانون هم برای آن مجازات تعیین نموده باشد»
کارارا – نقل از حقوق جزا و جرم شناسی تالیف لایان بوزا و پنیاتل. چاپ 1963 جلد اول. ص
2- اصل مذکور نخستین بار به هنگام تدوین متمم قانون اساسی (اصل 12) در مورخ 29 شعبان 1325 ه.ق به پیروی از قوانین اروپایی در حقوق ایران مورد پذیرش واقع شد. قاعده قبح عقاب بلابیان و آیه 7 سوره مبارکه طلاق «لایکلف الله نفساً الا ما اتیها» دلالت بر پذیرش اصل مذکور در حقوق اسلامی دارد و سابقه اصل مذکور در حقوق اروپا به اعلامیه حقوق بشر 1789 باز می گردد – همچنین رجوع کنید به اصل 36 ق.ا جمهوری اسلامی ایران
3- در مورد مجازات «تفتیش عقاید» در دوران قرون وسطی رجوع کنید: دکتر شاپور زندی – حقوق در اروپا – انتشارات دادگستر – ص
4- برخی از حقوقدانان مجموع شرایط (قانونی – مادی – روانی و معنوی) را شرایط عمومی پدیده جنایی می نامند در مقابل شرایط اختصاصی پدیده جنایی. (شرایط اختصاصی پدیده جنایی را شرایطی می دانند که فقط مختص به آن جرم به خصوص بوده و موجب تمیز آن جرم از سایر جرایم می شود.) مثلاً در جرم قتل شرط اختصاصی عبارت است از خاتمه دادن به حیات غیر، و در جرم سرقت ربودن مال غیر و در جرم کلاهبرداری بردن مال غیر با توسل به وسایل متقلبانه
ولی به نظر ما قراردادن شرایط و عناصر تشکیل دهنده جرم (قانونی – مادی – معنوی) مقابل شرایط اختصاصی جرم اشتباه است. چرا که شرایط اختصاصی جرم مربوط می شود به تفکیک عنصر مادی جرم در قیاس با جرم دیگر
در حالیکه عناصر سه گانه جرم، پایه و اساس (Base) تشکیل جرم اند و ممیزی پدیده جنائی از سایر پدیده های انسانی هستند
5- حقوقدانان آلمانی و بعضی دانشمندان فرانسوی از جمله رو نه گارو
6- بانیان این مکتب بزه را بیماری اجتماعی تلقی می کنند و معتقدند مجازات عکس العمل اجتماعی جرم است و بایستی وسیله دفاع جامعه علیه بیماری جرم باشد. نظریات دکتر سزار لوبروزو Lombrode Cesar استاد پزشکی قانونی در تورن اساس مکتب تحققی یا اثباتی را تشکیل داد. در فاصله کوتاهی بعد از وی استاد حقوق جزا آنریکوفری Ferri که تالیف اصلی او «افق های تازه در دادرسی جزائی» است و همچنین یک قاضی به نام گاروفالو Garrofalo Raffaele مولف کتاب «جرم شناسی» به او پیوستند. خلاصه تئوری 3 نفر محقق مزبور که مبین سیاست کیفری مکتب تحققی ایتالیائی است به قرار زیر است
الف – نفی اختیار و آزادی اراده انسان ب – میزان خطر مجرم برای جامعه
ج – تدابیر فردی مناسب با خطر اجتماعی بزهکار
7- برای مطالعه تفصیلی بحث عوامل پدید آورنده پدیده جنائی رک؛ دوره حقوق جزای عمومی تالیف دکتر مرتضی محسنی جلد دوم، چاپ دوم 1382 – کتابخانه گنج دانش – ص 41 به بعد
8- بعضی از شارحین حقوق جزا آن را عنصر اخلاقی نیز نامیده اند. رک منبع قبلی ص
9- فقط در یک مورد اراده ارتکاب فعل به تنهایی (با فقدان قصد و فقدان خطای جزائی) موثر و جرم است. و آن مورد استثنایی، قتل یا حرج و یا نقص عضو است که به طور خطایی واقع می شود برابر بند الف ماده 295 ق.م.ا، در صورتیکه جانی نه قصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصدفعل واقع شده بر او را مانند آن که تیری را به قصد شکار رها کند و به شخصی برخورد نماید، در اینجا دیه ثابت می شود
10- دکتر علی اکبر سیاسی – روان شناسی صفحات 446-
11- ویدال و مانیول – نقل از دکتر محمد علی کتابی. عمد و خطا و آثار آنها در حقوق جزا – ص
12- امیل گارسون – شرح قانون مجازات عمومی – ماده اول – شماره
13- دون دیود و وابر – رساله حقوق جنایی – صفحه 79 همچنین رک به؛ دکتر محمد علی اردبیلی – حقوق جزای عمومی جلد اول، چاپ چهارم 1381- نشر میزان صفحه 235 به بعد
14- در کنار قصد مجرمانه، خطای جزائی یا تقصیر جزائی هم وجود دارد که عبارت است از هرگاه عامل فقط ارتکاب فعل را اراده نماید و نتایج حاصله از آن منظور نظر وی نباشد خطای جزائی مطرح است. عنصر معنوی در جرائمی چون جرائم ناشی از تخلفات رانندگی موضوع مواد 714 به بعد ق.م.ا در فصل 29 شامل خطای جزائی یا تقصیر جزائی (به جای سوء نیت) است
15- بحث تفصیلی درجات قصد مجرمانه رک به دکتر ایرج گلدوزیان – بایسته های حقوق جزای عمومی – چاپ هفتم1382 نشر میزان – صفحات 209 به بعد
دکتر محمد علی اردبیلی – حقوق جزای عمومی جلد نخست – ص 242 به بعد
16- در چند سال قبل در فرانسه طبیبی به هنگام وضع حمل زنی دریافت که در اثر استعمال برخی از داروهای زیان آور از ناحیه مادر به هنگام بارداری، طفل متولد شده چیزی جز هیولای وحشتناکی نیست. و به همین علت به خاطر جلوگیری از شوک مادر و علل دیگر با تزریق آمپول مرفین به حیات این هیولای تازه به دنیا آمده خاتمه داد. با این که عمل طبیب انگیزه شرافتمندانه داشت مع هذا محاکم فرانسه او را مجرم دانسته و به حبس تعلیقی محکوم نمودند
17- لوبره از طرفداران مکتب اثباتی می نویسد: «وجود مسئولیت کیفری منوط به دو شرط است: یکی حالت خطرناک مجرم که با توجه به انگیزه و هدفش تعیین می شود و دیگری موقعیت و اقتضای مجازات» لوبره – کوششی در خصوص عمد و اراده مجرمانه به نقل از دکتر مرتضی محسنی – دوره حقوق جزای عمومی جلد دوم – چاپ دوم 1382- کتابخانه گنج دانش- ص
18- Ferri (E), Sociologie Criminelle,p.628 et ss
19- این ماده در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن (مصوب 17 آبان 76 مجمع تشخیص مصلحت نظام) حذف شده است. مثال دوم دکتر اردبیلی ماده 698 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است
رک به دکتر محمد علی اردبیلی – حقوق جزای عمومی – جلد نخست – چاپ ششم 1383- نشر میران- تهران – ص 240و
20- مورد دیگری که در آن انگیزه با سوء نیت خاص منطبق است جرم موضوع ماده 698 قانون مجازات اسلامی است
21- رک به مقاله «جرم شناسی بالینی و تشکیل پرونده شخصیت» انتشار یافته در شماره 6 مجله حقوقی وزارت دادگستری مورخ دی ماه 1352 نوشته دکتر مرتضی محسنی
روانشناختی انگیزه
در این مقاله مجال بررسی عناصر مادی و قانونی جرایم را نداریم و اندک نظری به عنصر روانی می اندازیم البته بررسی انگیزه و نقش آن در تکوین جرم. بنابراین با طرح چند سؤال بحث اصلی را آغاز می کنیم؛ جایگاه عنصر روانی در میان عناصر سه گانه تشکیل دهنده پدیده جنائی چیست؟ انگیزه چیست و جایگاه آن در تشکیل پدیده مجرمانه چیست؟ ارتباط عوامل موثر در رکن روانی (عمد و خطای جزائی) با انگیزه چیست؟
آن چه در علم حقوق به آن پدیده جنایی(1) می گویند، فقط از انسان و آن هم فقط در جوامع انسانی واقع می شود اما خوشبختانه اعمالی که از انسان سر می زند منحصر به همین پدیده نیست. از انسان هزاران عمل خوب و بد دیگر صادر می شود که فقط یکی از آنها پدیده جنایی نامیده می شود و مرتکب را در معرض مجازات یا اقدامات تامینی قرار می دهد بنابراین باید طریقه و روشی انتخاب گردد که به وسیله آن بتوان پدیده جنایی را از سایر اعمال انسانی تفکیک نمود. اصولی ترین طریقی که برای تفکیک پدیده جنایی از سایر اعمال انسانی وجود دارد همان «تعیین مجازات یا اقدامات تامینی» برای پدیده جنایی است
از آن که در سیستم فعلی حقوق ایران، فقط قانون حق تعیین مجازات را دارد لذا اولین شرط پدیده جنایی وجود قانون است. مقنن در ماده 2 قانون مجازات اسلامی مقرر داشته است که: «هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود». که به اصل «قانونی بودن جرائم و مجازاتها» (2) معروف است
هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آن که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد. ولی وجود قانون به تنهایی کافی نیست که کسی را در معرض مجازات قرار دهد، بلکه شخص مرتکب باید عملاً کاری را که قانون منع نموده انجام داده باشد. در شرایطی فعلی تمدن، آن چه موجب می شود که کسی در معرض مجازات یا اقدامات تامینی قرار گیرد «ارتکاب مادی عملی ممنوع» است نه داشتن مقاصد و افکار مجرمانه.(3) لذا شرط دوم تحقق پدیده جنایی همان بروز و ظهور افکار مجرمانه و ارتکاب مادی عملی ممنوع است. این شرط دوم را علما «عنصر مادی جرم» نامیده اند. مجموع دو عنصر قانونی و مادی کافی نیست که شخص مرتکب را در معرض مجازات قرار دهد بلکه شرط دیگری هم ضروری است و آن این که مرتکب با میل واراده عمل ممنوعه را انجام داده باشد یا حداقل در ارتکاب آن مرتکب بی احتیاطی یا بی مبالاتی شده باشد این شرط سوم را دانشمندان «عنصر روانی جرم» نامیده و مجموع شرایط فوق الذکر را «عناصر سه گانه جرم» نامیده اند.(4)
آیا عناصر تشکیل دهنده جرم منحصر به همان عناصر سه گانه است؟ _ برخی از حقوقدانان(5) معتقدند که عناصر سه گانه مذکورکافی برای تحقق پدیده جنایی نبوده بلکه عنصر دیگری به نام عنصر غیر مشروع (Element Injuste) نیز ضروری است. آنان اضافه می نمایند که در بسیاری از موارد و از جمله دفاع مشروع با این که عناصر سه گانه جرم وجود دارند، مع هذا موردی برای تعقیب و مجازات مرتکب نیست، زیرا در این مورد، عنصر چهارم یعنی همان عنصر غیر مشروع وجود ندارد. لیکن اکثریت دانشمندان فرانسوی با این نظر موافق نبوده و اظهارنظر می نمایند که اصولاً لازمه تحقق هر جرم آن است که در ارتکاب عمل جنبه های غیر مشروع وجود داشته باشد؛ والا هر گاه خود مقنن به عللی از علل و از جمله دفاع مشروع، خاصیت جرم بودن را از عملی سلب نموده باشد، اصولاً نمی توان گفت که جرمی واقع شده است
بنابراین آن چه را که گارو و دانشمندان آلمانی تحت عنوان «عنصر غیر مشروع» بیان نموده اند، در حقیقت همان «زوال یا فقدان عنصر قانونی» است، لذا به نظرما بهتر آن است که عناصر تشکیل دهنده جرم را به همان عناصر سه گانه محدود نمود
در این مقاله مجال بررسی عناصر مادی و قانونی جرایم را نداریم و اندک نظری به عنصر روانی می اندازیم البته بررسی انگیزه و نقش آن در تکوین جرم. بنابراین با طرح چند سؤال بحث اصلی را آغاز می کنیم؛ جایگاه عنصر روانی در میان عناصر سه گانه تشکیل دهنده پدیده جنائی چیست؟ انگیزه چیست و جایگاه آن در تشکیل پدیده مجرمانه چیست؟ ارتباط عوامل موثر در رکن روانی (عمد و خطای جزائی) با انگیزه چیست؟
اما قبل از هر چیز لازم میدانم عوامل پدید آورنده پدیده جنایی را مقدمتاً بررسی کنیم
عوامل پدید آورنده پدیده جنائی
منبع عوامل بزه زا – ما مردمان مسلمان عادت داریم که همیشه از خداوند عز وجل تقاضا نمائیم که ما را از وسوسه و اغوا نفس بر حذر دارد. جملاتی از قبیل «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» نمودار ترس و هراسی است که مسلمان از تسلیم به هوا نفس داشته. این وسوسه های شیطانی که حد اعلای آن انسان را به ارتکاب گناه و جرم وا می دارد چیست؟ از کجا آمده است؟ آیا میزان و مقدار آن در همه یکی است؟ آیا ساختمان بدن و عوامل روانی در پیدایش و گسترش آن تاثیری دارد؟
دانشمندان معتقدند کلیه این عوامل اعم از عوامل زیستی و روانی و اجتماعی و فرهنگی در پیدایش بزه مؤثر بوده و هر کدام از آنها می توانند کم و بیش در ارتکاب جرم موثر بوده باشند. به همین علت هم کلیه این عوامل را عوامل بزه زا Facteurs Criminogenes نامیده و آن را به قسمت های مختلف تقسیم نموده اند
تقسیم بندی عوامل بزه را – اولین کسانیکه موضوع بزهکاری را مورد بررسی علمی قرار دادند دانشمندان مکتب تحققی(6) بودند. آنها با پیروی از فلسفه آگوست کنت که معتقد بود باید برای هر امر و پدیده ای، علت وقوع را کشف نموده، درصدد بر آمدند که برای وقوع جرائم علت سازی کنند. انریکوفری یکی از بنیانگذاران مکتب مزبور، این علل را به 2 دسته تقسیم بندی کرده است: علل مربوط به شخص بزهکار و علل مربوط به جامعه و فرهنگ و تعلیم و تربیت. دسته اول که به عوامل بزه زای داخلی Factuers endogenes معروف اند شامل کلیه عوامل انسانی و روانی اعم از ساختمان بدن، طرز کار غدد داخلی، ناراحتی های روانی، بیماری جسمی و مغزی و ;. می باشند در صورتیکه عوامل خارجی Factuers exogenes در خارج از شخص قرار داشته و شامل کلیه تاثیرات ناشی از محیط، اعم از خانوادگی، اجتماع، وضع اقتصاد و فرهنگ و ; می باشد.(7)
شرایط روانی تحقق پدیده جنائی (عنصر معنوی جرم)(8)
تعریف عنصر روانی – منظور از عنصر معنوی آن است که مرتکب عملی را که طبق قانون جرم شناخته شده با «قصد مجرمانه» انجام داده و یا آن که در ارتکاب آن عمل «مرتکب خبط و تقصیر جزائی» شده باشد
تعریف فوق کامل ترین تعریف از عنصر معنوی است. اما برای تحقق عنصر معنوی جرم شرایطی لازم است به قرار ذیل
1-اراده ارتکاب فعل
2-قصد مجرمانه
اول – اراده ارتکاب فعل
خواستن یکی از مولفه های عنصر روانی و مبنای تقصیر است که اراده ارتکاب نیز گفته می شود. در کلیه جرائم اعم از عمدی یا غیر عمدی اراده ارتکاب فعل وجود دارد و قانونگذار فقط انجام عمل ارادی را مجازات میکند. در عرف حقوقی گاه اراده را مرادف عمد به کار می برند که به منظور همان عمد در فعل به معنی خواستن فعل است و چون هر جرم علی الاصول تا اراده نباشد واقع نمی شود، بنابراین اراده در تمام جرائم اعم از عمدی یا غیر عمدی و حتی در جرائم خلافی وجود دارد
در صورت فقدان اراده ارتکاب فعل، تحقق جرم منتفی است. پس اگر شخصی دیگری را به شدت به جلو براند و در نتیجه این عمل، دست شخص اخیر به چشم ثالثی اصابت و او را مصدوم نماید، چنین حادثه ای مسئولیتی برای شخص دوم به وجود نمی آورد. از طرف دیگر اراده فعل مجرمانه باید با قصد مجرمانه یا خطای جزائی (بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی)توأم باشد و گرنه به علت فقدان عنصر روانی، عمل ارتکابی جرم تلقی نمی گردد.(9)
روان شناسان در تعریف اراده می گویند: اراده عبارت است از قدرت و قوه درونی که انسان مختاری را به کار معینی وادار میکند لذا اعمال ارادی آن دسته اعمال هستند که پس از تامل و تفکر برای غرض معین و معلومی به اختیار از انسان صادر می شود. اختلاف اعمال غریزی از اعمال ارادی آن است که در فعل غریزی، فاعل نتیجه عمل خود را در نظر نمی گیرد و نتیجه کار هم بر او معلوم نیست و حال که اعمال ارادی به منظور غرض مشخص از انسان صادر می شود و از این جهت از صفات مخصوص انسان است.(10)
دوم- قصد مجرمانه
سوء نیت، سوء قصد، عمد و علم در مواد مختلف قانون جزا به یک معنی که شامل قصد مجرمانه بوده به کار رفته است. بسیاری از دانشمندان قصد مجرمانه را «آگاهی و علم مرتکب به نقض قانون جزا» دانسته مثلاً ویدال و مانیول می گویند «عمد آن است که کسی خواسته و دانسته مرتکب عملی شود برخلاف قانون جزا»(11)
امیل گارسون آن را «معرفت فاعل جرم به نامشروع بودن عمل ارتکابی دانسته است.(12) این تعریف مورد قبول اکثر شارحین حقوق جزای فرانسه قرار گرفته است.(13)
ولی ما تصور می کنیم که تعریف فوق کامل نباشد زیرا در هیچ یک از تعاریف به قصد نتیجه اشاره نشده است. و حال آن که طبق آن چه در فوق گفته شد علاوه بر آگاهی و یا اراده متهم عامل دیگری به نام قصد نتیجه ضروری است، زیرا در بعضی از موارد از قبیل اجبار یا فورس ماژور، مرتکب آگاهی کامل به نقض قانون جزا دارد، لیکن چون فاقد سوء نیت است لذا مسئول کیفری نیست
حقوقدانان ایرانی از جمله دکتر گلدوزیان قصد مجرمانه (عمد) را چنین تعریف می کند: «عمدعبارت است از هدایت اراده انسان به سوی منظوری که انجام یا عدم انجام آن را قانون گذار منع یا امر کرده است.»
دکتر اردبیلی عمد را متضمن میل و تصمیم فاعل در رسیدن به نتیجه مجرمانه می داند
در بررسی قصد مجرمانه همان طور که از تعاریف فوق بر می آید باید هم به فعل و هم به نتیجه مجرمانه توجه کرد
در ضمن لازم است بگوئیم در جرائم عمدی، فعل و نتیجه آن هر 2 مورد اراده و خواست عامل است.(14) یعنی قصد مجرمانه در جرائم عمدی وجود دارد
دانلود مقاله سن مسئوليت کيفري در حقوق اسلام در فایل ورد (word) دارای 22 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله سن مسئوليت کيفري در حقوق اسلام در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله سن مسئوليت کيفري در حقوق اسلام در فایل ورد (word)
چکیده:
مقدمه
سن مسؤولیت کیفری در قرآن
سن مسؤولیت کیفری در سُنّت
1 بلوغ جنسی:
2 بلوغ سنی:
3 روایات صرفا مبتنی بر سن:
تعدادی از روایات دسته سوم، به قرار زیر است:
سن مسؤولیت کیفری از نظر فقها
الف) نظریه مشهور فقهای امامیه:
ب) اقوال مخالف مشهور فقها:
استاد معرفت:
علامه حلی:
میرسیدعلی طباطبایی:
نتیجهگیری:
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله سن مسئوليت کيفري در حقوق اسلام در فایل ورد (word)
1 بقره/ 3334
2 مائده/ 3034
3 «کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل، بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است.»
4 «و اذا بلغ الاطفال منکم الحلم فلیستأذنوا کما استأذن الذین من قبلهم کذلک یبیّن اللّه لکم آیاته و اللّه علیم حکیم» (نور/ 59)
5 «; و الذین لمیبلغوا الحلم منکم ثلاث مرّات من قبل صلاه الفجر و حین تضعون ثیابکم من الظهیره و من بعد صلاه العشاء ثلاث عورات لکم» (نور/ 58)
6 «و ابتلوا الیتامی حتی اذا بلغوا النکاح فان آنستم منهم رشدا فادفعوا الیهم اموالهم» (نساء/ 6)
9 «یا علی، لایُتْمَ بعد احتلام.» (همان، ص315، حدیث 9)
10 «انقطاع یُتم الیتیم بالاحتلام و هو اشده و ان احتلم و لمیؤنس منه اشده و کان سفیها او ضعیفا فلیمسک عنه ولیّه ماله.» (همان (کتاب الحجر)، ج13، ص141، باب 1، حدیث 1)
11 «سألته عن الیتم متی ینقطع یُتمه؟ قال: اذا احتلم و عرف الاخذ و العطاء.» (همان، ج1، ص31، باب 4، حدیث 6)
12 «یا علی، لا یُتْم بعد احتلام.» (همان، ج1، ص315، باب 4، حدیث 9)
13 عن ابیعبداللّه علیهالسلام قال: «اذا بلغ الغلام ثلاث عشره سنه کتبت له الحسنه و کتبت السیئه و عوقب، و اذا بلغت الجاریه تسع سنین فکذلک و ذلک انّها تحیض لتسع سنین.» (همان، ج13، ص431، باب 44، حدیث 12)
14 عن عمار الساباطی، عن ابیعبداللّه علیهالسلام قال: سألته عن الغلام متی تجب الصلاه؟ قال: «اذا اتی علیه ثلاث عشره سنه، فان احتلم قبل ذلک فقد وجبت علیه الصلاه و جری علیه القلم، و جاریه مثل ذلک ان أتی لها ثلاث عشره سنه أو حاضت قبل ذلک، فقد وجبت علیها الصلاه و جری علیها الثلام.» (همان، ج1، ص45، باب 4، حدیث 12؛ تهذیب، ج2، ص318)
15 عن ابیحمزه الثمالی، عن ابیجعفر علیهالسلام قال: قلت له: فی کم تجری الاحکام علی الصبیان؟ قال: «فی ثلاث عشره و اربع عشره.» قلت: فانه لمیحتلم فیها؟ قال: «و ان کان لمیحتلم فان الاحکام تجری علیه.» (حر عاملی، وسائل الشیعه، ج13، ص432، حدیث 3، کتاب الوصایا، باب 45)
16 عن حمران قال: سألت اباجعفر علیهالسلام : متی یجب علی الغلام ان یؤخذ بالحدود التامه و یقام علیه و یؤخذ بها؟ قال: «إذا خرج عنه الیُتم و أدرک.» قلتُ: فلذلک حدّ یعرف به؟ فقال: «; اذا احتلم أو بلغ خمس عشره سنه أو أشعر أو أنبت قبل ذلک أقیمت علیه الحدود التامّه و اُخذ بها و أخذت له.» قلتُ فالجاریه متی تجب علیها الحدود التامه و تأخذ بها و یؤخذ لها؟ قال: إن الجاریه لیست مثل الغلام. إن الجاریه إذا تزوجت و دخل بها و لها تسع سنین ذهب عنها الیتم و دفع الیها مالها و جاز أمرها فی الشراء و البیع و اُقیمت علیها الحدود التامه و اخذ لها و علیها.» (همان، ج1، ص30، باب 4، حدیث 2؛ الکافی، ج17، ص197، حدیث 1)
17 حر عاملی، وسائل الشیعه، ج20، ص104، باب 45، حدیث 10 (چاپ دوم اهل البیت)
18 محمدحسن فیض کاشانی، مفاتیح الشرایع، تحقیق سیدمهدی رجایی، ج1، ص14، (مجمع الذخایر الاسلامیه). برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج1، ص45 و ج13، ص431؛ تهذیب، ج2، ص318
19 به نقل از مقاله منتشر نشدهای از آیهاللّه معرفت با عنوان «بلوغ دختران»
20 علامه حلی، منتهی المطلب، (چاپ سنگی)، ج1، ص95 96 (به نقل از مقاله منتشر نشده آیهاللّه محمدهادی معرفت)
21 همان
22 «و اما البلوغ فهو شرط فی وجوب العبادات الشرعیه، و حده الاحتلام فی الرجال و الحیض فی النساء» (شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ج1، ص266، تهران، 1387)
23 در روایت اول، از «بلوغ اشد» سؤال میشود و حضرت صادق علیهالسلام میفرمایند: «الاحتلام» و در روایت دوم سؤال میشود: اگر محتلم نشد؟ امام میفرماید: در این صورت، سیزده سالگی معیار است
24 در این روایت نیز سن سیزده سال برای دختر و پسر بیان شده، مگر این که قبل از این سال، احتلام یا حیض محقق شود
25 «علی الصبی اذا احتلم و علی الجاریه اذا حاضت، الصیام و الخمار»
26 «حتی یبلغ اشده»
27 «بلغوا النکاح»
28 «اطفال، در صورت ارتکاب جرم، مبرّا از مسؤولیت کیفری هستند و تربیت آنان با نظر دادگاه، به عهده سرپرست اطفال و عندالاقتضاء، کانون اصلاح و تربیت اطفال میباشد.»
تبصره 1: «منظور از طفل، کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد.»
29 «سن بلوغ در پسر، پانزده سال تمام قمری و در دختر، نه سال تمام قمری است.»
30 برای اطلاع بیشتر، ر.ک: رضا نوربها، «مسؤولیت جزایی اطفال و مجانین در قانون راجع به مجازات اسلامی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 9، ص34
چکیده
بلوغ (سن مسؤولیت)، امری تکوینی است، نه تشریعی و تعبدی؛ لذا در فرایند رشد طبیعی و در رابطه با عوامل اقلیمی، وراثت و مانند آن ظهور پیدا میکند. در قرآن کریم به سن خاصی در تحقق بلوغ اشاره نشده است و فقط به معیارهایی همانند «بلوغ حلم»، «بلوغ نکاح» و «بلوغ اشد» اشاره شده است. در سنت، گرچه به سنهای مختلف اشاره شده است، ولی نه به عنوان یک معیار، بلکه به عنوان طریق به تحقق معیار بلوغ که «احتلام در پسران و حیض در دختران» باشد. به بیان دیگر، در سنت، معیار بلوغ، احتلام و حیض است و سن یا سنهای معین، طریقیت بر آن معیار میباشد. در مسؤولیت کیفری، علاوه بر بلوغ، رشد کیفری نیز شرط است
مقدمه
تاریخ پیدایش انسان نشان میدهد که این موجود خاکی و بااستعداد، از بدو خلقت، در معرض لغزش و انحراف و جنایت قرار داشته است. تعیین کیفرهای الهی و بشری نیز در جهت پیشگیری از اینگونه لغزشهاست. قرآن کریم داستان لغزش اولین انسان (آدم علیهالسلام ) و همسرش در تناول میوه ممنوعه و مجازات آنها؛ یعنی تبعید از عالم بهشت به عالم خاکی(1) و نیز داستان ارتکاب اولین جنایت بشری؛ یعنی قتل هابیل توسط قابیل(2) را به صورت زیبایی نقل کرده است
بنابراین، سابقه لغزش و جرم و به دنبال آن، ایجاد مسؤولیت و تحمل مجازات در زندگی بشری به درازای عمر بشر است. تجربه بشری نیز ثابت کرده است تا انسان بر روی کره خاکی است، به اقتضای ابعاد وجودی وی و تضاد و تنازع موجود در زمین و عالم دنیا، در جوامع بشری، جرم و انحرافات نیز وجود دارد. در طول تاریخ، تأمین امنیت فردی و اجتماعی و برقراری نظم و برپایی عدالت و پالایش جامعه از ناهنجاریها و پیشگیری عام از جرم در جامعه و پیشگیری خاص از تکرار آن، ملازم مبارزه با جرم و کنترل آن، به خصوص از طریق مجازات مجرم بوده است
اما در این زمینه، جامعه بشری همیشه شاهد افراط و تفریطهایی بوده است؛ به طوری که اصول حاکم بر جرایم و مجازاتها که امروزه به عنوان اصول بدیهی و غیر قابل انکار پذیرفته شده، در جوامع مختلف رعایت نمیشود؛ چنان که جامعه بشری، شاهد مجازات کودکان و مجانین بوده است
دین اسلام در آغاز ظهورش در 1400 سال و اندی قبل، کودکان و مجانین را مبرّا از مسؤولیت کیفری دانسته است و غرب نیز با انقلاب فرانسه، به این قاعده دست یافت
در این مقاله به بررسی حدود مسؤولیت کودکان بزهکار و سن تفکیک کودکی از بزرگسالی و سن مسؤولیت کیفری از دیدگاه حقوق اسلام خواهیم پرداخت؛ چرا که اولاً، حقوق اسلام به عنوان منبع اساسی قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران است و قانون اساسی نیز در اصل چهارم،(3) بر این مطلب تصریح کرده است. ثانیا، سن مسؤولیت کیفری، از مسائل فقهی مورد اختلاف فقهای عظام میباشد و شایسته است مورد بحث قرار گیرد و نظریه درست به قانونگذار ارائه شود. ثالثا، این مسأله، از مسائل زیربنایی بسیاری از احکام مدنی و جزایی است و رابعا، وجود سیاهه جرایم و انحرافات کودکان بزهکار از یک طرف و اهمیّت اصلاح و تربیت آنان از طرف دیگر، ایجاب میکند که مسؤولیت کیفری کودکان از دیدگاه اسلام، مورد بررسی قرار گیرد و قواعد، ضوابط و مقرّرات سنجیده، مفید و مؤثری تدوین شود و شیوههای مؤثر و روشهای کارآمدی در برابر بزهکاری کودکان در سنین مختلف، به قانونگذار ارائه شود
در ادامه، سن مسؤولیت کیفری را از سه منظر: «قرآن»، «سنت» و «فقها»، مورد بررسی قرار خواهیم داد
سن مسؤولیت کیفری در قرآن
احکام اسلامی از منابع چهارگانه: قرآن (کتاب)، سنّت، عقل و اجماع استخراج میشود که قرآن، از اساسیترین منابع فوق است؛ چون علاوه بر این که خود، منبع مستقل احکام است، اعتبار بعضی از منابع مزبور؛ مثل سنت نیز منوط به معارض نبودن با قرآن میباشد
بعد از دقت و امعان نظر در آیات مربوط به بلوغ، نتایج ذیل به دست میآید
1 وقتی در واژههایی که بیانگر بلوغ انسان است، دقت کنیم، درمییابیم که بلوغ و رسیدن کودک به مرحله تکلیف، یک امر طبیعی، تکوینی و جنسی است که در فرهنگ قرآن از آن با تعابیری همچون «بلوغ حلم»، «بلوغ نکاح» و «بلوغ اشد» توصیف شده است
برای توضیح بیشتر، به بعضی از آیاتی که تعابیر فوق در آنها تصریح شده است، اشاره میکنیم
آیه اوّل: «وقتی که کودکان شما به حد بلوغ و احتلام رسیدند، باید مانند سایر بالغان با اجازه وارد شوند (و از شما برای ورود اجازه بگیرند) خدا آیات خود را برای شما بدین روشنی بیان میکند که او دانا و حکیم است.»(4)
آیه دوم: «; کودکانی که هنوز به حد احتلام نرسیدهاند، در (شبانهروز) سه مرتبه (برای ورود) اجازه بگیرند: پیش از نماز صبح، پس از نماز عشا و هنگام ظهر، آنگاه جامه از تن برمیگیرید که این سه وقت، هنگام خلوت شماست.»(5)
آیه سوم: «یتیمان را تا سر حد بلوغ نکاح آزمایش کنید، پس اگر آنان را رشدیافته دیدید، اموال آنان را در اختیارشان قرار دهید.»(6)
آیه چهارم: «به مال یتیم نزدیک نشوید، مگر به طریقهای بهتر تا آن که به حد اشد (که همان تکامل جنسی و رشد است) برسد.»(7)
2 ملاک و معیار اصلی عبور از دوره کودکی و رسیدن به دوره بزرگسالی (دوره مردانگی و زنانگی)، احتلام و قدرت و توانایی جنسی و عمل زناشویی و تحقق بلوغ اشد (یعنی توانایی جنسی و فکری) است. لذا نمیتوان برای بلوغ، سن خاصی را معین کرد؛ چرا که رسیدن به مراحل حُلم، نکاح و اشد، از امور تکوینی به حساب میآید و تشخیص مسائل و امور تکوینی و طبیعی، عُرف است، نه شرع. از این رو، تعیین سن خاص در امور تکوینی، خارج از وظیفه شارع است و از این جهت مشاهده میشود که در قرآن، هیچ سخنی از سن دختر و پسر به عنوان سن بلوغ به میان نیامده است، بلکه به جای آن، معیارهای کلی ارائه شده است
3 بنابراین، میتوان گفت: سن بلوغ و تکلیف و به دنبال آن، سن مسؤولیت کیفری از دیدگاه قرآن، رسیدن پسر به حد احتلام و دختر به حد حیض است
البته یادآوری میشود که در تحقق مسؤولیت کیفری، علاوه بر بلوغ جنسی، نیاز به بلوغ فکری (رشد) نیز هست و بدین سان، در تحقق مسؤولیت کیفری، دو شرط لازم است: «رسیدن به حد بلوغ» و «رسیدن به رشد و بلوغ فکری». در غیر این صورت، شخص، مسؤولیت کیفری ندارد و نمیتوان او را در قبال اعمالش مسؤول دانست و ایشان را مجازات نمود
4 سن از نظر قرآن، در تحقق بلوغ، نه موضوعیت دارد و نه به عنوان اَمارهای از امارات ذکر شده است
سن مسؤولیت کیفری در سُنّت
پس از قرآن که کلام وحی است، سخنان رسول امین صلی الله علیه وآله وسلم به عنوان عدل کلام وحی از نظر اعتبار، و یکی از منابع در قانونگذاری اسلامی محسوب میشود و از اعتبار و رجحانیت بالایی برخوردار است و احادیث وارده از امامان معصوم علیهمالسلام به عنوان مفسّران وحی، از منابع تشریع و قانونگذاری نیز به حساب میآید. لذا نتایج حاصل از این منبع موّاج و پرفیض در خصوص مسؤولیت کیفری، از اهمیّت بالایی برخوردار است
سن مسؤولیت کیفری در روایات رسیده از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم
بعد از تأمل و تدقیق در روایات رسیده از پیامبر عظیمالشأن صلی الله علیه وآلهوسلم میتوان نتیجه گرفت
1 درباره بلوغ و مسؤولیت کیفری کودکان در کلام رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم مطابقت، انسجام، تنسیق و هماهنگی با آیات وارده در خصوص بلوغ، به خوبی قابل مشاهده است؛ زیرا در کلام معروف رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم که میفرماید: «رفع القلم عن ثلاثه: عن الصبی حتی یحتلم و عن المجنون حتی یفیق و عن النائم حتی یستیقظ»(8)، ملاحظه میشود که کودکی، تا زمانی که احتلام محقق میشود، ادامه دارد و تا رسیدن به این حالت، کودکان، مرفوعالقلم هستند؛ یعنی در برابر اَعمال خویش، تکلیف ندارند و در نتیجه، از مسؤولیت کیفری نیز معاف میباشند
در حدیث دیگری از رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم خطاب به حضرت علی علیهالسلام آمده است که پایان «یُتْم» (کودکی)، تحقق احتلام است(9) و به محض این که کودک محتلم شد، دیگر یتم و کودک محسوب نمیشود
2 در کلام پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم احتلام به عنوان ملاک اصلی رسیدن به حد بلوغ معین شده است و سخنی از سن برای تحقق بلوغ، به میان نیامده است
3 در کلام وحی و بیان رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم درباره تحقق حد بلوغ و خروج کودکان از مرحله کودکی، معیار واحدی ارائه شده است و آن، احتلام در پسران و حیض (دیدن عادت ماهانه) در دختران میباشد. البته برای تحقق مسؤولیت کیفری کودکان، علاوه بر شرط رسیدن آنها به حد بلوغ، شرط رسیدن کودکان به مرحله رشد نیز لازم است
سن مسؤولیت کیفری در احادیث امامان معصوم علیهمالسلام
روایات رسیده از امامان علیهمالسلام در خصوص بلوغ و مسؤولیت کیفری کودکان، به طور کلی به سه دسته قابل تقسیم است
1 روایاتی که به طور اتفاق، احتلام در پسران و حیض در دختران را نشانه بلوغ میداند و هیچ اشارهای به سن ندارد (بلوغ جنسی)
2 روایاتی که سن را در کنار قاعدگی در دختران و احتلام در پسران بیان کرده است (بلوغ سنی)
3 روایاتی که در آنها تنها سن به عنوان علامت بلوغ بیان شده و از سایر نشانهها ذکری به میان نیامده است
دانلود مقاله شرايط و موجبات حد در شرب خمر در فایل ورد (word) دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله شرايط و موجبات حد در شرب خمر در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله شرايط و موجبات حد در شرب خمر در فایل ورد (word)
مسکر یعنی چه ؟
علامه طباطبایی ، صاحب تفسیر المیزان عقیده دارد :
خمر :
با توجه به شان نزول آیه ، مسلمین مانند کفار با عنایت به مفهوم « سکر »
شرایط حد مسکر
استثناء در اعمال حد
مقدار حد
صاحب شرایع گوید :
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله شرايط و موجبات حد در شرب خمر در فایل ورد (word)
3 ـ نظر آقای سید علی ، صاحب ریاض الجنه به نقل از آیت ا;محمد محمد گیلانی ، صاحب کتاب حقوق کیفری در اسلام ، انتشارات المهدی ، 1361 ص
4 ـ مقصود از لاغیر ;در جمله صاحب جواهر یعنی غیر از آنچه که عقل را تغییر می دهد و با آن سرور و قوت نفس حاصل می گردد ، در اغلب کسانی که آن را تناول می کنند
5 ـ رجوع به جواهر الکلام ، شیخ محمد حسن نجفی ، جلد 41 انتشارات اسلامیه 1400 ه پ ق ص
6ـ قاموس قرآن ، همان ، ص 282 و مفردات قرآن راغب اصفهانی ، ص 333 و حقوق جزایی اسلام ، عباسعلی محمودی ، جلد 6 ، انتشارات نهضت زنان مسلمان ، 136 ، ص
7 ـ قاموس قرآن ، جلد 2 ،ص 299 و مفردات راغب ، جلد اول ص
8 ـ مفردات راغب ، جلد اول ، ص
9 ـ المیزان ، جلد 2 ،ص
10 ـ فرهنگ جدید عربی ، فارسی ، ترجمه محمد بندرریگی ، انتشارات اسلامی ، جلد 2 ، و 13 ص
11 ـ نهج الفصاحه ، ترجمه آقای ابوالقاسم پاینده ، انتشارات جاویدان ، 6و12 جلد اول ، ص
12 ـ شرایع الاسلام ، محقق حلی ، ابوالقاسم نجم الدین ، انتشارات اسماعلیان ، جلد 4 ، ص
15 ـ تحریرالوسیله ، امام خمینی ، جلد 4، ص 215 مساله 2 و شرایع ، جلد 4 ص 156 ، المختصر المنافع ، ص 22، و لمعه ص
16 ـ 17 ـ شرایع اسلام ـ محقق حلی ، انتشارات اسماعیلیان ـ جلد 4ص1و
18 ـ لمعه ص
19 ـ شرایع جلد 4 ص 156 لمعه ص 24 و
20 ـ همان منبع
21 ـ مبانی تکمله المنهاج ، آیت ا;خویی ، جلد اول ، ص 220 ،به نقل از حقوق جزایی اسلام ، عباسعلی محمودی ، ص
مسکر یعنی چه ؟
سکر به معنی مستی و حالتی است که میان انسان و عقل او عارض می شود یا قرار می گیرد و یا حالتی است که از نوشیدن الکل اتیلیک و اقسام دیگر آن حاصل می شود
سکر اسمی است برای هر چیز که سکر آورد و مست کننده باشد
سکر یعنی بند آوردن و بسته شدن مجرای آب و این تعبیر به جهت اینکه میان انسان و عقلش که آب حیات او است سد می گردد . (1)
علامه طباطبایی ، صاحب تفسیر المیزان عقیده دارد
« ظاهراً اصل در معنی کلمه زوال عقل به خاطر استعمال چیزی است که عقل را زائل می کند . (2) بعضی از اندیشمندان اسلامی مسکر را عبارت از چیزی می دانند که موجب اختلال در نظم کلام و افشاء راز می گردد و به قولی : « چیزی است که موجب اختلال ادراک و عقل می شود و در اکثر مرتکبین به شرب خمر با شادی و توانایی کاذب همراه است . » ( 3 )
گفته شد ، هر آنچه اثر آن فقط اختلال باشد ( مرقد ) نام دارد که خواب آوراست و حواس انسانی را از کار می اندازد و گرنه مفسد عقل است . مانند بنگ . حشیش ، صاحب جواهرالکلام می فرماید
اما ما یغیرالعقل لا غیر ( 4 ) فهواالمرقدان حصل معه تغیب الحواس الخمس و الا فهو المفسد العقل لما فی البنج و الشوکران » صاحب جواهر مرجع تشخیص مسکر و وجه فارق و ممیز را « مرقد » و مخدر از نظر « عرف » تعریف می کند . (5)
با توجه به این که غفلت و بی خبری نوعی مستی است . لذا به آن ( سکرت ) گفته اند . از جمله در سوره حجر آه 72 از قرآن کریم می فرماید : « لعمرک انهم لفی سکرتهم یعمهون » یعنی ای محمد ، به جان تو سوگند که آنان ( مردم دنیا ) همیشه در غفلت خود سرگردان خواهند بود .( یا مست شهوات نفسانی و در گمراهی و حیرت خواهند بود )
یا سکرت الموت ” در سوره ق آیه 119 به معنی مرگ آمده که همان بیهوشی و شدت و سختی مرگ است که بر عقل غالب می شود و هوش از سر انسان می رود
همچنین در آیه 15 سوره حجر بیان می دارد
« انما سکرت ابصار نابل نحن قوم مسحورون » یعنی جز این نیست که چشمان ما را محمد فرو بسته و در ما سحرو جادو بکار برده است
در این آیه ، مقصود این است که دیدگان ما ( کفار ) حیران شد . لذا سکر در مفهوم حیران شدن بکار رفته است که نوعی مستی و بی شعوری را بیان می دارد . ( 6 ) پس ، مسکر = مست کننده ، سکران = مست و سکاری به معنی مستان است . آیه 43 سوره نساء مقررمی دارد : « و لا تقربو االصلوه و انتم سکاری » یعنی هرگز با حال مستی به نماز نیایید ؛ تا بدانید که چه می گویید . این خطاب به اهل ایمان است که در مقطعی از تاریخ صدر اسلام با تخلف از موازین در حال مستی قیام به نماز می کردند
خمر
خمر، به معنی ستر و پوشاندن چیزی است. هرچیزی که با آن یا بوسیله آن پوشانده شود خمار نیز گفته می شود که جمع آن خمر است و به روسری هم می گویند . همانگونه که خداوند سبحان در سوره نور آیه 31 می فرماید « و لیضربن بخشر هن علی جیوبهن »یعنی : روپوش خویش را بایستی بر طرفین شانه ها و گریبان خود قرار دهند به هر نوشیدنی مست کننده و یا به شراب یا آشامیدنی مست کننده یا می و باده از آن جهت خمر می گویند ، که عقل را می پوشاند و زایل می کند . (7)
راغب در مفردات خود اضافه می کند : « نامیدن خمر به نوشیدنی که سکر آور است ، برای این است که در مرکز و جایگاه خرد انسان پنهان می شود و آن را اشغال و تباه می سازد . » (8) لهذا محکوم به حرام بودن است وتاکید به اجتناب و دوری از آن می شود
آیات قرآنی مربوط به این مساله از این قرار است
در ادیان الهی بخصوص در دین اسلام ، خمر و شرب آن حرام است . زیرا چیزی را که زائل کننده عقل است ، خداوند حلال نمی شمارد . نظر دین اسلام در تحریم شرب و هر چیز مست کننده است ؛ ولو یک قطره و یا مخلوط با چیز دیگر باشد در خصوص خمر و راجع به آیاتی که سخن از خمر و اجتناب و حرام بودن آن می کند ، چنین استفاده می شود که خداوند طی آیات متعدد با زمینه سازی ، مقدمه چینی و بالاخره با آماده کردن مردم آن را حرام کرده است در این مورد به ترتیب به آیات قرآنی ذیل استناد می شود
« و من ثمرات النخیل و الاعناب تتخذون منه سکرا رزقاً حسناً ان فی ذالک لایه لقوم یعقلون » یعنی از میوه درخت خرما و انگور که از آن نوشابه های شیرین و رزق نیکو بدست می آورید ، در این کار نیز آیت قدرت حق برای خردمندان پدیدار است
با توجه به شان نزول آیه ، مسلمین مانند کفار با عنایت به مفهوم « سکر »
شراب می نوشیدند و برای خود حلال می دانستند ، تا این که عمر و جمعی از صحابه از رسول ا;درباره شراب که موجب زوال عقل است فتوا طلب کردند که آیه 219 سوره مبارکه بقره نازل شده است : « یسئلونک عن الخمر والمیسر قل فیها اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما و ;» یعنی ای پیامبر از تو ازحکم شراب و قمار می پرسند . بگو در این دو گناه بزرگی است و منافعی برای مردم دارد اما گناه این دو از سود آنها بیشتر است
پس از نزول این آیه ، بسیاری از مسلمین از شرب خمر دست کشیدن و ترک خمر کردند ، ولی اندکی کماکان باده گساری می کردند . لحن این آیه تند نیست و ددر مقطعی از زندگی مسلمین و ابلاغ رسالت در این حکم چنین تفهیم می کند ، که ضرر شرب و قمار از نفع آن بیشتر است ، هر چند با مقایسه آیه 133 سوره اعراف که می فرماید
« قل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن والاثم و البغی بغیر الحق » یعنی بگو ای پیامبر که خدای من هر گونه اعمال زشت را چه در آشکار و چه در پنهان و گناهگاری و ستم به ناحق را حرام کرده است ؛ حرمت خمر استفاده می شود زیرا به دلالت آیه « اثم » حرام است و به وجود اثم در خمر تصریح شده ، در نتیجه خمر حرام است
در سوره نساء آیه 430 فرماید
« یا ایهاالذین امنو لا تقربو الصلوه و انتم سکاری ، حتی تعلموا ما تقولون » که از مستی در نماز نهی شده است و به نظر می رسد که بعضی مسلمین در این مقطع تاریخی هنوز از شراب دست نکشیده بودند . با وصف این که قبلاً ضرر آن بیش از منافعش ذکر شده است ولی باز هم از شراب استفاده می کردند و حتی پس از مصرف و تناول آن به نماز می ایستادند
در مرحله سوم ، آیه های 90 و 91 سوره مائده نازل شده است که می فرماید : « یا ایهاالذین امنو انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون » یعنی ای کسانی که ایمان آوردید ، جز این نیست که شراب و قمار و بت ها و بخت آزمایی ( تیرهای گروبندی ، چوبهای قرعه ، لاتار ) همه این ها پلید و از عمل شیطان است . پس از انها پرهیز و اجتناب کنید تا رستگار شوید
در دنباله آیه می فرماید
« انما یرید الشیطان ان یقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن الصلوه فهل انتم منتهون »یعنی همانا شیطان می خواهد بین شما به وسیله شراب و قمار دشمنی و کینه افکند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد آیا شما از آن دست بر می دارید ؟
در این آیه که در مدینه نازل شده است با جمله « فاجتنبوه و هل انتم منتهون » مقرر می دارد که دیگر کسی حق ندارد به آن نزدیک شود . به عبارت دیگر و به تعبیر علامه طباطبایی آیه می فهماند که تا آن زمان خمر و تناول خمر را ترک نکرده بودند
علامه طباطبایی ، در المیزان از اصول کافی ، از قول علی بن یقطین نقل می کند که مهدی عباسی خلیفه وقت از امام موسی بن جعفر .(ع) پرسیدند : آیا شراب در کتاب خدا حرام است ؟ مردم فقط نهی شدنش را می دانند ، حرام بودنش را نمی دانند . امام فرمود : « بلکه آن حرام است « .گفت : در کدام محل از کتاب خدا تحریم آمده است یا ابوالحسن ؟ امام فرمود : انما حرم ابی الفواحش …(9)
بنا به مراتب معروضه شرابخواری از ابتدا در شریعت اسلام حرام بوده است ، انهایهبا نزول تدریجی آیات اعمال حد شراب خمر از سال دوم هجری قمری به مراحل اجرا در آمده است
به هر حال خمر که از انگور است و مشهور به بنت ااعنقود (10) یعنی دختر رز یا مشروب الکلی وفقاع که از شراب اثمار و از جمله آبجو سکرآور ، حرام می باشد
قول نبی اکرم (ص)
1ـ حرام ا;
یعنی خداوند شراب و هر چه مستی آورد حرام کرده است
2 ـ اجتبواالخمر فانها مفتاح کل شر
یعنی : از شراب بگریزید که کلیه همه بدیها است
3 ـ اجتبوا کل مسکر
یعنی :از هر چه مست می کند بپرهیزید
4 ـانها کم عن قلیل ما اسکر کثیره
یعنی : هرچه زیادش مست می کند از کمش نیز اجتناب کنید .(11)
باعث و موجب ، حد مسکر
آنچه که باعث و موجب اعمال حد مسکر است ، همانا تناول مسکر می باشد بدون توجه به مقدار کم یا زیاد آن
صاحب شرایع در موجب مسکر و اعمال حد گوید
« و هو تناول المسکر او الفقاع اختیارامع العلم بالتحریم اذا کان المتناول کاملها »(12)
یعنی : و آن تناول کردن مست کننده یا فقاع است ، از روی اختیار یا علم به حرام بودن ، هر گاه تناول کننده ، کامل باشد . ( یعنی بالغ و عاقل باشد ) بنا بر این قیود چهارگانه مذکور شرایط ضروری برای اعمال حد مسکر است
دانلود پايان نامه ماهيت کيفر ارتداد در فایل ورد (word) دارای 71 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود پايان نامه ماهيت کيفر ارتداد در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پايان نامه ماهيت کيفر ارتداد در فایل ورد (word)
«تأملى بر ماهیت کیفر ارتداد»
رویکرد انکار
رویکرد تحلیل
الف) گرایش سیاسى
ب) گرایش اجتماعى
ج) گرایش فردى
رویکرد تقیید
کیفر ارتداد، حکم حکومتى
حکم حکومتى و شیوه بازشناسى آن
بررسى ماهوى حکم مرتد
الف) فضاى صدور حکم قتل مرتد
ب) قواعد کلّى در باره مرتد
ج) شرایط مختلف ارتداد
ماهیّت تعزیرى حکم مرتد
1- به کار نگرفتن تعبیر «حدّ» در روایات:
2- تعبیرات فقها در باره کیفر مرتد
3- انعطافپذیرى کیفر مرتد در قرآن:
4- انعطافپذیرى کیفر مرتد در روایات:
نگاه نهایى
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پايان نامه ماهيت کيفر ارتداد در فایل ورد (word)
1 – محمدجعفر جعفرى لنگرودى، مبسوط در ترمینولوژى حقوق، ج1، ص256
2 – نگاه کنید به: سفر تثنیه، فصل 17، آیه 2 – 5؛ فصل 13، آیه 6 – 16؛ رساله پولس، باب 6
3 – نگاه کنید به: محمدحسین هیکل، الحکومه الاسلامیه، ص122
4 – ر.ک: موسوعه الفقه الاسلامى المقارن، ج4، ص252
5 – احمد صبحى منصور، حدّ الرده، ص61
6 – صبحى صالح، الاسلام و مستقبل الحضاره، ص213
7 – عبدالکریم سروش، فقه در ترازو، مجله کیان، شماره 46، ص20
8 – برخى از منکران هم از باب اینکه حدیث نمىتواند قرآن را «نسخ» کند، با کیفر مرتد مخالفت کردهاند. (ر.ک: جودت سعید، لا اکراه فى الدین، ص36) ولى واضح است که بیان حکمى که در قرآن وجود ندارد، به معنى «نسخ قرآن» نمىباشد
9 – مهندس بازرگان احکام مرتد را مخالف «لا اکراه فى الدین مىداند». در باره «ساب النبى» نیز مىگوید: اگر ادله قتل توهینکننده به پیامبر به حدى زیاد باشد که همه اهل سنت و شیعه را به اتفاق نظر وادار سازد، ولى در برابر این آیه قرآن نمىتواند بایستد که مسلمانان را به خوددارى در برابر چنین مسایلى دعوت مىکند: و لتسمعنّ من الذین اوتوا الکتاب من قبلکم و من الذین اشرکوا اذى کثیراً و ان تصبروا و تتقوا فان ذلک من عزم الامور (آلعمران، آیه 186). نگاه کنید به: مباحثه بازرگان با کیهان هوایى (73/12/3). قابل ذکر است که بازرگان در سالهاى قبل از آن، حکم قتل مرتد را بدون تردید مىپذیرفت (نگاه کنید به: دیندارى و آزادى، ص35)
10 – ابن حزم، المحلّى بالآثار، ج12، ص110 و 163
11 – ابن ادریس، کتاب السرائر، ج3، ص533
12 – عبدالکریم سروش، روزنامه صبح امروز، 78/6/6، ص6: «اگر تکالیف دینى یا حقوق دینى معارضه با حقوق و تکالیف بیرون دینى کردند، حقوق و تکالیف بیرون دینى مقدماند.»
13 – ابن حزم، المحلّى بالآثار، ج12، ص118، 119
14 – محمدعابد الجابرى، الدیمقراطیه و حقوق الانسان، ص217 و نگاه کنید به: مصاحبه على گلزاده غفورى با نشریه پیام هاجر (1378/5/5)
15 – حاج ملا هادى سبزوارى، نبراس، ص7
16 – میرزا حسین نائینى، الصلاه فى المشکوک، ص22
17 – مهدى بازرگان از قول پرفسور مارسل بوازار، استاد حقوق دانشگاه ژنو نقل مىکند که: علت سختگیرى اسلام در باره مرتد، شاید بدان جهت باشد که در نظام حکومتى و سیستم ادارى جوامع اسلامى، ایمان به خدا جنبه صرفاً اعتقادى و حضور درون قلبى شخصى نداشته، بلکه جزو بندهاى «پیوستگى امت» و پایههاى حکومت مىباشد به طورى که با فقدان آن، قوام و دوام جامعه متلاشى مىشود و مانند قتل نفس یا فتنه و فساد است که نمىتواند قابل تحمل باشد. (دیندارى و آزادى، ص135)
18 – عبدالقادر عوده، التشریع الجنائى الاسلامى، ج1، ص661، 536 و السید سابق، فقه السنه، ج2، ص305
19 – محمد المبارک، الحکم و الدّوله، ص147
20 – یادداشتهاى استاد مطهرى، ج2، ص316
21 – حسینعلى منتظرى، در باب تزاحم، مجله کیان، شماره 45، ص151
22 – سید محمدحسین فضلاللَّه، آزادى و دموکراسى، مجله علوم سیاسى، زمستان 77، ص114
23 – سیدعلى خامنهاى، آزادى از نظر اسلام و غرب، مجله اندیشه حوزه، سال 4، شماره 2، ص39
24 – مثلاً گفته شده که حدود اسلامى براى سالم ساختن محیط اجتماعى است و در محیط اسلامى انجام مىشود نه محیط کفر: لا یقام على احد حدٌ بارض العدو. [حسینعلى منتظرى، مجله کیان، شماره 45] ولى با این استناد، به چنین نتیجهاى نمىتوان دست یافت، زیرا عدم اجراى حد در سرزمین دشمن، براى جلوگیرى از فرار فرد کیفر شده به سوى دشمن است: «مخافه ان تحمله الحمیّه فیلحق العدو» [وسائل، ج18، ص318] و در متون فقهى مانند شرایع هم همین قید وارد شده است: و لا یقام فى ارض العدو مخافه الالتحاق [شرایعالاسلام، ج2، ص938] به علاوه «ارض العدو» غیر از «ارض الکفر» است و نسبت بین آنها «عموم من وجه» است. مثلاً سرزمین شام در عصر حکومت علوى، «ارض العدو» بود، ولى ارض الکفر به حساب نمىآمد. البته اصل مسأله از جنبه اینکه ملاک مذکور، «حکمت حکم» است – چنانچه آیتاللَّه خوانسارى استفاده مىکند: [جامعالمدارک، ج7، ص44] – و یا «علت حکم» بوده و موجب تخصیص حکم مىشود – آن گونه که برخى فقهاى معاصر تمایل دارند: [جواد التبریزى، اسس الحدود، ص136] – قابل تأمل است. و به هر حال استنتاجى که براى نظریه مورد بحث صورت گرف
ته است، سست است
25 – نمونهاى از این گرایش، در دفاعیّه آقاى منتظرى از آقاى یوسفى اشکورى که در پاسخ به سؤالات «رادیو آزادى» نگاشته است، دیده مىشود: «ارتداد وقتى موجب اعدام است که با جحود و عناد و جبههگیرى در برابر حق ملازم باشد و مجرد شک و تردید موجب اعدام نیست بلکه عقوبتى در پى ندارد» 1379/7/22 ولى به نظر مىرسد که این اظهار نظر بیشتر «جنبه سیاسى» دارد، زیرا با مبانى فقهى ایشان در تضاد است. در تعلیقه بر عروه الوثقى (ص51) هر گونه «تردید» در مبدأ رسالت را هرچند به «انکار» یا جحد نرسد، موجب «کفر» دانسته است. و در مسأله مرتد نیز به همراه صاحب عروه، قتل مرتد را در صورت امکان، واجب، و توبه را موجب سقوط حدّ ندانسته است (تعلیقه، ص80) و در بحثهاى استدلالى نیز همین مبنا را اخذ کرده است: ان انکار الالوهیه و التوحید و الرساله موجب للکفر و لو کان عن جهل و قصور. (کتاب الزکاه، ج1، ص14) در توضیح المسائل نیز به همین شکل مشى شده است. در گذشته نیز دیدیم که ایشان بر «زیر سؤال بردن مقدسات دینى» به عنوان مفسدهاى که براى جامعه خطرناک است و مجازات و برخورد را ضرورى مىنماید، تأکید داشتند
26 – سیفاللَّه صرّامى، احکام مرتد از دیدگاه اسلام و حقوق بشر، ص403، 256 و 260
27 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج18، ص544 و 545
28 – کلینى، اصول کافى، ج2، ص293
29 – محسن الحکیم، مستمسک العروه الوثقى، ج1، ص379
30 – الزبیدى، تاج العروس، ج7، ص471
31 – ابن منظور، لسان العرب، ج2، ص182
32 – خلیل بناحمد، کتاب العین، ج1، ص263
33 – کلینى، اصول کافى، ج2، ص286
34 – همان، ص287
35 – کلینى، اصول کافى، ج2، ص293
36 – همان، ص285: صحیحه عبداللَّه بنسنان (ح10، باب الکفر) و صحیحه منصور بنحازم (ح11، باب الکفر)
37 – در این مباحث از تفاوت بین «کفر فقهى» با «کفر کلامى» نباید غفلت کرد. کفر فقهى یعنى کفرى که موضوع احکام فقهى و دنیایى است که اثر آن در طهارت و نجاست، ارث و نکاح ظاهر مىشود، ولى کفر کلامى موضوع احکام اخروى از قبیل خلود در جهنم است. در کفر کلامى، ملاک جحود و عناد است و در کفر فقهى، موضوع عدم اقرار شهادتین است. ممکن است فردى از نظر فقهى مسلمان باشد، ولى از نظر کلامى کافر باشد، و به عکس ممکن است فردى از نظر فقهى کافر باشد، ولى از نظر کلامى، کافر نباشد. نسبت بین اسلام و کفر فقهى، «عدم و ملکه» است و هر شخصى که مسلمان نباشد و شهادتین نگوید، کافر است، ولى نسبت بین اسلام و کفر کلامى، ضدّین است. شهید مطهرى در کتاب عدل الهى، با نگاه کلامى مسأله را مطرح کردهاند (مجموعه آثار، ج1، ص294) که خارج از بحث کنونى با نگاه فقهى است
38 – ر.ک: ابوالقاسم خوئى، التنقیح فى شرح العروه الوثقى، ج2، ص58 و امام خمینى، کتاب الطهاره، ج3، ص314
39 – میرزاى قمى، قوانین الاصول، ج2، ص164 البته این نظریه را که میرزا در ضمن مباحث اصول آورده است، نمىتوان فتواى فقهى او تلقى کرد، زیرا وى در جامعالشتات اظهار شک در توحید و رسالت را موجب ارتداد دانسته و آن را در نزد فقها غیر اختلافى شمرده است (ج2، ص742)
40 – میرفتاح مراغى، العناوین، ج2، ص735 و نگاه کنید به تعلیقه مرحوم شعرانى بر شرح اصول کافى ملا صالح مازندرانى، ج10، ص50 و 98
41 – شهید ثانى، حقایق الایمان، ص108؛ شیخ انصارى در کتاب الطهاره (بدون صفحه): ان انکار اصول الدین کالالهیه و الرساله لا فرق فى تکفیر منکرها بین ما کان للجحد مع العلم او بشبهه و امام خمینى، کتاب الطهاره، ج3، ص314
42 – ر.ک: شرایعالاسلام: من جحد ما یعلم من الدین ضروره و ارشادالاذهان: اذا جحد ما یعلم ثبوته من الدین ضروره
43 – ر.ک: حاج آقا رضا همدانى، مصباح الفقیه (طهاره) ص564 و سید ابوالقاسم خوئى، التنقیح، ج2، ص59
44 – سیفاللَّه صرامى، احکام مرتد از دیدگاه اسلام و حقوق بشر، ص253
45 – این خطا در کتاب آزادى در قرآن، از محمدعلى ایازى نیز تکرار شده است و ر.ک: آزادى در قرآن، ص265
46 – عبارت صهرشتى در اصباح الشیعه چنین است: الارتداد هو ان یظهر الکفر باللَّه تعالى و برسوله و الجحد بما یعمّ به فرضه و العلم به من دینه بعد اظهار التصدیق به. (ینابیع الفقهیه، ج9، ص171) عبارت ابن زهره در غنیه نیز مشابه همین متن است
47 – کلینى، اصول کافى، ج2، ص23
48 – سیفاللَّه صرامى، احکام مرتد از دیدگاه اسلام و حقوق بشر، ص263
49 – سید محمدحسن مرعشى، دیدگاههاى نو در حقوق کیفرى اسلام، ج1، ص92
50 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج15، ص399
51 – همان، ج17، ص387
52 – سید محمدحسن مرعشى، دیدگاههاى نو در حقوق کیفرى اسلام، ج1، ص92
53 – محمدتقى مجلسى، روضه المتقین، ج6، ص385
54 – سید محمدعلى ایازى، آزادى در قرآن، ص266
55 – شهید اول، الدروس، ج2، ص54 از نظر فقهى بین «ارتداد» و «زندقه» فرق است. شیخ در مبسوط (ج7، ص282) مىگوید: «الکفر على ثلاثه اضرب: اصلى و ارتداد و زندقه»
56 – اردبیلى، مجمع الفائده و البرهان، ج13، ص344
57 – فخر المحققین، ایضاح الفوائد، ج4، ص550
58 – محمدحسن النجفى، جواهر الکلام، ج41، ص614
59 – سید محمدعلى ایازى، آزادى در قرآن، ص267
60 – همان، ص291
61 – محمد فاضل لنکرانى، جامع المسائل، (استفتاءات)، ج2، ص504
62 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج18، ص545 (موثقه عمار ساباطى)
63 – همان، ص545 (صحیحه حسین بنسعید)
64 – همان، ص544 (صحیحه محمد بنمسلم)
65 – کلینى، اصول کافى، ج2، ص293
66 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج18، ص596 (تعلیقه شعرانى)
67 – شهید اول، القواعد و الفوائد، ج1، ص214؛ مقداد سیورى، نضد القواعد الفقهیه، ص158؛ شهید ثانى، تمهید القواعد، ص241
68 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج17، ص228 (من احیا ارضا میتهً فهى له)
69 – نگاه کنید به مبسوط، سرائر، شرایع و تحریر
70 – امام بخارى، الصحیح، ج6، ص112
71 – نگاه کنید به: تحریر الاحکام، علامه حلّى، ج2، ص182
72 – شهید اول، القواعد و الفوائد، ج1، ص217
73 – شهید ثانى، تمهید القواعد، ص242
74 – میرزاى قمى، قوانین الاصول، ج1، ص494 شهید اول و القواعد و الفوائد، ج1، ص216
75 – سوره بقره، آیه 217
76 – ر.ک: محقق اردبیلى، زبده البیان، ج1، ص392
77 – العاملى، مفتاح الکرامه، ج8، ص35
78 – سوره آلعمران، آیه 86 – 89
79 – در سوره توبه آیه 66 به «مجازات» گروهى از منافقان که در صدد «فتنه» بودند و در نتیجه از «اسلام» به «کفر» روى آوردند، اشاره شده است، علامه طباطبایى، این مجازات را «دنیوى» مىداند. (المیزان، ج9، ص335). قابل ذکر است که یکى از نویسندگان مسیحى، آیه 89 سوره نساء را (ودّوا لو تکفرون کما کفروا ; فان تولّوا فخذوهم و اقتلوهم) در مجازات قتل براى مرتدان صریح دانسته است (جنگ و صلح در قانون اسلام، دکتر محمد خدورى، ترجمه غلامرضا سعیدى، ص228) ولى این استناد صحیح نیست
80 – نورى، حسین، مستدرک الوسائل، ج18، ص163
81 – شیخ طوسى: مبسوط، ج2، ص36، 57 ج7، ص281، 284 ج8، ص71 خلاف، ج5، ص354، 357، علامه حلى: مختلف الشیعه، ج1، ص336، منتهى المطلب، ج2، ص960، 979 فخرالمحققین: ایضاح الفوائد، ج1، ص395 شهید اول: الدروس، ج2، ص52 محقق کرکى: جامع المقاصد، ج3، ص447، 480 محقق اردبیلى: مجمع الفائده، ج7، ص522 فاضل هندى: کشف اللثام، ج2، ص44، 436 محمدحسن النجفى: جواهر الکلام، ج30، ص46، 54 شیخ انصارى: مکاسب، ص393
82 – سوره بقره، آیه 216
83 – سوره آلعمران، آیه 72
84 – همان، آیه 99
85 – همان، آیه 149
86 – طبرسى، مجمع البیان، ج3، ص86
87 – سوره نساء، آیه 88
88 – سوره مائده، آیات 51 تا 54
89 – علامه طباطبایى، تفسیر المیزان، ج5، ص113
90 – سوره نساء، آیه 137
91 – علامه طباطبایى، تفسیر المیزان، ج5، ص114
92 – سوره منافقون، آیه 3
93 – سوره آلعمران، آیه 86
94 – علامه طباطبایى، تفسیر المیزان، ج5، ص113 و ج3، ص340
95 – ر.ک: آخوند خراسانى، کفایه الاصول، ص274
96 – سوره بقره، آیه 256
97 – سوره یونس، آیه 99
98 – سوره مائده، آیه 32
99 – سوره ق، آیه 45؛ سوره انعام، آیه 107 و سوره غایشه، آیه 22
100 – محمد ابوزهره، العقوبه، ص
101 – ر.ک: محمدحسین اصفهانى، نهایه الدرایه، ج3، ص31
102 – آقا ضیاء الدین عراقى، شرح تبصره المتعلمین، ج1، ص328
103 – سید محمدکاظم طباطبایى، العروه الوثقى، ج1، (باب مطهرات، الثامن، مسأله 2). با موافقت عدهاى از اعلام مثل حضرات آیات: بروجردى، نائینى، حائرى و اصفهانى
104 – محمدحسن النجفى، جواهر الکلام، ج32، ص13 (ان ظاهر الّادله الحکم باسلام قائلها مالم یعلم کذبه فالمنافق المعلوم حاله لا اشکال فى کفره)
105 – سید ابوالقاسم خوئى، التنقیح فى شرح العروه الوثقى، ج2، ص69 و ج3، ص234
106 – شیخ انصارى، کتاب الطهاره (بدون صفحه): فى شرح المفاتیح ان من بدیهیّات المذهب ان النبى(ص) کان یساور المنافقین و ما کان یجتنب منهم. اِلّا ان یقال ان هذه المعامله مع المنافقین المبطنین للکفر المظهرین للاسلام کان مختصاً بصدر الاسلام و من هنا یضعّف ما فى المعتبر ; (ادامه بحث شیخ انصارى نیز مربوط به همین موضوع است)
107 – محمدتقى مجلسى، روضه المتقین، ج6، ص382
108 – محمدحسن النجفى، جواهر الکلام، ج21، ص47
109 – شهید ثانى، مسالک الافهام، ج1، ص117
110 – محقق کرکى، جامع المقاصد، ج3، ص376
111 – جعفر سبحانى، مفاهیم القرآن، ج2، ص451
112 – شیخ طوسى، مبسوط، ج8، ص69 (التعزیر موکول الى الامام لا یجب علیه ذلک فان رأى التعزیر فعل و ان رأى ترکهفعل)
113 – لطفاللَّه صافى، التعزیر، ص
114 – شهید اول، القواعد و الفوائد، ج2، ص142
115 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج18، ص309: من عطّل «حداً» من حدودى فقد عاندنى
116 – همان، ص336 (لیس فى «الحدود» نظر ساعه)
117 – همان، ص333 (لا یشفعنّ احد فى «حدّ» اذا بلغ الامام، فانه لا یملکه ; و اشفع عند الامام فى «غیر الحد» مع الرجوع من المشفوع له)
118 – . در فقه عامه نیز معمولاً کیفر مرتد، به عنوان «حد» شناخته مىشود که خداوند مقرر فرموده است و امام باید به اجرا گذارد، ولى اخیراً عدهاى از نواندیشان در جامعه اهل سنت، با این تلقى مخالفت کردهاند و شواهدى بر «تعزیرى بودن» آن ارائه کردهاند. شیخ راشد الغنوشى در این باره مىگوید: «جمهور علما قتل مرتد را حد مىدانند که قابل عفو و شفاعت نیست ولى پیامبر اسلام پس از ورود به مکه از قتل عبداللَّه بنابى سرح که مرتد شده بود، به جهت شفاعت عثمان صرف نظر کرد. همچنین پیامبر دستور قتل زنى که مرتد شده بود را نمىداد و مىفرمود: «او توان جنگیدن علیه مسلمانان را ندارد». مفهوم این استدلال آن است که علت قتل مرتد صرفاً تغییر دین نیست بلکه «ارتداد»، «تهدیدى» براى نظام اسلامى است و به همین دلیل است که عقوبت آن با توجه به شرایط و مقتضیات زمان توسط حاکم تعیین مىشود. البته نقش دین در جامعه اسلامى با جوامع غربى فرق دارد، در آنجا دین صرفاً یک مسأله شخصى است و ارتباطى با نظام اجتماعى ندارد، در حالى که اسلام هم عقیده و هم مبناى نظام اجتماعى است، از اینرو هر گونه آسیبى که بر دین وارد شود، بر نظام اجتماعى نیز صدمه مىزند، لذا حکومت موظف است که به صیانت از دین بپردازد. به نظر ما عقوبت مرتد، «جنبه تعزیرى» دارد.» 119 – سوره توبه، آیه 66
120 – همان، آیه 74
121 – علامه طباطبایى، تفسیر المیزان، ج9، ص335
122 – سوره توبه، آیه 74
123 – الحر العاملى، وسائل الشیعه، ج18، ص551
124 – همان، ص462 (قلت لابىعبداللَّه(ع): اى شىء تقول فى رجل سمعته یشتم علیاً(ع) و یبرء منه؟ قال: فقال لى: و اللَّه هو حلال الدم، و ما ألف منهم برجل منکم، دعه)
125 – همان، ص552
126 – حسینعلى منتظرى، دراسات فى ولایه الفقیه، ج3، ص387
127 – به عنوان نمونه نگاه کنید به: سید ابوالقاسم خوئى، مستند العروه الوثقى، کتاب الصوم، ج1، ص294
128 – شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج2، ص124 و خصال، ص606
«تأملى بر ماهیت کیفر ارتداد»
یکى از تحقیقاتى که در مرکز تحقیقات علمى دبیرخانه مجلس خبرگان رهبرى اخیراً پایان یافته است موضوع «آزادى عقیده» مىباشد. در دو فصل نخست این تحقیق، مبانى معرفتى آزادى عقیده، اصول آزادى عقیده در غرب، آزادى ایمان و آزادى عقل مورد بررسى قرار گرفته است. بررسى آزادى تغییر عقیده و ماهیت کیفر ارتداد، که پیش روى دارید سومین فصل این پژوهش مىباشد. کتاب دین و دولت در اندیشه اسلامى که تا کنون جوایزى را به خود اختصاص داده است، تحقیق دیگرى از نویسنده محترم است که براى مرکز تحقیقات علمى انجام گرفته و در سال 78 منتشر شده است
کسانى که از آزادى عقیده از منظر دین دفاع مىکنند و بر مبناى اعتقادات اسلامى به توجیه و تحلیل آن مىپردازند، بلافاصله با این سؤال مواجه مىشوند که آیا در اسلام آزادى تغییر عقیده از اسلام به کفر پذیرفته شده است؟ و آنان که قصد بازگشت علنى از اسلام را داشته باشند با هیچ گونه محدودیت و مضیقهاى روبهرو نمىشوند و مرتدان از گزند عقوبت در امان مىمانند؟
آزادى عقیده، متضمّن چند آزادى است
الف) آزادى براى نفى هر گونه عقیده؛
ب) آزادى براى قبول هر گونه عقیده؛
ج) آزادى براى تغییر هر عقیده به عقیده دیگر
ایجاد محدودیت در هر یک از این موارد سه گانه، آزادى عقیده را با دشوارى مواجه مىسازد و چون در بخش سوم، ورود به اسلام مجاز، ولى خروج از آن ممنوع و تحت عنوان «ارتداد» قابل پیگرد و مجازات است، لذا چگونه مىتوان گفت که در اسلام آزادى عقیده به شکل کامل مورد حمایت و تأیید قرار گرفته است؟
در اینجا باید به بررسى موضوع ارتداد و رابطه آن با آزادى عقیده بپردازیم. البته مسأله ارتداد در فقه اسلامى موضوعى کهن، و به ویژه در فقه شیعه، داراى بحثهاى متنوع و فراوانى است که به فروع و جزئیات آن نمىتوان پرداخت. فقهاى گذشته در کتاب الطهاره، کتاب الارث، کتاب النکاح و کتاب الحدود، به شکل مبسوطى به این مسایل پرداختهاند. آنچه در این تحقیق، از اولویت و اهمیت بیشترى برخوردار است، بررسى مجازات مرتد از زاویه آزادى عقیده است، لذا از طرح مسایل دیگر ارتداد چشمپوشى مىشود
در آغاز به دیدگاههاى متنوعى که در باره کیفر مرتد وجود دارد و تحلیلهاى گوناگونى که از حدّ مرتد ارائه شده است مىپردازیم و پس از نقد و بررسى، به ارائه نظریهاى که ترجیح داده مىشود، خواهیم پرداخت
ارتداد از موضوعاتى است که در ادیان مختلف، به عنوان «جرم» شناخته شده است و برخى حقوقدانان بر این باورند که «در همه ادیان» جرم شمرده مىشود.(1)در عصر ساسانیان در مزدائیزم هم براى آن کیفرى در قوانین پیشبینى کرده بودند، چنانکه فردوسى مىگوید
که زردشت گوید به استا و زند
که هر کس که از کردگار بلند
به پیچد به یکسال پندش دهید
همان مایه سودمندش دهید
پس از سال اگر او نیاید به راه
کشیدش به خنجر به فرمان شاه
در متون مقدس مسیحیت نیز فراوان از قتل کسانى که دین را رها کنند سخن به میان آمده است.(2) با توجه به شواهدى که از ادیان مختلف در این باره وجود دارد، مجازات مرتد را «مادهاى مشترک» در همه قوانین ادیان باید دانست.(3) از اینرو کسانى که به یکى از ادیان اعتقاد داشته و بر باورهاى مذهبى پاىبند باشند، قهراً با این پرسش روبهرو خواهند بود که آیا ارتداد با آزادى عقیده سازگار است؟
نویسندگان و پژوهشگران مسلمان در باره کیفر مرتد رویکردهاى مختلفى دارند که در «انکار»، «تحلیل» و «تحدید» مىتوان خلاصه کرد
رویکرد انکار
فِرَق مختلف اسلامى، در باره کیفر مرتد اتفاق نظر دارند و هر چند در شرایط و موارد آن اختلافاتى بین آنها وجود دارد، ولى در اصل حکم و حتى مجازات قتل، تردیدى ندارند،(4) ولى در دهههاى اخیر برخى نویسندگان مسلمان به مناقشه در این باره پرداخته و آن را مورد تردید یا انکار قرار دادهاند. البته این تشکیکات را بدون تأثیر از جریان فرهنگى مغربزمین و نگاه جدیدى که به آزادى عقیده و حقوق بشر وجود دارد نمىتوان دانست
برخى منکرین، اساساً مستندات فقهى کیفر مرتد را مخدوش معرفى کرده و این حکم را عارى از دلیل معتبر دانستهاند. دکتر احمد صبحى منصور – از نویسندگان سنّىمذهب – در این باره مىگوید
«در باره حد مرتد فقط دو حدیث وجود دارد: یکى را اوزاعى بدون سند نقل کرده است. البته این حدیث به دلیل آنکه «بدون سند» است قابل اعتماد نیست، به علاوه که راوى آن اوزاعى، از وابستگان به دستگاه خلافت اموى و سپس عباسى است که با جعل این حدیث در صدد توجیه رفتار حکام ظالم در سرکوب مخالفان بوده است تا آنها را به عنوان مرتد، مهدور الدم قلمداد کند. روشن است که سخنان چنین فردى، بدون اعتبار است. ولى متأسفانه علماى بعد، به این حدیث وى، اعتماد کرده و به «سندسازى» براى آن پرداختهاند و در نتیجه مسلم پس از دو قرن آن را در صحیح خود وارد ساخته است
حدیث دوم در باره قتل مرتد، از «عکرمه» نقل شده است و در صحیح بخارى دیده مىشود، ولى عکرمه نیز فردى منحرف و غیر قابل اعتماد است.»(5)
این نویسنده بر همین اساس، به طور کلى حد مرتد را منکر شده است و آن را حکمى عارى از دلیل دانسته است. برخى دیگر از نویسندگان جدید اهل سنت، با «خبر واحد» دانستن این گونه احادیث، به مناقشه اصولى پرداخته و خبر واحد را در زمینه احکام شدیدى مانند «دماء» معتبر ندانستهاند. دکتر صبحى صالح در این باره مىنویسد
«من بدّل دینه فاقتلوه»، هرچند از نظر سند صحیح است، ولى در باره جان انسانها به خبر واحد نمىتوان اکتفا کرد. مقصود آن است که حکم اعدام هیچ کس را به استناد روایتى که در حد تواتر نباشد، نمىتوان صادر کرد، زیرا نصوص قرآنى و نبوى بر حفظ جان انسان تأکید دارد و تنها در صورتى که مسأله مورد اجماع مسلمین باشد، از این قاعده مىتوان صرف نظر کرد، و در باره مرتد چنین اجماعى وجود ندارد که مرتد صرفاً به دلیل «تغییر عقیده» مستحق قتل باشد.»(6)
در جامعه ما نیز کسانى همین آهنگ را سر داده و از بیان فوق اقتباس و پیروى کرده و گفتهاند که اگر مهمترین دلیل حجیّت خبر واحد، سیره عقلا باشد، وقتى که خبر واحد با حقوق انسان در تعارض قرار گیرد، به اقتضاى همان سیره عقلا از حجیّت مىافتد و لذا باید احتیاط کنیم و در پى ادله و قرائن محکمترى باشیم. و بر این اساس قائل شدهاند که هرچه تکلیفى سنگینتر و منافىتر با «حقوق مسلّمه» باشد، خبرى که از آن حکایت مىکند مشکوکتر و ضعیفتر تلقى مىشود و از حجیّت مىافتد، لذا مسأله «قتل مرتد»، «سنگسار کردن» و چیزهایى از این قبیل را نمىتوان با ادله مربوط به حجیّت خبر واحد تحکیم کرد.(7)
اشکال سومى که منکران احکام مرتد، مطرح ساختهاند، «تعارض آن با قرآن» است.(8) این مبنا مورد توافق مسلمانان است که هیچ حدیث و روایتى چنانچه با قرآن به عنوان یک سند قطعى و دست اول، در تعارض باشد، اعتبار ندارد و لذا روایات را بر قرآن باید عرضه کرد و با آن باید سنجید. بر این اساس گفتهاند احکام مرتد، با آیاتى از قرآن که آزادى عقیده را به رسمیت مىشناسد مانند «لا اکراه فى الدین»، در تضاد است، و لذا نمىتوان بر آن اعتماد نمود.(9)
البته براى کسانى که با فقه اسلامى آشنا باشند و از منطق حقوقى آن اطلاع کافى داشته باشند، چنین ایرادات و اشکالاتى قابل اعتنا نیست. همچنان که در حوزه متخصصان فقه و حقوق، این گونه مناقشات بىسابقه بوده و حتى در حدّ یک قول شاذ و نادر هم مورد توجه قرار نمىگیرد، زیرا روایات مربوط به مرتد که در فقه مورد استناد قرار گرفته و اسناد آن مورد کاوش واقع شده است، به دو روایت خلاصه نمىشود. حتى در فقه اهل سنت که منابع روایى آن در مقایسه با شیعه، اندک است، مصادر دیگرى مورد توجه فقها قرار دارد،(10) و در فقه شیعه، مدارک چندان فراوان است که سختگیرترین محدثان و فقیهان، و حتى کسانى که خبر واحد را معتبر نمىشمارند، در برابر آن تسلیم شدهاند.(11)
البته اگر کسى «سنگسار زناکار» را منافى با «حقوق مسلّم» بشر بشمارد، و روایات را از اثبات آن عاجز تلقى کند، قهراً در باره مجازات مرتد هم جز این نمىتوان انتظارى از وى داشت! توضیحات این نظریهپردازان نشان مىدهد که این گونه ایرادات هرچند در قالب یک مبناى نوین اصولى ارائه مىشود، ولى در حقیقت از دیدگاه خاص آنها از «حقوق بشر» تراوش مىکند و تازه معلوم نیست که اگر «خبر متواتر» باشد و در تعارض با «حقوق بشر» قرار گیرد چه راه حلى براى رفع تعارض وجود دارد؟ و آیا در آن صورت دست کشیدن از حقوق بشر جایز بوده و مىتوان با نادیده گرفتن «حقوق مسلّمه» به سنگسار کردن در زناى محصنه و یا قتل در مورد لواط اقدام کرد؟ مگر نه این است که در تعارض «حقوق بشر» با «تکالیف دینى» حکم به «تقدم حقوق بشر» دادهاند؟(12)
در این تحلیلها، آنچه که پذیرفتن حکم را دشوار و سنگین نموده است، پیشفرضهایى است که از فرهنگ جدید غرب اخذ شده و به عنوان اصول غیر قابل خدشه تلقى شده است، و البته با چنین رویکردى، همه احکام اجتماعى، سیاسى و اقتصادى اسلام، به دلیل آنکه «خبر متواتر» بر آن وجود ندارد، و یا اگر در قرآن آمده است به دلیل آنکه از نظر ایشان عموم و شمولش براى عصر و زمان ما قطعى نیست، قابل مناقشه بوده و مخدوش مىباشد
در باره مخالفت احکام مرتد با «لا اکراه فى الدین» هم – اگر دلالت این آیه را بر آزادى عقیده بپذیریم – تازه نوبت به آن مىرسد که در صدد فحص از «مخصِّص» آن برآییم و چنانچه دلیلى بر تخصیص آن وجود داشته باشد، بر طبق مبناى مورد قبول علماى شیعه و سنى که «سنت معتبر»، عمومات قرآن را تخصیص مىزند، باید به تخصیص قرآن ملتزم شد، و «دلیل خاص» هرگز به عنوان مخالف و معارض قرآن تلقى نمىشود. از اینرو ابن حزم مىگوید
«احدى از امت اسلامى در عدم اخذ به ظاهر لا اکراه فى الدین، مخالفتى ندارد».(13)
قابل ذکر است که برخى از نویسندگان مسلمان به طور کلى در باب مرتد، «سنّت» را به عنوان یکى از منابع فقه و حقوق اسلامى نادیده گرفته و به بهانه آنکه در قرآن ارتداد به شکل محاربه با دولت اسلامى مطرح شده است، ولى از جنبه تغییر عقیده، کیفرى براى آن بیان نگردیده است، از پاسخ دادن به مسأله احکام ارتداد گریختهاند.(14) ولى آیا این شیوه از کسانى که سنّت رسول خدا را معتبر مىشمارند و عمل او را حجّت مىدانند پذیرفتنى است؟
رویکرد تحلیل
فقها در بحثهاى فقهى خود، در صدد یافتن «دلیل حکم»اند و پس از آن، در جستجوى «علت حکم» برنمىآیند مگر آنکه «علت» در دلیل بیان شده باشد که شعاع آن مورد بحث قرار مىگیرد. بر این اساس، فقیه مستند حکم شرعى را ارائه مىکند و رازگشایى از احکام و جستجوى از علل و مصالح آنها را در حیطه کار خود نمىبیند. به خصوص که قانون الهى هرچند بر مصالح واقعى بشر مبتنى است ولى در عین حال آگاهى انسانها به اسرار این احکام کامل نیست و لذا آنچه که «علت» نامیده مىشود، بیشتر جنبه «حکمت» داشته و در همین حد اعتبار دارد، مگر آنکه انسانهایى با غیب ارتباط داشته و بر علل احکام و رموز آن احاطه یابند. به قول حاجى سبزوارى
فکل حکم جاءَ فیه مصلحه
و ان لدى الاوهام لیست واضحه
لکن عند الانفس الکلیّه
اسرارها الخفیّه جلیه(15)
محققان فن اصول، نشان دادهاند که وقتى «فلسفه حکم» در متون دینى بیان مىشود، نباید آن را ضرورتاً «علت» تلقى کرده و حکم را دائر مدار آن دانست، بلکه چه بسا ممکن است این فلسفه در حدّ «حکمت تشریع» باشد.(16)
در باب ارتداد، پرسشها و ایرادات عصرى، «فلسفه حکم» را با حساسیت بیشترى مواجه ساخته است و فقها و حقوقدانان مسلمان را به عرصه چالش در باره علت ممانعت از روى آوردن یا بازگشت به کفر و فلسفه مجازات مرتد، وارد ساخته است. در این میان متفکران اسلامى که به موازین فقهى اسلام وفادار ماندهاند و دغدغههاى نسل امروز را نادیده نمىانگارند، سعى کردهاند با تبیین مفاسد ارتداد و آثار مخرب آن، عقوبت مرتد را توجیه عقلانى کنند. در این باره به سه گرایش مىتوان اشاره کرد
الف) گرایش سیاسى
در این گرایش، آثار ارتداد بر دولت اسلامى مورد توجه قرار مىگیرد. مثلاً عبدالقادر عوده، ارتداد را از زاویه تهدیدى که براى حکومت اسلامى دارد و آن را در معرض فروپاشى قرار مىدهد،(17) ارزیابى کرده است. وى مىگوید در همه نظامهاى سیاسى، اقدام براى «براندازى»جرم است، و چون در نظام سیاسى اسلام، عقیده دینى، پایه و اساس آن را تشکیل مىدهد، از اینرو، «ارتداد» اقدام براى براندازى تلقى مىشود. در حقیقت، همه نظامهاى حقوقى – و از آن جمله اسلام – اتفاق نظر دارند که براندازى، اقدامى مجرمانه و قابل تعقیب و مجازات است، و آنچه بین اسلام و قوانین امروزى تفاوت مىکند، تحلیلشان از موضوع ارتداد است که از نظر فقه اسلامى، مصداق براندازى شمرده مىشود، زیرا مکتب، زیربناى نظام اسلامى است و براى پاسدارى از «کیان نظام»، به ناچار باید جلوى ارتداد را گرفت، ولى در نظامهاى سیاسى دیگر، چون دین نقشى در نظام اجتماعى ندارد و دولت صرفاً بر مبناى قوانین بشرى شکل مىگیرد، لذا تغییر عقیده دینى براندازى به حساب نیامده و منع قانونى ندارد. ولى به هر حال در آن نظامها هم نسبت به تفکرى که اساس نظم اجتماعى مقبول را مورد تهدید قرار مى دهد، چنین حساسیتى وجود دارد و با آن برخورد مىشود.(18) نتیجه این تحلیل آن است که ارتداد صرفاً در «نظام اسلامى» جرم شمرده مىشود و از آن نظر که ارکان دولت اسلامى را سست مىکند قابل تعقیب است(19) و لذا نباید آن را از نوع رفتارى که به طور کلى «حقوق دیگران» را مورد مخاطره قرار مىدهد از قبیل «دزدى» به حساب آورد، زیرا این گونه اقدامات در هر جامعهاى، ممنوع بوده و قابل پیگرد مىباشد یعنى «نوع حکومت» بر «جرم» تأثیرى نمىگذارد
ظاهراً استاد علامه شهید مطهرى نیز به همین نکته توجه داشتهاند که در یادداشتهاى خود در پاسخ به اینکه «جایز القتل بودن مرتد فطرى چگونه با آزادى عقیده سازگار است؟» آوردهاند
«این، ظاهراً از شؤون حکومت اسلامى است، یعنى از آن جهت که اسلام یک حکومت است و اجتماع به نوبه خود مصالحى دارد. آنجا که حکومت اسلامى نیست، چنین حکمى هم نیست.»(20)
دانلود تحقيق بررسي عوامل مؤثر بر خشونت عليه زنان ازدواج کرده در فایل ورد (word) دارای 64 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود تحقيق بررسي عوامل مؤثر بر خشونت عليه زنان ازدواج کرده در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود تحقيق بررسي عوامل مؤثر بر خشونت عليه زنان ازدواج کرده در فایل ورد (word)
فصل اول: کلیات
پیشگفتار(مقدمه)
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
فصل دوم: پیشینه پژوهش
پیشینه تحقیق
تحقیقات داخلی
تحقیقات خارجی
نقد تحقیقات انجام شده
فصل سوم: مبانی نظری
مروری بر نظریات
چهارچوب نظری
مدل تحقیق
فرضیات
تعریف مفاهیم و متغیرها( نظری و عملیاتی)
فصل چهارم: روش تحقیق
نوع تحقیق
جامعه آماری
حجم نمونه و شیوه نمونه گیری
فنون گرد آوری داده ها
فنون تجزیه و تحلیل داده ها
فصل پنجم: یافته ها
یافته های توصیفی
یافته های استنباطی
فصل ششم: بحث و نتیجه گیری
نتیجه گیری
راهکارها و پیشنهادات
پاره ای از محدودیت های تحقیق
منابع و مآخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود تحقيق بررسي عوامل مؤثر بر خشونت عليه زنان ازدواج کرده در فایل ورد (word)
1- اعزازی، شهلا(1381) . خشونت خانوادگی زنان کتک خورده، تهران: نشر سالی
2- چلبی، مسعود(1381) . جامعه شناسی نظم، نشر نی
3- درویش پور، مهرداد(1378) . چرا مردان علیه زنان به اعمال خشونت ترغیب می شوند. نشریه زنان، شماره 56، مهر
4- روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان(1384) . نقل از اینترنت
5- روزن باوم، هایدی(1367). خانواده به منزله ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه دکتر محمد صادق مهدوی، نشر دانشگاهی
6- صادقی، سعید(1380) . همسر آزاری زخمی پنهان بر نهاد خانواده، دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی استان اصفهان
7- فرنچ، مارلین(1373) جنگ علیه زنان، ترجمه توراندخت تمدن( مالکی). نشر دانشگاهی، تهران
زنان به نحوی از انحاء چه در محیط خصوصی(در خانه ی پدر ، شوهر) و چه در محیط عمومی( اجتماع) مورد خشونت قرار می گیرند. متأسفانه با توجه به پیامدهای جبران ناپذیر خشونت هم برای جوامع و هم برای زنان، این مساله مورد توجه دولت ها چندان که باید واقع نشده است. توجه به بعد خشونت پنهان یعنی خشونتی که در خانواده ها وجود دارد ولی بدلایل گوناگون به مراکز قضایی و دولتی گزارش داده نمی شود. اولویت پژوهش انجام شده است
این تحقیق از بین زنان ازدواج کرده به عمل آمده و خشونت را از دید آنها مورد بررسی قرار داده ایم
در این تحقیق مسئله اصلی این است که چه عامل یا عواملی در بروز رفتارهای خشونت آمیز مردان علیه زنان در خانواده های میبدی موثر هستند و چه راهکارهایی می توان برای کاهش این امر ارائه کرد
این مطالعه به شیوه پیمایش بروی 100 نفر خانوار و طراحی پرسشنامه برای زنان ازدواج کرده و با استفاده از روش های آماری مختلف صورت گرفته است
یافته های تحقیق نشان می دهد در کنار برخی از متغیرهای زمینه ای چون سن، تعداد فرزندان، سطح تحصیلات از بین تمام متغیرهای مستقل و میزان خشونت مرد علیه زن رابطه وجود ندارد
1-1)مقدمه
اعمال خشونت علیه زنان و بد رفتاری با آنان از رایج ترین جرائم اجتماعی و از عریان ترین جلوه های مرد سالاری در جهان امروز است که در تمام ملیتها، طبقات و گروه های اجتماعی به چشم می خورد.همچنان که به لحاظ تاریخ پیشینه جرم را باید در اسطوره ها و داستان های دینی نظیر هابیل و قابیل سراغ گرفت بدین ترتیب سوء استفاده از زنان مشکل تازه ای نیست بلکه قدمتی به قدر کهن ترین افسانه ها دارد. در پیشرفته ترین کشورهای جهان زنان و کودکان از تبعات و عوارض ناشی از خشونت به خصوص در زندگی خانوادگی رنج می برند و آزارهای جسمی، جنسی و روانی نه تنها تندرستی، سلامت عقل، تعادل عاطفی و روانی آن ها را به خطر می اندازد، بلکه دولتها را با مشکلات گوناگون اقتصادی،فرهنگی و خدماتی درگیر میکند. مسئله خشونت علیه زنان آن چنان فراگیر و بدون مرز است که نهادهای جهان نظیر سازمان ملل متحد و سازمان های دفاع از حقوق بشر را واداشته است که نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند به طوریکه در چهارمین کنفرانس حقوق بشر که در سال 1997 در شهر وین برگزار شد خشونت علیه زنان به دلیل اهمیت و تاثیری که در زندگی اجتماعی و فردی زنان دارد و به عنوان یکی از موضوع های قابل بررسی در کنفرانس مطرح و مبارزه با آن در اولویت قرار گرفت( فصلنامه خشونت علیه زنان 81)
تعدیل خشونت علیه زنان کار پیگیرو خاص می طلبد و چنانکه از زوایای گوناگون به بحث و بررسی گذاشته شود و خشونت زدایی در زندگی خانگی زنان جهان میسر می شود. اما هیچ الگویی وجود ندارد که موجب از بین رفتن خشونت بد زنان در همه ی جوامع گردد هر چند در تدابیر و راهکار های اتخاذ شده عناصر مشترکی وجود دارند اما این الگوها لزوما باید با زمینه های فرهنگی –اجتماعی کشورهای مختلف منطبق شود با توجه به مدارک و اسنادی که در دست است سالانه آمار بسیاری از نقاط مختلف جهان نشان می دهد که خشونت امری مختص به شهر یا مکان خاصی نیست، بلکه امری است که در تمام کشورها قابل مشاهده است حال به شکل پنهانی و یا به شکل کاملا قابل رویت( سام گیس 1377)
برای حل این مشکل تنها شناختن کسانی که به زنان آسیب می رسانند کافی نیست. چرا که در این امر امکان موفقیت کامل وجود ندارد بلکه باید در تغییر شکل قوانین موجود تغییر فرهنگ و تفکر جوامع و در نظر گرفتن شرایط ویژه برای زنان آسیب دیده برای بازگشت به جامعه و زندگی دوباره اندیشه شود
قصد دارم تا با نکاتی از این قبیل این کار را به گونه ای ثمر بخش و اثر گذار به پایان رسانم تا شاید با این انگیزه که زنان نیز همانند مردان حق آسوده زیستن را دارند به نتیجه ای مطلوب برسم
1-2)بیان مسئله
خشونت علیه زنان مانعی در برابر دستیابی به اهداف برابری توسعه و صلح است خشونت برخورداری زنان را از حقوق بشر و آزادی های بنیادی، نقض، تضییع و یا سلب می کند و ناکامی دیرینه در حفظ و ارتقاء این حقوق و آزادی در مورد اعمال خشونت علیه زنان مایه نگرانی همه کشورهاست
-اصطلاح خشونت علیه زنان به هر فعل خشونت آمیز مبتنی بر جنسیت مونث اطلاق می شود که منجر به آسیب دیدگی یا رنج روانی و جسمانی و جنسی آنان شود(مشکاتی و مشکاتی 1381)
-سوال مهم این است که آیا این پدیده یک مسئله ی اجتماعی قلمداد می شود؟اگر بپذیریم خشونت همواره عملی نامشروع است چرا برخی از مردم به آن متوسل می شوند و برخی دیگر بدان دست نمی زنند؟ چه می شود همسرانی که با هم ازدواج کرده اند و باید آرام بخش و آرامش آفرین یکدیگر باشند، به دشمنی با هم برمی خیزند؟
خشونت علیه زنان و دختران مسئله ای مهم در امر سلامت و حقوق انسان است حداقل یک نفر از هر پنج نفر جمعیت مونث دنیا در طول زندگیشان مورد سوء استفاده جنسی و جسمی توسط یک مرد یا گروهی از مردان قرار گرفته اند
سوء استفاده از زنان تقریبا در هر جامعه جهانی به نحوی موثر مورد اغماض بوده است. تعقیب قانونی یا محکومیت مردانی که زنان یا دختران را می زنند یا به آن ها تجاوز می کنند در مقایسه با تعداد حمله ها نادر است
بنابراین خشونت به عنوان ابزاری برای حفظ و تقویت فرمانبرداری زنان از مردان عمل میکند(چلبی1380)
1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق
با مطالعات انجام شده در ایالات کشور ها و.. نشان داده شده است که مساله خشونت مختص به شهر یا کشور خاصی نیست معضلی که در تمام جوامع شاهد آن هستیم بین سال های 1940 تا 1970 که در آمریکا جنایات و خشونت های بسیاری علیه زنان رخ داد نظریه پرداز اجتماعی ((جان هاموند)) به بررسی این مسئله پرداخت و در نتایجی که بدست آورد از 70 درصد آماری که از مردم شهر به این نتیجه دست یافت که بین زن و مرد تفاوت بسیاری حاکم است یعنی این نظر با توجه به تبعیضی بود که خود مردم در گفته ها ومکتوبات خود به آن اشاره کرده بودند
اکنون نیز در کشورخود اگر به سال ها پیش بازگردیم ایرانی که پس از دگرگونی های بسیار اینک به ظاهر یک ایرانی آزاد است دستخوش فاجعه های بزرگی قرار گرفت فاجعه هایی که دامن یک به یک مردم در حیطه سازمان، زنان را مورد خشم خود قرار داده مانند زمان رضا شاه و مسئله ی کشف حجاب بعد از رهایی از آن در برهه ای از زمان آزادی معنا داری بین مردم ایران رواج یافت و پس از آن انقلاب، اینک دوران پس از جنگ و ; شاهد مسائلی هستیم که هنوز به عنوان سوال بی جواب باقی مانده. چرا زن ها؟ چرا مردها؟ و هنوز سوال بی جواب چرا زنها حق ندارند؟و;
اینک بر آن برآمدیم تا نیم نگاهی به آنچه بر زمان می نگرد بکنیم به عرصه های اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، سیاسی و; تا نقش زن ها و ارزش ها، حتک حرمتهایی که به او روا داده می شود را بررسی کنیم. شاید با یافتن ریشه های اعمال خشونت و بررسی نظری علمی به این موضوع و دسترسی به حقوقی که زنان از آن بهره مند می شوند بتوان درصدد کاهش این مسئله در جامعه برآمد(صادقی 1380)
امروزه با آماری که جنایات علیه زنان روبرو هستیم جای آن دارد که با نظر کارشناسانه و با جدیت با این مسئله روبرو شویم و در جهت رهایی و انس ذهن مردم از زشتی این فاجعه و روبرو ساختن آن ها با واقعیت مسئله و روشن ساختن اینکه بین زنان و مردان تفاوت عمده ای نیست و به همان اندازه که مردان دارای ارزش و منزلت حقوقی، سیاسی، اجتماعی و ; هستند زنان نیز به همان نسبت دارای حقوقی هستند را روشن ساخته تا شاید بتوانیم قدمی در حل یا در شفاف ساختن این معضل اجتماعی برداریم(معتمدی مهر،1379)
1-4)اهداف تحقیق
1) هدف کلی: این پژوهش بررسی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان و بررسی شدت فراوانی خشونت علیه زنان و شناخت ریشه های آن و ارائه راهکارهای موثر برای کاهش آن، اهداف این طرح را تشکیل میدهد
2) اهداف جزئی:
1-بررسی عوامل اجتماعی طبقه اجتماعی موثر بر میزان خشونت ابراز شده علیه زنان
2-بررسی عوامل اقتصادی میزان درآمد، شغل موثر بر میزان خشونت ابراز شده علیه زنان
3-بررسی عوامل فرهنگی سطح سواد موثر بر میزان خشونت ابراز شده علیه زنان
دانلود پايان نامه بررسي عوامل مؤثر در کسب مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان در فایل ورد (word) دارای 118 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود پايان نامه بررسي عوامل مؤثر در کسب مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پايان نامه بررسي عوامل مؤثر در کسب مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان در فایل ورد (word)
فصل اول
کلیات تحقیق
1-2 . اهمیت و ضرورت تحقیق :
1-3سئوالات تحقیق :
.4-1 فرضیه های تحقیق :
1-5 . اهداف تحقیق :
1-5-1 .اهداف کلی
1-5-2اهداف جزئی
1-6 موانع و مشکلات تحقیق
1-7 روش تحقیق:
1-8تعاریف مفاهیم و اصطلاحات:
1-9کاربرد تحقیق :
فصل دوم :ادبیات تحقیق
گفتار اول
الف: مفاهیم تحقیق
2-1 -1مفهوم رشد اجتماعی :
2-1-2 اهمیت و ضرورت رشد اجتماعی
2-1-3ویژگی افرادی که از لحاظ اجتماعی رشد نیافته اند:
2-1-4 تربیت اجتماعی
2-1-5 اهداف تربیت اجتماعی در جامعه اسلامی
2-1-6 رشد اجتماعی در دوره نوجوانی
2-1-7 خصوصیات رشد اجتماعی در دوره نوجوانی
2-1-8 نشانه های رشد اجتماعی در دوره نوجوانی
الف) انس و الفت
ب)نفرت:
2-1-9 تغییر رفتار اجتماعی در دختران نو جوان
2-1-10 نشانه های فرد رشد یافته اجتماعی
2-1-11جامعه پذیری
2-1-11-1 مفهوم جامعه پذیری
2-1-11-2هدف های جامعه پذیری
2-1-11-3 عوامل مؤثر بر جامعه پذیری
2-1-11-4رابطه اجتماعی شدن و مهارت اجتماعی
2-1-12 تعریف مهارت های اجتماعی
2-1-13 مهارت های اجتماعی از نگاه صاحب نظران
2-1-14 انواع مهارت های اجتماعی
2-1-14-1 مهارت ارتباط
2-1-14-2 مهارت ارتباط میان فردی
2-1-14-3 مهارت ارتباط غیر کلامی
2-1-14-4 مهارت تقویت وپاداش
2-1-14-5 مهارت پرسش
2-1-14-6 مهارت آماده سازی
2-1-14-7- مهارت خاتمه دادن:
2-1-14-8 مهارت توضیح دادن
2-1-14-9 مهارت گوش دادن
2-1-14-10مهارت نفوذ
2-1-14-11 مهارت ابراز وجود
2-1-14-12 مهارت تعامل در گروه ها ورهبری:
2-1-14-13 مهارت همکاری
2-1-14-14 مهارت همدلی
2-1-14-14-1 اثرات همدلی
2-1-14-14-2 زمینه های بروز رفتار همدلانه
2-1-14-15 مهارت تصمیم گیری
2-1-16 آموزش مهارت های اجتماعی
2-1-17 فواید وآثار آموزش مهارت های اجتماعی
2-1-18 روش های آموزش مهارت های اجتماعی
2-1-19 روش های ارزیابی مهارت های اجتماعی
2-1-20 عوامل مؤثر بر آموزش مهارت های اجتماعی
2-1-20-1 خانواده
1- نوع رابطه
2- اهمیّت سالهای اولیه زندگش
3- تکوین شخصیت فرد
4- نقش تربیتی والدین
5- نقش پدر
6- نقش مادر
7- مادران شاغل
8- فرزندان
9- شکل و روش تربتی خانواده
10- میزان تحصیلا والدین و اجتماعی بودن آن ها
2-1-20-2 مدرسه
2-1-20-3 هم سالان
2-1-20-4 تلویزیون
ب- پیشینه تحقیق
2-1-21- پژوهش های داخلی
2-1-22 پژوهش های خارجی
2-1-23 جمع بندی مطالعات پیشین
گفتار دوم
مباحث نظری تحقیق
2-2-1 مقدمه
2-2-2 نظریه خود آئینه ای چارلز هورتن کولی
2-2-3 نظریه دیگری تعمیم یافته مید
2-2-4نظریه نقش های اجتماعی جرج هربرت مید
2-2-5 نظریه یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا
1- فرایندهای توجّه
2- فرایند به یادسپاری یا نگه داری
3- فرایند باز تولید حرکتی
4- فرایند انگیزشی و تقویتی
2-2-6 نظریه تاریخی- فرهنگی ویگوتسکی
2-2-7 رهیافت نظری تحقیق
2-2-8 مدل تحلیلی تحقیق
فصل سوم
روش شناسی
3-1 مقدمه
3-2 روش تحقیق:
3-3گردآوری داده ها و ابزار اندازه گیری
3-4 روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری
3-5 روش نمونه گیری ، جامعه آماری
3-6 روش تجزیه تحلیل اطلاعات:
3-7متغییرهای تحقیق :
3-8 شاخص سازی:
3-9 محاسبه نمرات متغیرهای مستقل و وابسته
فصل چهارم
تجزیه وتحلیل اطلاعات
4-1مقدمه
4-2 (توصیف ویژگی های پاسخگویان)
4-2-1 بررسی و توصیف ویژگی های دموگرافیک نمونه آماری
4-2-2بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ سن
4-2-3 . بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ پایه تحصیلی
4-2-4 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ رشته تحصیلی
4-2-5 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ نوع آموزشگاه
4-2-6 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ محل و موقعیّت آموزشگاه
4-2-7 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ ناحیه محل آموزشگاه
4-2-8 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت فعالیّت و اشتغال پدر
4-2-9 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت تحصیلات پدر
4-2-10 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت فعلیّت و اشتغال مادر
4-2-11 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت تحصیلا مادر
4-2-12 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ محل زندگی
4-2-13 بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ درآمد ماهیانه خانوار
4-3- متغیرهای مستقل و وابسته ی اصلی تحقیق
4-3-1 توصیف متغیرهای مستقل تحقیق
4-3-1-1 توصیف متغیر مستقل خانواده
4-3-1-2 توصیف متغیر مستقل گروه دوستان
4-3-1-3 توصیف متغیر مستقل مدرسه
4-3-2توصیف متغیر وابسته تحقیق
4-3-2-1 مؤلفه مهارت های ارتباطی
4-3-2-2مهارت های احترام به دیگران
4-3-2-4 مهارت های همکاری
4-3-2-5 مهارت های مسئولیت پذیری
4-3-2-6 مهارت های قانونمندی
4-3-2-7 مهارت های اجتماعی
4-4 آزمون فرضیات پژوهش
4-4-1آزمون فرضیه اول پژوهش(به نظر می رسد خانواده بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد)
4-4-2آزمون فرضیه دوم پژوهش(به نظر می رسد ، مدرسه بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد)
4-4-3آزمون فرضیه سوم پژوهش(به نظر می رسد گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد)
4-4-4آزمون فرضیه چهارم پژوهش(به نظر می رسد تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد)
4-4-5آزمون فرضیه پنجم پژوهش(به نظر می رسد، میزان تأثیر گذاری هر کدام از عوامل خانواده، مدرسه، گروه دوستان89 و تلویزیون در کسب مهارت های اجتماعی دختران متفاوت می باشد)
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه
5-2 خلاصه بحث و نتیجه گیری
5-3 پیشنهادات
5-3-1 پیشنهادات کلی
5-3-2 پیشنهادات موردی حاصل از تحقیق
5-3-3پیشنهاد موضوع های پژوهشی
منابع و مآخد
ضمائم
فهرست جداول
جدول3-1توزیع تعداد دانش آموزان و تعداد آموزشگاه های دخترانه سال تحصیلی90-1389 در شهر اصفهان
جدول 3-2توزیع تعداد دانش آموزان در نواحی و مناطق در سال تحصیلی 90-1389 در شهر اصفهان
جدول3-3 تعداد نواحی، مدارس و تعداد پرسشنامه توزیع شده در هر ناحیه
جدول3-4 شاخص سازی متغیر مستقل
جدول3-5 شاخص سازی متغیر وابسته
جدول3-6 محاسبه نمره دهی سئوالات طیف لیکرت
جدول3-7 محاسبه نمره دهی سئوالاتطیف لیکرت
جدول4 -1 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سن آنها;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;.
جدول 4-2 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب پایه تحصیلی آنها
جدول 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب رشته تحصیلی آنها
جدول 4-4 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسبنوع آموزشگاه آنها
جدول4-5 . توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب محل آموزشگاه آنها
جدول4-6 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب ناحیه محل آموزشگاه آنها
جدول4- 7 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت فعالیّت و اشتغال پدران آنها
جدول4-8 . توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات پدران آنها
جدول4-9 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت فعالیّت و اشتغال مادران آنها
جدول4-10 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تحصیلات مادران آنها
جدول4-11 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب محل زندگی آنها
جدول4-12 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب در آمد ماهیانه خانوار آنها
جدول 4-13 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب تأثیر پذیری آنها از خانواده
جدول4-14 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب تأثیر پذیری آنها از گروه دوستان
جدول4-15 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب تأثیر پذیری آنها از مدرسه
جدول4-16 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب تأثیر پذیری آن ها از تلویزیون
جدول4-17 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های ارتباطی آنها
جدول4-18 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های احترام به دیگران آنها
جدول4-19 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های همدلی آنها
جدول4-20 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های همکاری آنها
جدول4-21 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های مسئولیت پذیری آنها
جدول4-22 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های قانونمندی آنها
جدول4-23 توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب مهارت های اجتماعی آنها
جدول4-24 نتایج آزمون تحلیل واریانس متغیرهای خانواده و مهارت های اجتماعی
جدول4-25 نتایج آزمون تحلیل واریانس متغیرهای مدرسه و مهارت های اجتماعی
جدول4-26 نتایج آزمون تحلیل واریانس متغیرهای گروه دوستان و مهارت های اجتماعی
جدول4-27 نتایج آزمون تحلیل واریانس متغیرهای تماشای تلویزیون و مهارت های اجتماعی دختران
جدول4-28 تحلیل واریانس رگرسیون چند متغیره مهارت های اجتماعی
جدول4-29 نتایج آماره های تحلیل رگرسیون چند متغیره مهارت های اجتماعی
جدول4-30 نتایج معنی داری رابطه ی همبستگی ضرایب متغیرهای(خانواده،گروه دوستان،مدرسه با مهارت اجتماعی
فهرست نمودارها
نمودار2-1 .اثر گذاری مهارت های اجتماعی و رابطه آن ها با مهارت های شناختی، عاطفی ، رفتاری
نمودار 2-2 مدل تحلیلی تحقیق عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دختران
نمودار 4-1مدل مسیر
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پايان نامه بررسي عوامل مؤثر در کسب مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان در فایل ورد (word)
الف) فارسی
کتاب
1- آگ برن و نیم کف، 1357، زمینه جامعه شناسی، ترجمه حسین آریان پور.تهران: انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی
2- اتکینسون و هیلگارد، 1386، ترجمه حسن رفیعی و محسن ارجمند و حسن حمیدپور، زمینه روان شناسی ، تهران، انتشارات ارجمند ،ج
2- ادیبی، حسین و عبدالمعبود انصاری ،1387، نظریه های جامعه شناسی ،تهران ، نشر دانژه، چاپ سوم
4- ای.آر.لی جال،1375، به سوی سیاستهای ارتباطی واقع بینانه،ترجمه خسرو جهانداری، تهران ، انتشارات
سروش
5- انصاری راد ، پرویز و علی حسین کبیری و مریم نادری ،1383، آموزش مطالعات اجتماعی (1)، قم، انتشارات صحفی
6- بدار ،لوک و ژوزه دزیل و لوک لامارش ،1380، روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسن گنجی ،تهران
7- بست ، جان ، 1366، روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، ترجمه طالقانی و بازرگان ،تهران
8- بیرو ،آلن،1370 ، فرهنگ علوم اجتماعی ،ترجمه محمد باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان
9- بی ریا هنگامه، رهنما سید احمد و همکاران،1375 ، روان شناسی رشد (2) با نگرش به منابع اسلام ، تهران ،انتشارات سمت
10- توسلی، غلامعباس،1387، نظریههای جامعه شناسی ،تهران، انتشارات سمت
11-جهانبخش،اسماعیل،1382،راهنمای ساده کاربرد آزمونهای آماری در پژوهشهای علمی با استفاده ازspss ، اصفهان، انتشارات دانشپژوهان
12- حیدری، حسین،1387، روان شناسی رشد شناختی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، تهران ، انتشارات رشد فرهنگ
13- خدایاری فرد، محمد، 1378، مسائل و نوجوانان و جوانان،تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران
14- دادگران ، محمد ،1379 ، مبانی ارتباطات جمعی ، تهران ، انتشارات فیروزه
15- راگ ادوارد ،کنراد و جورج براول، ،1382 ، پرسش کردن در دبستان. ،ترجمه علیرضا کیامنش و کامران گنجی، تهران ، انتشارات رشد، چاپ دوم
16- راگ ادوارد ،کنراد و جورج براول،1382 ، توضیح دادن در دبستان ، ترجمه علیرضا کیامنش وکامران گنجی، تهران، انتشارات رشد، چاپ دوم
17- شریعتمداری ، 1380، جامعه و تعلیم و تربیت، تهران،انتشارات امیر کبیر
18- شعاری نژاد ، علی اکبر ،1374 ، روان شناسی رشد، تهران، انتشارات اطلاعات ،چاپ دوازدهم
19- شعاری نژاد ، علی اکبر،1364، فرهنگ علوم رفتای ،تهران ، انتشارات امیر کبیر
20- علاقه بند، علی،1386، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر روان
21- فرگاس ، جوزف پی ،1379، روان شناسی تعامل اجتماعی (رفتار میان فردی) ،ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهران، انتشارات ابجد، چاپ دوم
22- قائمی امیری ، علی، 1364 خانواده و تربیت کودک، تهران، انتشارات امیری
23- قرائی مقدم، امان الله، 1380، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران، انتشارات کتابخانه فروردین
24- کار تلج ، جی و جی ، اف میلبرن ، 1375، آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان، ترجمه محمد حسین نظری نژاد ، مشهد ، انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ سوم
25- کرین، ویلیام، 1384، نظریههای رشد (مفاهیم و کاربردها) ،ترجمه غلامرضاخویی نژاد و علیرضا رجایی، تهران، انتشارات رشد
26- کمالی، علی اکبر ،1374، بررسی مفهوم جامعه پذیری، تهران ، انتشارات مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی
30- لطف آبادی ،حسین ،1384، روان شناسی رشد نوجوانی، جوانی و بزرگ سالی، تهران ،انتشارات سمت،چاپ هفتم
31- ماسن ، پاول هنری و همکاران، 1375، رشد و شخصیت کودک ،ترجمه مهشید یاسایی ، تهران، نشر مرکز
32- متسون، جانی و توماس اولندیک ، 1384 ، بهبود بخشی مهارتهای اجتماعی کودکان ارزیابی و آموزش ،ترجمه احمد به پژوه ، تهران، انتشارات اطلاعات،چاپ اول
33- معتمد نژاد، کاظم ، 1379 ، وسایل ارتباط جمعی ، تهران ، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی ،ج
34- نجاتی، حسین ، 1376 ، روان شناسی«چگونگی رفتار با نوجوانان» ، تهران ، انتشارات بیکران
35- نیک چهر، محسن ، 1383، نظریهها در روان شناسی رشد (شناخت،شناخت اجتماعی،شناخت و عواطف)، تهران، انتشارات پردیس
36- هارجی، اون ، کریستین ساندرز و دیوید دیکسون ، 1384، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت ، تهران ، انتشارات رشد، چاپ سوم
37- واتیزمن ، الیس ،1375 ، رشد اجتماعی(برای نوجوانان و خانواده ها) ، ترجمه سیما نظری ،تهران ، انتشارات اتحادیه انجمن های تحقیقات علمی
مقالات
1- جمشیدی، عفت و مریم سیف نراقی، 1384 ،مقایسه مهارتهای اجتماعی دانش آموزان قبلاً به نارساییهای ویژه یادگیری و دانشآموزان عادی 8 تا 12 ساله.فصل نامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی 15،سال پنجم،شماره 1 بهارص26 تا
2- حسینی نسب، سید داوود و مرضیه دهقانی ،1387، تحلیل محتوای کتب تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی بر اساس مهارتهای اجتماعی و بررسی دیدگاههای معلمان این دوره درباره محتوای کتب فوق الذکر، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 94 ص79 تا
3- خوشکام، زهرا و مختار ملک پور، و حسین مولوی،1387 ،اثر بخشی آموزش حل مسئله گروهی بر مهارتهای اجتماعی دانش آموزان با آسیب بینایی،فصلنامه علمی،پژوهشی پژوهشکده کودکان استثنایی سال هشتم،شماره2 ، تابستان ص141 تا
4- رحیمی، جعفر و جمال حقیقی، و مهناز مهرابی زاده هنرمند، و کیومرث بشلیده، 1385 ، بررسی تأثیر آموزش جرأت ورزی بر مهارتهای اجتماعی، اضطراب اجتماعی و ابراز وجود در دانشآموزان پسر سال اول مقطع متوسطه ، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره سوم ، سال سیزدهم،شماره 1 ص111تا
5- سلحشور ،ماندانا ،1385 ، کودکان ، مدرسه و مهارتهای اجتماعی مجله پیوند، شماره 328 ،ص24 تا
6- شاهی، یوسف و سید محمود میرزمانی و غلامعلی افروز و معصومه پور محمدرضای تجریشی، و مسعود صالحی، 1388، تأثیر سطح تحصیلات والدین بر مهارتهای اجتماعی و مشکلات رفتاری دانشآموزان مبتلا به نشانگان داون. مجلهی علمی پژوهشی اصول بهداشت روانی،سال یازدهم ، شماره 2 ص141 تا
7- فاتحی زاده ، مریم و فاطمه فتحی، 1380، بررسی عملکرد مدرسه در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر متوسطه شهر اصفهان ، پروژه تحقیقاتی چاپ نشده، آموزش و پرورش اصفهان
8- کرامتی، محمدرضا و ولی الله فرزاد و ، بهرام محسن پور و سید حسن علم الهدی،1386، تأثیر یادگیری از طریق همیاری بر تقویت مهارتهای اجتماعی دانشآموزان، نشریه مددکاری اجتماعی ، شماره
9- مستعلمی ، فروزان . سیمین حسینیان و سید منور یزدی ،1384، تأثیر آموزشی مهارتهای اجتماعی بر افزایش اعتماد به نفس دختران نابینای شهر تهران ، مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی ،18،سال پنجم، شماره 4 زمستان ص37 تا
10- نادری ، فرخ و غلامرضا پاشا و فرزانه مکوندی ، 1386، تأثیر آموزشی مهارتهای اجتماعی بر سازگاری فردی – اجتماعی، پرخاشگری و ابراز وجود دانشآموزان دختر در معرض خطر مقطع متوسطه شهر اهواز ، فصلنامه دانش و پژوهش در روان شناسی،شمارهی 33 پاییز ص37 تا
11- نیس، عبدالکاظم و منیژه شهی، 1380 ،تأثیر آموزش ابراز وجود بر ابراز وجود ، عزت نفس ، اضطراب اجتماعی و بهداشت روانی دانشآموزان پسر مضطرب اجتماعی دبیرستانی شهرستان اهواز ، مجلهی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز ، دورهی سوم، سال هشتم ، شمارههای 1 و
12-یارعلی، جواد ،1381 ، بررسی مهارت های ارتباطی و اجتماعی در کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره راهنمای تحصیلی (تحلیل محتوا) ، پروژه تحقیقاتی چاپ نشده، آموزش وپرورش استان اصفهان
پایان نامه ها
1- فتحی، زهرا ، 1378 ، بررسی تأثیر آموزش مهارتهای اجتماعی به شیوه مشاوره گروهی بر افزایش عزت نفس دانشآموزان دختر مقطع دبیرستان تحت پوشش کمیته امداد منطقه 16 تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی
2- یعقوبی، حمید ،1376 ، تاثیر جرأت ورزی به روش گروهی بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران
ب-منابع لاتین
1-AndrasK,F.and Maston,J,L.(1985).social skills training for the mentally In L,L.Abate and M.A Millan(Eds),hand book of social skills training and research. New york.john wiley and sons,Inc
2-Brown,c(1971).Factors affecting social acceptance of High school students.school review,62,151-
3-christoff,K,A,Scott.Wo.N.Kelly,Ml.et al.(1985)social skills, and social problem training sky young adolescents. Behavior thrapy 16,468,
4- Gabrhiel A . Almond.etal,comparative politiecs today: A world view, ( Boston: little brown and company , 1974)
5-L.a Greea and others.(1984), social skills training with elementary school students, Journal of Consulting and Clinical Child Psychology.pp
چکیده
مهارت های اجتماعی یکی از عوامل و اجزاء اصلی اجتماعی شدن افراد درهمه ی جوامع انسانی و فرهنگ ها ست. مهارت های اجتماعی مجموعه رفتارهای آموخته شده و مورد پذیرشی است که فرد را توانا می سازد با دیگران رابطه مؤثر و مفید داشته باشد و از رفتار های نامعقول اجتماعی خودداری کند. به طور کلی عوامل مختلفی مانند خانواده، مدرسه، گروه دوستان، رسانه های جمعی و جامعه در یادگیری مهارت های اجتماعی نقش دارند ؛که میزان تآثیر هر کدام از این عوامل متفاوت و از جامعه ای تا جامعه ی دیگر نیز یکسان نمی باشد
در این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان (با تأکید بر خانواده، مدرسه، گروه دوستان و تلویزیون) از طریق یک مطالعه ی توصیفی با استفاده از روش پیمایشی پرداخته شده است
جامعه آماری، کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان در نظر گرفته شده که تعداد آن ها بر اساس اعلام واحد آمار و بودجه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان در سال تحصیلی 90- 1389 برابر با 46270 نفر می باشد . با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر انتخاب گردید . دانش آموزان با روش نمونهگیری تصادفی و با توجّه به نواحی و مناطق شش گانه آموزش و پرورش شهر اصفهان ، انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ی محقق ساخته در زمینه ی مهارت های اجتماعی می باشد که از روایی صوری و محتوایی برخوردار بوده و پایایی آن با استفاده از روش ضریب آلفای کرانباخ برابر با 75/0 محاسبه گردیده که در سطح بالایی می باشد. براین اساس پنج فرضیه تدوین شده، که از طریق آزمون تحلیل واریانس (آنوا) و آزمون تحلیل رگرسیون مورد بررسی و آزمون قرارگرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده این است که بر اساس آزمون تحلیل واریانس متغیرهای خانواده، مدرسه، گروه دوستان و مهارت های اجتماعی ؛ می توان نتیجه گرفت بین این متغیر ها و متغیر مهارت های اجتماعی رابطه ی معنی داری وجود دارد و هر سه متغیر بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد. اما بر اساس آزمون تحلیل واریانس متغیر تلویزیون و مهارت های اجتماعی به این نتیجه می رسیم که بین تماشای تلویزیون و مهارت های اجتماعی دختران رابطه ی معنی داری وجود ندارد و لذا تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر ندارد
اجتماعی کردن صحیح افراد و کسب مهارت های اجتماعی لازم ، برای زندگی همواره یکی از اهداف اساسی هرجامعه می باشد. چـرا که رشد اجتماعی درجریان اجتمــاعی شدن به وجود می آید، باعث سازگاری و برقــراری ارتباط صحیح افراد با دیگران می شود و آن ها را از این طریق قادر به شکوفایی استعدادهای بالقوه شان می سازد . جریان اجتماعی شدن که در آن مهارت ها، انگیزه ها ، ارزش ها ، هنجارها و رفتارهای فرد شکل می گیرد تا به شکل مطلوب در جامعه رفتار کند ؛ازکودکی آغاز و درطول عمر ادامه می یابد
بروز برخی از مشکلات درجامعه ناشی از عدم رشد افراد در زمینه ی تربیت اجتماعی است. پرورش بعد اجتماعیِ افراد در توسعه و رشد سایر ابعاد زندگی فرد نیز مؤثر است. نوجوانان وجوانان جهت رسیدن به ارزش ها و به دنبال آن زندگی سالم و لذّت بخش ، سعی درکسب مهارت های اجتماعی دارند. برخی از افراد ، سازمان ها و نهادها در اجتماعی کردن افراد نقش اساسی دارند که خانواده ابتدا به شکل غیر رسمی به این امر می پردازد وسپس مدرسه، گروه دوستان و رسانه های جمعی می توانند در کسب مهارت های اجتماعی کودکان و نوجوانان نقش تعیین کننده ای داشته باشند
بنابراین بدیهی است که هرگونه تلاشی در جهت پرورش مهارت های اجتماعی افراد بایستی از خانواده شروع و سپس در برنامه رسمی و غیر رسمی مدارس بر اساس رشد دانش آموزان ادامه یافته و در ارتباط با گروه دوستان (به ویژه در دوره ی نوجوانی و جوانی که گرایش به مستقل شدن دارند) ، وسپس رسانه های جمعی زمینه ی کسب مهارت های اجتماعی به شکل مطلوب فراهم آید
با توجــّه به مطالب فوق این پژوهش ، سعی برآن دارد تا تأثیری که خانواده ، مدرسه ،گروه دوستان و رسانه های جمعی به ویژه تلویزیون درکسب مهارت های اجتماعی ایجاد می کنند را مورد بررسی قرار دهد
1-1- طرح مساله
رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد سایه می افکند و بر سازگاری و شاد کامی بعدی آنها تاثیر می گذارد. توانایی فرد از نظر کنار آمدن با دیگران و انجام رفتارهای اجتماعی مطلوب، میزان محبوبیت او را در میان والدین ، معلّمان ، همسالان و دیگر افراد جامعه مشخص می کند. اجتماعی شدن فراگردی است که به واسطه آن هر فرد، دانش و مهارت های اجتماعی لازم را برای مشارکت مؤثر و فعّال در زندگی گروهی و اجتماعی کسب می کند( بروم و سلینک ،1386 ). این فراگرد به افراد این امکان را می دهد تا شخصیّت ویژه ای را برای خود کسب کنند و وارد اجتماع شوند. کسب مهارت های اجتماعی یکی از عناصر اصلی اجتماعی شدن در کلیه فرهنگ ها است که طی دو تا سه دهه اخیر مورد توجّه دانشمندان قرار گرفته است. شخصی که دارای مهارت های اجتماعی است می تواند به انتخاب و ارائه رفتارهای مناسب در زمان و موقعیّت معین دست بزند که جدا از فرهنگ و زمینه اجتماعی فرد نیست. مهارت های اجتماعی عبارتند از رفتارهای انطباقی فراگرفته شده که فرد را قادر می سازد با افراد دیگر روابط متقابل داشته باشد، واکنش های مثبت بروز دهد و از رفتارهایی که پیآمد منفی دارند اجتناب ورزد . مهارت های اجتماعی رفتارهایی نظیر همکاری، مسئولیت پذیری ، همدلی، خویشتن داری و خود اتکایی را شامل می شوند (کارتلج و میلبرن ،1372: 94)
اجتماعی شدن مهم ترین فرایند کسب مهارت های اجتماعی در کودکان است که متأثر از سطوح مختلف بوم شناختی شامل خانواده، مدرسه و جامعه می باشد .مهارت های اجتماعی افراد می تواند تأثیر شگرفی در کارکردهای انطباقی، تحصیلی، کیفیت زندگی ، ارتباطات با دوستان و توان بالقوه ی آن ها برای زندگی و آموزش در محیط با حداقل محدودیت داشته باشد. ماسن و دیگران چهار عامل اساسی در اجتماعی شدن و کسب مهارت های اجتماعی را خانواده، مدرسه ، هم سالان و تلویزیون می دانند (ماسن ،1370 :56)
لیبرمن و دیویس(1975) در پژوهش خود به این نتیجــه رسیـــدند که بــــرای درمان مراجعــــان خود باید تجربیات خوشایندی از طریق تقویت کننده های وابسته به رفتارهای اجتماعی مناسب فـراهم آورده و آمـــوزش مهـارت های اجتماعی را بیش از حد مورد توجّه قرار دهند
بیکر و همکاران (1978) در پژوهش خود با نام مهارت های اجتماعی در کودکان سنین پیش دبستانی دارای تأخیر در رشد، نشان دادند که خانواده در کسب مهارت های اجتماعی مؤثر بوده است
زاک و همکاران (1979) در پژوهش خود در یافتند که آموزش مهارت های اجتماعی و تحصیلی با یکدیگر مرتبط بوده، و وابستگی بالایی با هم دارند.همچنین مدرسه و خانواده به منزله ی یک موقعیّت مهم برای آموزش مهارت های اجتماعی قلمداد می شوند
کارسورا (1985) نیز در یک مطالعه کاملاً وسیع با نمونه های قابل اطمینان عوامل مؤثر در مهارت های اجتماعی مانند خانواده، همسالان وهم بازی ها را مورد تائید قرار داده است
فاتـحی زاده و فتـحی (1380) در پـژوهش خود با عنـوان بررسی عملکرد مدرسه در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر دبیرستانی به این نتیجه رسیدند که مدرسه و برنامه درسی نقش مؤثری در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دارند
یارعلی(1383 ) در پژوهش خود به نقش برنامه درسی و محتوای کتاب های درسی در کسب مهارت های ارتباطی و اجتماعی اشاره می کند
1-2- اهمیت و ضـرورت تحقیق
رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد به ویژه برسازگاری و شادکامی آنان تأثیرمی گذارد. نارسایی درمهارت های اجتماعی می تواند برسازگاری اجتماعی ، تعادل عاطفی ، پیشرفت تحصیلی و درآینده بر پیشرفت شغلی افراد تأثیر منفی به جای گذارد ( متسون، 1384: 10)
تربیت اجتماعی به مجموع واکنش ها و نگرش ها ومهارت هایی اطلاق می شود که فرد باید در مورد خـود ، خانواده ، همسالان ، گروه های اجتماعی ، دوستان ، همسایگان ، نهادها ، جامعه ملی و بالاخره ، جوامع انسانی و بشریّت کسب کند. هدف نهایی تربیت اجتماعی : جامعه پذیری ،کسب مهارت های اجتماعی ، پرورش افراد متفکر و نقاد و تربیت شهروند مطلوب است
اهمیّت مهارت های اجتماعی به عنوان مهم ترین عامـل اجتماعی شدن و سـازگاری اجتماعی را هیچ گاه نمی توان از نظردور داشت و بی شک توجه به هوش اجتماعی ، رشد اجتماعی و تربیت اجتماعی درکنار دیگر ابعاد رشد و حیطه های تعلیم و تربیت ازجایگاه ویژه ای برخوردار است. تاجایی که “ثوراندایک” هوش را به سه دسته هوش اجتماعی، هوش عینی و هوش انتزاعی قسمت کرده است (متسون ،1384 : 9)
لذا با در نظر گرفتن اهمیّت و نقش مهارت های اجتماعی درشکل گیری زندگی اجتماعی فرد، توجّه ویژه ای به این موضوع شده و این تحقیق دراین زمینه صورت می پذیرد . ضمناً بررسی میزان و نحوه ی کسب مهارت های اجتماعی و نقش آن در زندگی اجتماعی دختران توسط خانواده ، مدرسه و گروه دوستان برای آینده دختران ضروری به نظر می رسد
1-3- سئوالات تحقیق
- منظور از رشد اجتماعی، تربیت اجتماعی و جامعه پذیری چیست؟
- منظور از مهارت های اجتماعی چیست؟
- انواع مهارت های اجتماعی در دیدگاه های مختلف کدامند؟
- چه عواملی بر کسب مهارت های اجتماعی دختران نقش دارد؟
1-4- فرضـیه های تحقیق :
1- خانواده بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد
2- مدرسه بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد
3-گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد
4- تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد
5- میزان تاثیر گذاری هر کدام از عوامل فوق در مقایسه با یکدیگر در کسب مهارت های اجتماعی دختران متفاوت می باشد
متغیر مستقل
متغیر وابسته
خانواده
مهارت های اجتماعی
مدرسه
مهارت های اجتماعی
گروه دوستان
مهارت های اجتماعی
تلویزیون
مهارت های اجتماعی
1-5 اهــداف تحقیـق
1-5-1- اهــداف کلـی
بررسی عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان (با تأکید بر خانواده ، مدرسه ، گروه دوستان و تلویزیون)
1-5-2-اهـداف جزئی
الف- شنـاخت عوامـل مؤثر بر کسب مهــارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختــر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
ب- شناســایی تأثیــر خــانواده بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
پ- شناســایی تأثیــر مدرســه بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
ت-شناسایی تأثیر گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
ج- شناســایی تأثیــر تلویزیون بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
چ- بررسـی میــزان تأثیر گذاری هر کــدام از عوامــل فوق در مقایسه با یکــدیگر در کسب مهارت های اجتماعی دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان
1-6- موانع و مشکلات تحقیق
محدودیت های تحقیق به شرح زیر می باشد
- عدم وجود تحقیقات مشابه داخلی و خارجی پیرامون موضوع پژوهش
- عدم وجود منابع کافی مرتبط با موضوع پژوهش به صورت فارسی و انگلیسی
- گسترده بودن دامنهی تحقیق و دامنه ی فرضیه ها، که هر کدام می توانست موضوع یک پژوهش باشد
- محدودیت های اجرایی ناشی از برنامه های اداری آموزش و پرورش
- عدم حمایت های لازم توسط سازمان ها و موسساتی مانند آموزش و پرورش و یا آموزش عالی و به ویژه حمایت های مالی
- عدم همکاری مدیران و کارکنان آموزشگاه ها در بعضی از نواحی و مناطق
- عدم تمایل پاسخگویان به بعضی از سئوالات پژوهش در زمینه ی مسایل مالی و یا شغلی و تحصیلی خانواده ها
1-7- روش تحـقیق
روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد و با استفاده از روش پیمایشی صورت می پذیرد. ضمناً برای گرد آوری اطلاعات و برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و پیشینه ی تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است
در این پژوهش از روشهای مختلف میدانی، پیمایشی و اسنادی و کتابخانه ای استفاده می شود
در تبیین نظری و تحلیل مهارت های اجتماعی، از روش اسنادی و کتابخانهایی و منابع اینترنتی استفاده می گردد و جهت بررسی تآثیر عوامل مختلف بر مهارت های اجتماعی دختران از پژوهش پیمایشی استفاده می شود که اصلی ترین روش دراین پژوهش می باشد
علّت انتخاب روش پیمایشی این بوده که، پژوهش حاضر در مورد عوامل مختلف (خانواده، گروه دوستان، مدرسه و تلویزیون) مؤثر بر مهارت های اجتماعی دختران بوده است و برای بررسی تآثیر این عوامل از ابزار پرسشنامه و تحلیل پیمایشی که قابل اعتماد ترین وسیله است و درعین حال بیشترین حجم اطلاعات را با کمترین هزینه انتقال می دهد، استفاده شده است
در روش میدانی، جامعه آماری این پژوهش را دختران دوره ی متوسطه شهر اصفهان تشکیل می دهند. براساس اطلاعات و آمار اخذ شده از گروه آمار و برنامه ریزی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، تعداد دختران دانش آموز در دوره ی متوسطه سال تحصیلی 1389- 1390 برابر با 46270 نفر می باشد . در این تحقیق حجم نمونه از روش نمونهگیری تصادفی با توجه به نواحی و مناطق محل تحصیل دانش آموزان استفاده می شود . اطلاعات مورد نیاز را با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری نموده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی لازم و نرم افزار SPSS استفاده شده است
1-8- تعاریف مفاهیم و اصطلاحات
مفاهیم و اصطلاحاتی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می گیرند ، به شرح زیر می باشند
- رشد اجتماعی : منظور از رشد اجتماعی عبارت است از ، زمانی که افراد به سطحــی از مهــــارت در روابط اجتماعـی دست یافته باشند که بتوانند با مردم به راحتــی زندگی کنند و سازگاری داشتـه باشند ( وایتــزمـن ، 1375 : 60 )
- تربیت اجتماعی : تربیت اجتماعی ساختن انسان در برابر امور و وقایع اجتماعی است تا عکس العمل های به جا نشان دهد و بتواند استعدادهای ذاتی خود را به نفع جامعه و فراخور نیازمندی های آن به ظهور برساند ( قرائی مقدم،1370: 16)
- اجتماعی شدن : اجتماعی شدن فرا گردی است که به واسطه آن هر فرد ، دانش و مهارت های اجتماعی لازم برای مشارکت مؤثر و فعال در زندگـی گروهـــی و اجتماعی را کســـب می کند (بروم و سلزنیک ،1386 :90)
- مهارت های اجتماعی : به رفتارهای آموخته شده و مقبول جامعه کـــه شخص می تواند با دیگران به نحـــوی ارتباط متقابــل بر قرار کند کــه به بــروز پاســـخ هـــای مثبت و پرهیــز از پاسخ های منفــی انجام گیرد ، مهــارت اجتماعی می گویند (کارتلج و میلبرن ، 1375: 33)
- مقطع متوسطه : دوره آموزشی در نظــام آموزش و پرورش ایران ، که دانشآموزان بعد از پایان دوره آمـوزش راهنمایی وارد آن شده و به مدت سه سال ادامه دارد و پس از پایان این مدت دیپلم متوسطه دریافت میکنند
- هم سالان (دوستان) : گروه هم سالان ، گروهـی است که درآن اعضـاء ، از موقعیــت و وضعیتی نسبتاً مسـاوی و روابط نزدیک برخـوردارند وشامـــل گروه هایی چون هم بازی ، محــــافل دوستان و گروه های کاری کوچـک می شود (گابریل وآلموند،1974: 84)
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت تغيير در فایل ورد (word)
مدیریت تغییر
نگاهی به روند و چگونگی مدیریت تغییر در آموزش و پرورش
بد و خوب تغییر
آموزش و پرورش و تغییرات
به چه تغییراتی نیاز داریم؟
ضرورت یا مصلحت
مدیریت تغییر چندوجهی
مدیریت تغییر
انواع تغییر
صد نکته در مدیریت تغییر
ضرورت تغییر
شناخت علل تغییر
شناسایی منابع تغییر
طبقه بندی انواع تغییر
تمرکز بر اهداف
تشخیص تقاضا برای تغییر
انتخاب تغییرات ضروری
ارزیابی پیچیدگی
شیوه های مشارکت دادن افراد
انتخاب مقیاس زمانی
تهیه برنامه عمل
پیش بینی اثرات تغییر
پیش بینی مقاومت در برابر تغییر
آزمایش و کنترل برنامه ها
اطلاع رسانی در مورد تغییر
واگذاری مسئولیت
ایجاد تعهد
تغییر فرهنگ
کنترل مقاومت
نظارت بر پیشرفت
بازنگری پیش فرض ها
حفظ انگیزه حرکت
اعمال تغییرات بیشتر
نتیجه گیری
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت تغيير در فایل ورد (word)
1- مقاومت کارکنان در برابر تغییرات و نقش مدیریت در کاهش آن، زهرا جمالی پاقلعه، دکتر نعمت الله موسی پور
2- مدیریت تغییر، مهندسی فروزنده طبیبی
3- تغییر، شجاعت در شناخت، سعید آروندی
مدیریت تغییر
جهان همواره در حال تغییر و تحول است و ادامه حیات ذرات هستی در گرو همین تغییرات است. تغییر در همه پدیدههای جهان جریان دارد و این تنها به طیف خاصی محدود نیست. تغییر پیش از پیدایش بشر وجود داشته و همیشه نیز وجود خواهد داشت. چه در غیر این صورت، در هر موقعیت و لحظه از زمان، انتقال به زمان و شرایط بعدی ممکن نخواهد بود. بشر همیشه درصدد ایجاد تغییرات مثبت، مهار تغییرات منفی و مبارزه با آثار آن بوده است و سعی نموده است که تغییرات را مدیریت نماید تا از آثار زیان بار آن در امان بماند. سازمانها و بنگاههای اقتصادی نیز در دنیای پرشتاب امروزی دائماً در حال تغییر و تحول هستند و سازمان هایی میتوانند باقی بمانند که برای بقای خود مزیت رقابتی بوجود آورند. سئوالی که به ذهن متبادر می شود این است که آیا تغییر فرایندی مثبت است یا منفی؟
نگرش به تغییر در دنیای مدیریت، نگرشی سیستمی و مبتنی بر فرآیند است. فرآیند از جایی آغاز و در جایی پایان میپذیرد. بنابراین میتوان گفت که فرآیند مدیریت تغییر، فرآیندی آگاهانه و مبتنی بر رویکردی تعریف شده می باشد. در یک نگرش کلی میتوان گفت فرآیند مدیریت تغییر از هفت مرحله تشکیل میشود که عبارتند از
1- مرحله تدوین راهبرد و طرح
2- تغییر مستندات و مدارک در هسته مرکزی سازمان
3- تشخیص جدولبندی تغییرات
4- برپایی ساختار و ترکیببندی
5- آزمایش در محیط قابل کنترل
6-گسترش ترکیببندی تغییر
7- نمایش پایداری و عملکرد
زیرساختهای این هفت مرحله، زیرساختهای نرمافزاری و سختافزاری هستند اما زیرساخت اصلی هر نوع تغییر در سازمان ها در حقیقت انسان ها هستند
در مواجهه با تغییرات اگر سازمان آمادگی لازم را نداشته باشد که از درون خود، تغییرات را پذیرا باشد و در مقابل آن مقاومت نشان دهد، لاجرم به سمت اضمحلال خواهد رفت
برای مدیریت در تغییر باید دانست که
- چرا تغییر ضروری است؟
- چه کسی میخواهد تغییر رخ دهد؟
- چه نتایجی مطلوب است؟
- چگونه تغییر ایجاد میشود؟
- چه کسانی حمایت و چه کسانی مشارکت میکنند؟
- ما باید چه کنیم و در چه مسیری حرکت نمائیم؟
باید اذعان نمود که پیچیدگی پدیده تغییر از آن جهت است که فرآیندی دینامیک بوده و از تعامل متقابل عوامل مختلف بوجود میآید و تمامی این عوامل و متغیرهای آن در رابطه علت و معلولی با یکدیگر، ساز و کاری بوجود میآورند که درک و تحلیل آن را مشکل میسازد. از این رو تشخیص جهت مناسب تغییر دشوار میشود
دو دلیل عمده وجود دارد که ضرورت تغییر در سازمانها را ایجاب مینماید
1- نیاز به تغییرات درونی برای تطبیق با رخ دادهای ایجاد شده در خارج از سازمان
2- علاقه به پیشبینی توسعه در آینده و یافتن راه های تطبیق با آن
به هنگام حادث شدن تغییر، عوامل انسانی در سازمان پاسخهای متفاوتی از خود نشان میدهند
مقاومت افراد در مقابل تغییر یکی از مهمترین مسائل سازمان ها و بنگاه های اقتصادی است زیرا آنها تغییر را نوعی تهدید برای خود میدانند و به سادگی پذیرای تحولات و تغییرات نمیشوند و غلبه بر این مقاومت و هدایت آن، یکی از مشکلترین وظایف مدیران است. به هر حال تغییر هرچه باشد و مقاومت در مقابل آن به هر شدتی که باشد نیاز به مدیریت و راهبری دارد و مدیر باید افراد را توجیه کرده و آگاهیهای لازم را به آن ها بدهد
مقاومت در مقابل تغییرات دو منشاء دارد
1- مقاومتهایی که منشاء فردی دارند و به ویژگیهای شخصیتی افراد مربوط میشود که عبارتند از: عادت، امنیت، ترس از ناشناختهها، عوامل اقتصادی و بیاعتمادی به خود
2- مقاومتهایی که منشاء سازمانی دارند که عبارتند از: مکانیسمهای ساختاری، احساس تهدید توسط متخصصان، هنجارهای گروه و سرمایهگذاری شغلی
برای مدیریت تغییر و مقابله با مقاومت کارکنان در برابر تغییر، “رابینز” روش هایی را به شرح زیر پیشنهاد نموده است
1- ارتباطات: مدیر باید با کارکنان ارتباطی موثر برقرار نموده و دلایل ایجاد تغییر را برای آنان بیان کند
2- مشارکت: کارکنان را باید در جریان تغییرات شرکت قرار داد و بدین ترتیب از مقاومت آنان در مقابل تغییرات کاست
3- اعطای تسهیلات: شامل آموزش مهارتهای جدید و دادن مزایا و
4- استفاده از زور: آخرین روش است و مدیر باید گروه هایی را که هنوز مقاومت مینمایند به طور مستقیم مورد تهدید قرار داده و از
روش های مختلف مجبورشان نماید که از مقاومت دست بردارند
به هر حال باید تاکید نمود که در تحولات سازمانی دو هدف به شرح زیر وجود دارد
1- همساز کردن سازمان با نیازهای محیطی
2- تغییر رفتار کارکنان و همسو ساختن آن با نیازهای جدید
که هر دو این اهداف باید توسط مدیران و رهبران سازمان ها دنبال شود تا سازمان ها و بنگاه های اقتصادی قادر به ادامه حیات و ماندگاری در بازار رقابت باشند
در ارتباط با انجام تغییرات نکته حائز اهمیت مقاومت کارکنان در مقابل تغییرات است. اما این مقاومت و عدم تمایل دلیل بر رد مسأله تغییر و تحول و تأخیر در آن نیست و انتظار میرود مدیر با اداره صحیح امور و تدبیر و کاردانی خویش، کارکنان را به سمت و سوی ایجاد تغییر هدایت نماید و این جا است که مشاهده میشود مدیریت آمیزهای زیبا و پیچیده از علم و هنر است و مدیر هنرمند کسی است که بدون وقفه در فعالیتهای قبلی سازمان قادر به انتقال کارکنان خود به وضعیت جدید باشد. سه اصل بنیادین مدیریت تغییر؛ ارزشیابی مستمر وضعیت (بیرونی و درونی) سازمان، مشارکت بخشیدن به کارکنان (در فعالیتها و نتایج حاصله از آن) و ارتباطات اقناعی (در همه زمینهها و موضوعات) است که بر پایه آنها میتوان بر مقاومت در برابر تغییر غلبه کرد
نگاهی به روند و چگونگی مدیریت تغییر در آموزش و پرورش
یکی از مهم ترین نتایج تغییر وزیر آموزش و پرورش، تغییرات گسترده در سطوح مدیریتی مجموعه آموزش و پرورش، از وزارتخانه تا مدارس است. به طوری که لااقل در سطح 19 منطقه شهر تهران، به غیر از یک مدیر منطقه که تعویض نشده و دو سه نفری که جابه جا شده اند، همه رؤسا تغییر یافتند. این اتفاق برای اولین بار نیست که رخ می دهد و آموزش و پرورش هم تنها وزارتخانه ای نیست که دستخوش تغییرات می شود، اما در این میان دو نکته قابل توجه است: اول- این تغییرات چه تأثیراتی در سطوح مختلف بر جای می گذارد؟ دوم- آیا اینها همان تغییراتی هستند که آموزش و پرورش بدان نیاز دارد؟ آیا این تغییرات چند باره، باعث بهبود و ارتقای عملکرد آموزش و پرورش شده است؟ نوشته ای که پیش رو دارید به بررسی نکته دوم می پردازد، چرا که نویسنده مطلب اعتقاد دارد با تحلیل مبانی تغییر در آموزش و پرورش، می توان به نتایج و تأثیرات آن هم پی برد. در این نوشته ابتدا رویه جاری تغییرات در آموزش و پرورش مورد بحث قرار می گیرد و سپس ضرورت های بنیادی و نیازهای اساسی تغییرات در آموزش و پرورش، تبیین می شود
بد و خوب تغییر
درباره تغییر بحث های گوناگونی می توان انجام داد. یکی از این مسائل، بد و خوب تغییر و آثار خیر یا شر آن است. ممکن است اصلاً ضرورتی منطقی برای تغییر وجود نداشته باشد و تغییر فقط بر مبنای عوامل احساسی و هیجانی صورت گیرد. گاهی نیت اولیه تغییر ایراد دارد و به جای اصلاح، برای سوءاستفاده و منافع شخصی انجام می شود. گاهی ضرورت تغییر وجود دارد، ولی روش تغییر نادرست است و به نتایج معکوس می انجامد. یکی از سخت ترین کارهای انسان که تنش زیادی به همراه دارد، تصمیم گیری و اقدام برای تغییر و پذیرش عواقب آن است. در هر حال، آثار هر نوع تغییری، وابسته به مدیریت آن است. تغییراتی صورت می گیرند که علی رغم توجیه های مثبت اولیه، نتایج ناخوشایندی برای افراد، سازمان و محصول آن دارند. تغییراتی هم هستند که در فرآیندی سیستمی و با تدبیر و دوراندیشی به نتایجی خوشایند می انجامند
ناهماهنگی و ناهمخوانی ضرورت های تغییر، با اهداف، عاملین و روش های مدیریتی تغییر، مهم ترین معضل تغییرات در ایران است. در آموزش و پرورش، بحث بر سر خوب و بد ضرورت های تغییر نیست، بلکه بحث بر سر ناهماهنگی ها و سوءتدبیرهاست
آموزش و پرورش و تغییرات
آموزش و پرورش ایران، سابقه ای طولانی در تغییرات دارد. دهه هاست که حرف و سخن از ضرورت های تغییر و اصلاح در آموزش و پرورش وجود دارد و تقریباً در هیچ زمانی، شعار تغییر از آموزش و پرورش دور نبوده است، همیشه تغییرات زیادی هم در آموزش و پرورش روی می دهد. مهم ترین موضع تغییر در آموزش و پرورش، تغییر وزیر است. رفتن هر وزیر و آمدن وزیری جدید، با دامنه ای از تغییرات وسیع همراه می شود. آموزش و پرورش مجموعه ای وسیع شامل بیش از یک میلیون منابع انسانی، هزاران مدرسه و تشکیلات گسترده اداری است. تغییر وزیر، این مجموعه را از بالا تا پایین، دستخوش تغییر می سازد. اما به طور معمول، تغییرات آموزش و پرورش از چه نوعی است؟
1 – تغییر افراد- شایع ترین و رایج ترین نوع تغییر در آموزش و پرورش، تغییر افراد است. وزیر، معاونین را عوض می کند، آنها هم مدیران ارشد را و قضیه ادامه می یابد تا به مدیران مدرسه و حتی معاونین و معلمان هم می رسد
اگر چه پست های مدیریتی در آموزش و پرورش و به خصوص پست هایی چون مدیریت مدرسه از لحاظ اقتصادی چندان به صرفه نیستند ولی به دلیل کثرت نیرو همواره امکان چرخش و تغییر مدیریت ها وجود دارد
در لایه های درونی تغییرات همیشه تفسیر این است که بدها رفته اند و خوب ها آمده اند. اما در لایه های بیرونی علل تغییرات با شعارهایی چون شایسته سالاری توجیه می شود. هر گروهی که اختیار عمل را در دست می گیرد خود را بهترین گزینه می داند و قبلی ها را متهم به ناکارآمدی می کنند
2 – تغییر در عناوین پست ها- نمونه ای دیگر از تغییرات در آموزش و پرورش، تغییر در چارت سازمانی و به تبع آن عوض شدن پست ها و سمت هاست. نمونه نزدیک این نوع تغییر، تغییر نام ادارات مناطق به مدیریت و اداره کل به سازمان و گستره ای از تغییرات دیگر در پست های اداری بود که چند سال پیش اتفاق افتاد. حذف و بازگشت امور تربیتی هم، تغییراتی را در چارت سازمانی و در عناوین پست ها موجب شده است. بازی پست ها چه هزینه های جانبی برای آموزش و پرورش به بار می آورد؟ آیا آثار این کار با هزینه های صرف شده برای تغییرات تناسب دارد؟
3 – تغییر در طرح ها و برنامه ها- این موضوع به طور معمول به سه شیوه دنبال می شود: اول- حذف بعضی از طرح های قبلی؛
دوم- تغییر جهت و روش عمل بعضی از طرح های قبلی؛
سوم- افزون شدن طرح های جدید که عمدتاً طرح هایی زیربنایی و بنیادی معرفی می شوند. جالب است که همه در آموزش و پرورش داعیه تغییرات و اصلاحات زیربنایی را دارند و کسی نمی گوید که اگر بتوانم فلان مشکل را به سامان برسانم، هنر کرده ام. همه ادعا دارند که همه مشکلات را حل خواهند کرد و آموزش و پرورش دیگری خواهند ساخت، اما در پایان، قصه از سر شروع می شود. تغییرات مکرر در طرح ها و برنامه ها که ناشی از تغییر وزرا بوده، خسارت های سنگین و جبران ناپذیری را در ابعاد مختلف، به آموزش و پرورش وارد ساخته است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت تغيير در فایل ورد (word)
مدیریت تغییر
نگاهی به روند و چگونگی مدیریت تغییر در آموزش و پرورش
بد و خوب تغییر
آموزش و پرورش و تغییرات
به چه تغییراتی نیاز داریم؟
ضرورت یا مصلحت
مدیریت تغییر چندوجهی
مدیریت تغییر
انواع تغییر
صد نکته در مدیریت تغییر
ضرورت تغییر
شناخت علل تغییر
شناسایی منابع تغییر
طبقه بندی انواع تغییر
تمرکز بر اهداف
تشخیص تقاضا برای تغییر
انتخاب تغییرات ضروری
ارزیابی پیچیدگی
شیوه های مشارکت دادن افراد
انتخاب مقیاس زمانی
تهیه برنامه عمل
پیش بینی اثرات تغییر
پیش بینی مقاومت در برابر تغییر
آزمایش و کنترل برنامه ها
اطلاع رسانی در مورد تغییر
واگذاری مسئولیت
ایجاد تعهد
تغییر فرهنگ
کنترل مقاومت
نظارت بر پیشرفت
بازنگری پیش فرض ها
حفظ انگیزه حرکت
اعمال تغییرات بیشتر
نتیجه گیری
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت تغيير در فایل ورد (word)
1- مقاومت کارکنان در برابر تغییرات و نقش مدیریت در کاهش آن، زهرا جمالی پاقلعه، دکتر نعمت الله موسی پور
2- مدیریت تغییر، مهندسی فروزنده طبیبی
3- تغییر، شجاعت در شناخت، سعید آروندی
مدیریت تغییر
جهان همواره در حال تغییر و تحول است و ادامه حیات ذرات هستی در گرو همین تغییرات است. تغییر در همه پدیدههای جهان جریان دارد و این تنها به طیف خاصی محدود نیست. تغییر پیش از پیدایش بشر وجود داشته و همیشه نیز وجود خواهد داشت. چه در غیر این صورت، در هر موقعیت و لحظه از زمان، انتقال به زمان و شرایط بعدی ممکن نخواهد بود. بشر همیشه درصدد ایجاد تغییرات مثبت، مهار تغییرات منفی و مبارزه با آثار آن بوده است و سعی نموده است که تغییرات را مدیریت نماید تا از آثار زیان بار آن در امان بماند. سازمانها و بنگاههای اقتصادی نیز در دنیای پرشتاب امروزی دائماً در حال تغییر و تحول هستند و سازمان هایی میتوانند باقی بمانند که برای بقای خود مزیت رقابتی بوجود آورند. سئوالی که به ذهن متبادر می شود این است که آیا تغییر فرایندی مثبت است یا منفی؟
نگرش به تغییر در دنیای مدیریت، نگرشی سیستمی و مبتنی بر فرآیند است. فرآیند از جایی آغاز و در جایی پایان میپذیرد. بنابراین میتوان گفت که فرآیند مدیریت تغییر، فرآیندی آگاهانه و مبتنی بر رویکردی تعریف شده می باشد. در یک نگرش کلی میتوان گفت فرآیند مدیریت تغییر از هفت مرحله تشکیل میشود که عبارتند از
1- مرحله تدوین راهبرد و طرح
2- تغییر مستندات و مدارک در هسته مرکزی سازمان
3- تشخیص جدولبندی تغییرات
4- برپایی ساختار و ترکیببندی
5- آزمایش در محیط قابل کنترل
6-گسترش ترکیببندی تغییر
7- نمایش پایداری و عملکرد
زیرساختهای این هفت مرحله، زیرساختهای نرمافزاری و سختافزاری هستند اما زیرساخت اصلی هر نوع تغییر در سازمان ها در حقیقت انسان ها هستند
در مواجهه با تغییرات اگر سازمان آمادگی لازم را نداشته باشد که از درون خود، تغییرات را پذیرا باشد و در مقابل آن مقاومت نشان دهد، لاجرم به سمت اضمحلال خواهد رفت
برای مدیریت در تغییر باید دانست که
- چرا تغییر ضروری است؟
- چه کسی میخواهد تغییر رخ دهد؟
- چه نتایجی مطلوب است؟
- چگونه تغییر ایجاد میشود؟
- چه کسانی حمایت و چه کسانی مشارکت میکنند؟
- ما باید چه کنیم و در چه مسیری حرکت نمائیم؟
باید اذعان نمود که پیچیدگی پدیده تغییر از آن جهت است که فرآیندی دینامیک بوده و از تعامل متقابل عوامل مختلف بوجود میآید و تمامی این عوامل و متغیرهای آن در رابطه علت و معلولی با یکدیگر، ساز و کاری بوجود میآورند که درک و تحلیل آن را مشکل میسازد. از این رو تشخیص جهت مناسب تغییر دشوار میشود
دو دلیل عمده وجود دارد که ضرورت تغییر در سازمانها را ایجاب مینماید
1- نیاز به تغییرات درونی برای تطبیق با رخ دادهای ایجاد شده در خارج از سازمان
2- علاقه به پیشبینی توسعه در آینده و یافتن راه های تطبیق با آن
به هنگام حادث شدن تغییر، عوامل انسانی در سازمان پاسخهای متفاوتی از خود نشان میدهند
مقاومت افراد در مقابل تغییر یکی از مهمترین مسائل سازمان ها و بنگاه های اقتصادی است زیرا آنها تغییر را نوعی تهدید برای خود میدانند و به سادگی پذیرای تحولات و تغییرات نمیشوند و غلبه بر این مقاومت و هدایت آن، یکی از مشکلترین وظایف مدیران است. به هر حال تغییر هرچه باشد و مقاومت در مقابل آن به هر شدتی که باشد نیاز به مدیریت و راهبری دارد و مدیر باید افراد را توجیه کرده و آگاهیهای لازم را به آن ها بدهد
مقاومت در مقابل تغییرات دو منشاء دارد
1- مقاومتهایی که منشاء فردی دارند و به ویژگیهای شخصیتی افراد مربوط میشود که عبارتند از: عادت، امنیت، ترس از ناشناختهها، عوامل اقتصادی و بیاعتمادی به خود
2- مقاومتهایی که منشاء سازمانی دارند که عبارتند از: مکانیسمهای ساختاری، احساس تهدید توسط متخصصان، هنجارهای گروه و سرمایهگذاری شغلی
برای مدیریت تغییر و مقابله با مقاومت کارکنان در برابر تغییر، “رابینز” روش هایی را به شرح زیر پیشنهاد نموده است
1- ارتباطات: مدیر باید با کارکنان ارتباطی موثر برقرار نموده و دلایل ایجاد تغییر را برای آنان بیان کند
2- مشارکت: کارکنان را باید در جریان تغییرات شرکت قرار داد و بدین ترتیب از مقاومت آنان در مقابل تغییرات کاست
3- اعطای تسهیلات: شامل آموزش مهارتهای جدید و دادن مزایا و
4- استفاده از زور: آخرین روش است و مدیر باید گروه هایی را که هنوز مقاومت مینمایند به طور مستقیم مورد تهدید قرار داده و از
روش های مختلف مجبورشان نماید که از مقاومت دست بردارند
به هر حال باید تاکید نمود که در تحولات سازمانی دو هدف به شرح زیر وجود دارد
1- همساز کردن سازمان با نیازهای محیطی
2- تغییر رفتار کارکنان و همسو ساختن آن با نیازهای جدید
که هر دو این اهداف باید توسط مدیران و رهبران سازمان ها دنبال شود تا سازمان ها و بنگاه های اقتصادی قادر به ادامه حیات و ماندگاری در بازار رقابت باشند
در ارتباط با انجام تغییرات نکته حائز اهمیت مقاومت کارکنان در مقابل تغییرات است. اما این مقاومت و عدم تمایل دلیل بر رد مسأله تغییر و تحول و تأخیر در آن نیست و انتظار میرود مدیر با اداره صحیح امور و تدبیر و کاردانی خویش، کارکنان را به سمت و سوی ایجاد تغییر هدایت نماید و این جا است که مشاهده میشود مدیریت آمیزهای زیبا و پیچیده از علم و هنر است و مدیر هنرمند کسی است که بدون وقفه در فعالیتهای قبلی سازمان قادر به انتقال کارکنان خود به وضعیت جدید باشد. سه اصل بنیادین مدیریت تغییر؛ ارزشیابی مستمر وضعیت (بیرونی و درونی) سازمان، مشارکت بخشیدن به کارکنان (در فعالیتها و نتایج حاصله از آن) و ارتباطات اقناعی (در همه زمینهها و موضوعات) است که بر پایه آنها میتوان بر مقاومت در برابر تغییر غلبه کرد
نگاهی به روند و چگونگی مدیریت تغییر در آموزش و پرورش
یکی از مهم ترین نتایج تغییر وزیر آموزش و پرورش، تغییرات گسترده در سطوح مدیریتی مجموعه آموزش و پرورش، از وزارتخانه تا مدارس است. به طوری که لااقل در سطح 19 منطقه شهر تهران، به غیر از یک مدیر منطقه که تعویض نشده و دو سه نفری که جابه جا شده اند، همه رؤسا تغییر یافتند. این اتفاق برای اولین بار نیست که رخ می دهد و آموزش و پرورش هم تنها وزارتخانه ای نیست که دستخوش تغییرات می شود، اما در این میان دو نکته قابل توجه است: اول- این تغییرات چه تأثیراتی در سطوح مختلف بر جای می گذارد؟ دوم- آیا اینها همان تغییراتی هستند که آموزش و پرورش بدان نیاز دارد؟ آیا این تغییرات چند باره، باعث بهبود و ارتقای عملکرد آموزش و پرورش شده است؟ نوشته ای که پیش رو دارید به بررسی نکته دوم می پردازد، چرا که نویسنده مطلب اعتقاد دارد با تحلیل مبانی تغییر در آموزش و پرورش، می توان به نتایج و تأثیرات آن هم پی برد. در این نوشته ابتدا رویه جاری تغییرات در آموزش و پرورش مورد بحث قرار می گیرد و سپس ضرورت های بنیادی و نیازهای اساسی تغییرات در آموزش و پرورش، تبیین می شود
بد و خوب تغییر
درباره تغییر بحث های گوناگونی می توان انجام داد. یکی از این مسائل، بد و خوب تغییر و آثار خیر یا شر آن است. ممکن است اصلاً ضرورتی منطقی برای تغییر وجود نداشته باشد و تغییر فقط بر مبنای عوامل احساسی و هیجانی صورت گیرد. گاهی نیت اولیه تغییر ایراد دارد و به جای اصلاح، برای سوءاستفاده و منافع شخصی انجام می شود. گاهی ضرورت تغییر وجود دارد، ولی روش تغییر نادرست است و به نتایج معکوس می انجامد. یکی از سخت ترین کارهای انسان که تنش زیادی به همراه دارد، تصمیم گیری و اقدام برای تغییر و پذیرش عواقب آن است. در هر حال، آثار هر نوع تغییری، وابسته به مدیریت آن است. تغییراتی صورت می گیرند که علی رغم توجیه های مثبت اولیه، نتایج ناخوشایندی برای افراد، سازمان و محصول آن دارند. تغییراتی هم هستند که در فرآیندی سیستمی و با تدبیر و دوراندیشی به نتایجی خوشایند می انجامند
ناهماهنگی و ناهمخوانی ضرورت های تغییر، با اهداف، عاملین و روش های مدیریتی تغییر، مهم ترین معضل تغییرات در ایران است. در آموزش و پرورش، بحث بر سر خوب و بد ضرورت های تغییر نیست، بلکه بحث بر سر ناهماهنگی ها و سوءتدبیرهاست
آموزش و پرورش و تغییرات
آموزش و پرورش ایران، سابقه ای طولانی در تغییرات دارد. دهه هاست که حرف و سخن از ضرورت های تغییر و اصلاح در آموزش و پرورش وجود دارد و تقریباً در هیچ زمانی، شعار تغییر از آموزش و پرورش دور نبوده است، همیشه تغییرات زیادی هم در آموزش و پرورش روی می دهد. مهم ترین موضع تغییر در آموزش و پرورش، تغییر وزیر است. رفتن هر وزیر و آمدن وزیری جدید، با دامنه ای از تغییرات وسیع همراه می شود. آموزش و پرورش مجموعه ای وسیع شامل بیش از یک میلیون منابع انسانی، هزاران مدرسه و تشکیلات گسترده اداری است. تغییر وزیر، این مجموعه را از بالا تا پایین، دستخوش تغییر می سازد. اما به طور معمول، تغییرات آموزش و پرورش از چه نوعی است؟
1 – تغییر افراد- شایع ترین و رایج ترین نوع تغییر در آموزش و پرورش، تغییر افراد است. وزیر، معاونین را عوض می کند، آنها هم مدیران ارشد را و قضیه ادامه می یابد تا به مدیران مدرسه و حتی معاونین و معلمان هم می رسد
اگر چه پست های مدیریتی در آموزش و پرورش و به خصوص پست هایی چون مدیریت مدرسه از لحاظ اقتصادی چندان به صرفه نیستند ولی به دلیل کثرت نیرو همواره امکان چرخش و تغییر مدیریت ها وجود دارد
در لایه های درونی تغییرات همیشه تفسیر این است که بدها رفته اند و خوب ها آمده اند. اما در لایه های بیرونی علل تغییرات با شعارهایی چون شایسته سالاری توجیه می شود. هر گروهی که اختیار عمل را در دست می گیرد خود را بهترین گزینه می داند و قبلی ها را متهم به ناکارآمدی می کنند
2 – تغییر در عناوین پست ها- نمونه ای دیگر از تغییرات در آموزش و پرورش، تغییر در چارت سازمانی و به تبع آن عوض شدن پست ها و سمت هاست. نمونه نزدیک این نوع تغییر، تغییر نام ادارات مناطق به مدیریت و اداره کل به سازمان و گستره ای از تغییرات دیگر در پست های اداری بود که چند سال پیش اتفاق افتاد. حذف و بازگشت امور تربیتی هم، تغییراتی را در چارت سازمانی و در عناوین پست ها موجب شده است. بازی پست ها چه هزینه های جانبی برای آموزش و پرورش به بار می آورد؟ آیا آثار این کار با هزینه های صرف شده برای تغییرات تناسب دارد؟
3 – تغییر در طرح ها و برنامه ها- این موضوع به طور معمول به سه شیوه دنبال می شود: اول- حذف بعضی از طرح های قبلی؛
دوم- تغییر جهت و روش عمل بعضی از طرح های قبلی؛
سوم- افزون شدن طرح های جدید که عمدتاً طرح هایی زیربنایی و بنیادی معرفی می شوند. جالب است که همه در آموزش و پرورش داعیه تغییرات و اصلاحات زیربنایی را دارند و کسی نمی گوید که اگر بتوانم فلان مشکل را به سامان برسانم، هنر کرده ام. همه ادعا دارند که همه مشکلات را حل خواهند کرد و آموزش و پرورش دیگری خواهند ساخت، اما در پایان، قصه از سر شروع می شود. تغییرات مکرر در طرح ها و برنامه ها که ناشی از تغییر وزرا بوده، خسارت های سنگین و جبران ناپذیری را در ابعاد مختلف، به آموزش و پرورش وارد ساخته است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت توليد آب در فایل ورد (word)
نقش مدیریت مصرف در کمک به مدیریت تولید»
مدیریت تولید در هزاره سوم
تولید شبکهای
ویژگیهای تولید شبکهای
تولید شبکهای مبتنیبر MICK-4FI
سطح تولید شبکهای
مقایسه سطح تولید شبکهای با سطح سازمان
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت توليد آب در فایل ورد (word)
1 ووماک- جیمز، جونز- دانیل، روس- دانیل، 1382، تولید ناب، آزاد هرادنژاد، انتشارات آموزه
2 توری- حمید، رادفورد- راسل، 1379، مدیریت تولید و عملیات، دوردانه داوری، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی
3 “Create Enterprise Value Chain and Promote Core Competence”,
4. “Informatization in Enterprise- a key to open the century door”
5. “Enterprises Information and Enterprise Competence”,
نقش مدیریت مصرف در کمک به مدیریت تولید»
نقش مدیریت در مصرف یکی از عوامل تأثیر گذار در سازمان می باشد. زیرا خیلی از محصولات در چرخه تولید یا از بین می رود یا به حساب نمی آید، به همین منظور در این مقاله به بررسی مدیریت تولید آب و مصرف آن پرداخته ایم
نقش مدیریت در مصرف یکی از عوامل تأثیر گذار در سازمان می باشد. زیرا خیلی از محصولات در چرخه تولید یا از بین می رود یا به حساب نمی آید، به همین منظور در این مقاله به بررسی مدیریت تولید آب و مصرف آن پرداخته ایم.اگرچه بیش از دو سوم سطح کره زمین را آب فرا گرفته است، اما براساس برآوردهای موجود تنها 5/2 درصد از منابع آبی جهان، آب شیرین است و در مجموع، کمتر از یک درصد از کل منابع آب جهان در اختیار جوامع بشری قرار دارد و مابقی آبهای شیرین به صورت یخچالهای قطبی و یا منابع آبی بسیار عمیق هستند که دستیابی به آنها اقتصادی نیست، منابع آبی اگرچه تجدید پذیر هستند ولیکن حجم آنها ثابت بوده و در مقابل تقاضای بشری برای آن رو به افزایش است. به گونه ای که طی 100 سال اخیر، تقاضای جهانی برای آب بیش از شش برابر شده است در صورتی که جمعیت سه برابر شده است. بدین ترتیب سرانه آبی برای مردم جهان رو به کاهش است، لذا امروزه حفظ و صیانت از منابع آبی و بهره برداری بهینه و اقتصادی و عادلانه آب یک مسأله جهانی است و به همین جهت است که در قرن بیست و یکم آب به عنوان یک چالش فراگیر بشری در اجلاسهای بین المللی مورد توجه قرار گرفته است و تأکید جامعه جهانی این است ک کلیه دولتها و ملتها به مقوله آب به عنوان «کلید توسعه» توجه کنند.ایران با متوسط بارندگی 270 میلیمتر در سال (یک سوم میانگین جهانی) یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان شناخته می شود. حجم کل بارندگی در کشور 416 بیلیون مترمکعب در سال می باشد که 117 بیلیون متر مکعب آن به صورت بالقوه به شکل آب سطحی و آب زیرزمینی قابل استفاده است و 13 بیلیون مترمکعب آب سطحی که از مرزها به داخل کشور جریان دارد این رقم به 130 بیلیون مترمکعب می رسد که با اضافه کردن آبهای بازیافت شده، حجم نهایی منابع به 159 بیلیون مترمکعب می رسد و مابقی نزولات از طرفی افزایش جمعیت طی 40 سال اخیر موجب کاهش سرانه منابع آبی تجدید شونده کشور از 7هزار مترمکعب به 2 هزار مترمکعب درسالهای اخیر رسیده است و پیش بینی می شود با ادامه روند رشد جمعیت سرانه منابع آبی ایران در بیست سال آتی به یک هزار و 300 مترمکعب کاهش یابد که نشانگر ورود کشور به شرایط تنش آبی است
ضمن اینکه به مهمترین مسأله بخش آب کشور که عنایتی به ارزش ذاتی وجایگاه اقتصادی آب در چرخه تقاضا و مصرف آب می باشد، نگاه رایگان بودن آب و تلقی فقدان ارزش اقتصادی برای آب در بخش کشاورزی مهمترین تهدید در بهره برداری پایدار در منابع محدود آب شیرین خواهد بود که اگر نهادهای مسؤول و مدیریت کشور از این موضوع مهم احساس غفلت کنند خسارتهای جبران ناپذیری به منابع آب کشور و بهره برداری پایدار آن وارد خواهد کرد.به عنوان مثال طرح ممیزی آب روستایی که برای اولین بار در شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان در شهرستان مانه و سملقان برگزار شد، نمونه بارزی از نقش مدیریت مصرف در کمک به مدیریت تولید بود که این ممیزی در مجتمع آبرسانی امام رضا(ع) که مطالعات آن در سال 1373 آغاز شده بود شروع و پیش بینی شد که 16 روستا با 23 هزار و 690 نفر، تحت پوشش آب شرب قرار گیرند که تا پایان دی ماه سال 1383، 10 روستا با جمعیتی بالغ بر 15 هزار نفر تحت پوشش قرار گرفتند.تا پایان سال 1382 فقط تعداد 6 روستا با 9 هزار و 150 نفر تحت پوشش مجتمع بودند ولی در عین حال تابستان سال 1382 همیشه مشکل تأمین آب شرب در روستاهای تحت پوشش وجود داشت و شکایت های زیادی از طرف مشترکین می شد که وقتی از نزدیک بازدید و بررسی شد مشخص شد که حق به جانب آنهاست، لذا به فکر چاره افتادیم و این سؤال مطرح شد که چرا با اینکه سه حلقه چاه به طور فعال و با حداکثر دبی مجاز یعنی 28 لیتر در ثانیه کار می کنند ولی هنوز مشکل آب را داریم.تولید 28 لیتر در ثانیه بایستی حداقل 3 هزار و 500 مشترک با 17 هزار نفر را تأمین آب نماید در صورتی که در پایان سال 82 تعداد یک هزار و 779 مشترک با 8 هزار و 895 نفر را تحت پوشش داشتیم. لذا طی جلساتی که با واحدهای بهره برداری و فنی و اجرایی برگزار شد، جهت روشن شدن موضوع تصمیم به انجام ممیزی روستاهای تحت پوشش در مجتمع گرفته شد که برای انجام این امر، فرمهای ممیزی تهیه و با یک پیمانکار عقد قرارداد شد و بحث ممیزی با جدیت تمام انجام گرفت.در این طرح ممیزی تعداد 13 شیر برداشت بدون کنتور که در داخل کوچه ها نصب شده بود و استفاده های غیرمجاز می شد شناسایی و 123 مشترک با کنتور خراب در روستاهای این مجتمع شناسایی گردید و با کنتورهای نو عازم روستاها شدند و در مدت 10 روز کلیه کنتورهای خراب را تعویض نمودند.همچنین تعداد 67 مشترک، بدون کنتور و به صورت غیرمجاز از آب استفاده می نمودند که ضمن انجام اقدامات قانونی کلیه انشعابها قطع گردید و آنها نیز طی حداکثر یک ماه نسبت به تکمیل پرونده و واریز وجه امتیاز خود اقدام و با نصب کنتور از آب استفاده نمودند.کل فروش آب در پنج دوره ابتدایی سال 1383 برای 10 روستا با 2 هزار و 737 مشترک مقدار 382 هزار و 106 مترمکعب بود. این در حالی بود که قبل از طرح ممیزی کل فروش آب در سال 1382 برای شش روستا با یک هزار و 779 مشترک مقدار 289 هزار و 562 مترمکعب بوده است و این آمار نشان می دهد 32 درصد افزایش فروش داشته ایم که خود نشان دهنده آب به حساب نیامده در این مجتمع بوده است.افزایش تعداد مشترکین سال 1382 نسبت به سال 1381 مقدار 6 درصد بوده است در صورتی که این افزایش در سال 1383 نسبت به سال 1382 مقدار 18 درصد بود در سال 382 برای تأمین آب شرب 6 روستا از این مجتع مشکل داشتیم ولی در سال 1383 که تعداد 10 روستا را تحت پوشش قرار دادیم، هیچگونه کمبود آبی در این روستاها وجود نداشت.با توجه به اینکه منابع آبی ثابت است، لذا از مقایسه آمار و ارقام ارائه شده می توان به تأثیر نقش مدیریت مصرف بر مدیریت تولید پی برد و به این نتیجه رسید که برای بهینه سازی تولید باید مدیریت مصرف را نیز سرلوحه کار خود قرار دهیم
مدیریت تولید در هزاره سوم
بررسی و تجزیه و تحلیل فضای اقتصادی حاکم بر پدیده جهانیسازی، جریان اطلاعاتی و ویژگیهای تولید شبکهای که صنایع تولیدی با آن روبهرو هستند، میپردازد. بررسی و تجزیه و تحلیل فوقالذکر بیانگر این مطلب است که تولید شبکهای در فضای نوین اقتصادی میتواند به عنوان انقلابی در سازمانهای تولیدی، مطرح شود
بر این اساس، مفهوم نوینی بنام MICK4FI (یکپارچگی1، جریان مواد2، جریان اطلاعات3، جریان سرمایه4 و جریان دانش5) در سطح سازمان و سطح تولید شبکهای تعریف شده و به عنوان مدل نوینی برای تولید شبکهای مطرح میشود. زیرا MICK4FI به منظور دستیابی برای شایستگیهای محوری سازمان در فضای اقتصادی کنونی و یا به عبارتی، فضای اقتصاد شبکهای، ضروری به نظر میرسد
نتایج به دست آمده، بیانگر تفکری نوین پیرامون تدوین راهبردهای تولیدی سازمان و ارائه روشی پایدار برای حفظ یکپارچگی منابع تولید شبکهای میباشد
در فضای اقتصادی نوین، سیستمهای تولیدی همراه با توسعه فناوریهای شبکهای میبایست به سمت تولید شبکهای حرکت کنند. اگر سازمانها تمایل به کسب شایستگیهای محوری داشته باشند میبایست از اینترنت برای تأمین نیازهای بازار استفاده کنند و از حداکثر مزایای منابع موجود در اینترنت بهرهمند شوند
امروزه، سازمانها نباید خود را در به کارگیری منابع نظیر: منابع اطلاعاتی، سرمایه، مواد خام و دانش، محدود کنند، بلکه باید زمینه لازم برای جریانها و عوامل تسریعکننده جهانی را ایجاد کنند. زیرا رقابت در زنجیره ارزش صورت میگیرد و سازمان به تنهایی رقابت نمیکند. بنابراین اگر مشتریان اطلاعات مربوط به تقاضای خود را ارسال کنند، سازمانهای همبسته در زنجیره ارزش میبایست بلافاصله به آن پاسخ دهند، محصول مورد نظر آنها را در کوتاهترین زمان، طراحی و تولید کرده و از این طریق شایستگی کل زنجیره ارزش را توانمند کنند. همراه با توسعه اینترنت، نیازهای مشتریان نیز متفاوت شده است. به بیان دیگر، مشتریان خواهان محصولات منحصر بفرد، تحویل در کوتاهترین زمان و ارائه خدمات در سطح بینالمللی هستند. در شرایط کنونی، سازمانها اقدام به کوتاه نمودن دوره طراحی و تولید محصولات با هدف تأمین نیازهای متفاوت مشتریان کردهاند. زیرا از طریق ارائه پاسخ سریع به نیازهای بازار میتوانند از شایستگیهای قویتری برخوردار شوند. بنابراین، رقابت در زنجیره ارزش تحت شرایط نوین اقتصادی میتواند به سازمانها در همکاری با یکدیگر کمک کند و روابط برنده- بازنده6 سازمانها را به روابط برنده- برنده7 و در برخی موارد به برندگی چندگانه8 تغییر دهد. این نوع روابط بین سازمانها باعث دسترسی به منابع مناسب شامل سرمایه، فناوری، بازار و ارائه خدمات در سطح بینالملل با هدف تأمین نیازهای متفاوت مشتریان میشود. در صورتی که بتوان از طریق شبکه اینترنت، اطلاعات را سریع و صحیح منتقل کرد باعث کسب مزایایی نظیر: کاهش هزینه خرید، کاهش موجودی انبار، کوتاه کردن دوره تولید محصول، کاهش هزینه بازاریابی، ارائه خدمات به مشتری با کیفیت بالا، توسعه کانالهای توزیع و غیره میشود
استفاده گسترده از فناوری اطلاعات در سازمانها باعث بهبود و تقویت مدیریت یکپارچگی جریان مواد9، جریان سرمایه10، جریان منابع انسانی11 و جریان اطلاعات12 و مدیریت شرکت باعث تقویت شایستگیهای سازمان میشود
نتیجهای که براساس تجزیه و تحلیل فوقالذکر میتوان ارائه کرد، حاکی از این مطلب است که سازمانهای تولیدی میبایست با فضای نوین اقتصادی سازگار شوند. بر این اساس، دانش، ویژگیهای تولید شبکهای و جهتگیریهای تولید در فضای نوین اقتصادی در مقاله حاضر معرفی و تجزیه و تحلیل میشوند
دانلود مقاله مديريت دانش در سازمان ها و مؤسسات آموزشي در فایل ورد (word) دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت دانش در سازمان ها و مؤسسات آموزشي در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت دانش در سازمان ها و مؤسسات آموزشي در فایل ورد (word)
چکیده
مقدمه
دانش
انواع دانش
مدل عمومی دانش:
تعاریف مدیریت دانش(Knowledge Management )
اهمیت و ضرورت مدیریت دانش
فرایند مدیریت دانش
رویکردهای مدیریت دانش
موانع ایجاد مدیریت دانش در سازمان ها
1 موانع انسانی :
2 موانع سازمانی:
3 موانع فرهنگی:
4 عوامل سیاسی:
5 عوامل فنی و تکنولوژیکی:
تعریف سازمان آموزشی
لزوم و ضرورت مدیریت دانش در موسسات و سازمان های آموزشی
مدیران آموزشی و مدیریت دانش
مدیریت منابع انسانی و مدیریت دانش
پیامدهای مدیریت دانش در سازمان ها و موسسات آموزشی
مدیریت دانش در آموزش
یک رویکرد مدیریت دانش در آموزش
هدف مدیریت دانش در آموزش
اجرای مدیریت دانش در سازمان های آموزشی
راهکارهای پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان های آموزشی
نتیجه گیری
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت دانش در سازمان ها و مؤسسات آموزشي در فایل ورد (word)
آرمسترانگ، مایکل، (1381). “مدیریت استراتژیک منابع انسانی”، ترجمه محمد اعرابی و داود ایزدی،انتشارات: دفتر پژوهش های فرهنگی
ابطحی، حسین و صلواتی، عادل،(1385).” مدیریت دانش در سازمان”.تهران، پیوند نو
اسکات،ریجارد.(1380).”سازمان ها، سیستم های حقوقی، حقیقی و باز”.ترجمه محمد رضا بهرنگی.تهران:انتشارات کمال تربیت
یمین فیروز،موسی،(1382).”دانش و مدیریت دانش در سازمان ها”. فصلنامه ی کتاب. شماره 53
یو، چینگ مینگ،(1384).” نقش و تاثیر رهبران سازمانی در نهادینه سازی مدیریت دانش”. ترجمه لیلا جمشیدی. نامه آموزش عالی.شماره
Efraim Turban.) 2003(“Information technology for management: Transforming organizations in the digital economy”، John Wiley & Sons، Ltd
Nonaka, Ikujior. (1994). “A dynamic theory of organizational knowledge creation”. Organization science
Petrids.Lisa & NODINE,Thad(2003).KNOWELDGE MANAGEMENT IN EDUATION: DEFINNG THE LANDSCAPE
چکیده
مدیریت دانش یعنی فرآیند استفاده خلاق، مؤثر و کارآمد از کلیه دانش و اطلاعات در دسترس سازمان به نفع مشتری و در نتیجه به سود خود سازمان و یا به عبارت دیگر فرآیند تبدیل دانش ضمنی به دانش کاربردی. به این ترتیب ملاحظه می شود که دانش دارای فکری است که از دارایی های سنتی سرمایه ای مهم تر خواهد بود. برای بدست آوردن توان تبدیل دانش به مزیت رقابتی، سازمان ها بایستی محیطی فرهنگی به وجود آورند که در آن دانش و اطلاعات تسهیم و مدیریت شود و مورد استفاده قرار گیرد. دانش یکی از عوامل تأثیر گذار در کسب مزیت های رقابتی و منابع جمعی است. در سالهای اخیر شاهد ظهور رویکردهای بی شماری در زمینه مدیریت دانش بوده ایم. قدرت دانش یک منبع ارزشمند و مهم برای حفظ میراث ارزشمند، یادگیری موارد نو و تازه، حل مسایل و مشکلات، ایجاد هسته های رقابت و بنیان نهادن موقعیت های جدید برای فرد و سازمان، در حال حاضر و برای آینده است
مدیریت دانش رویکرد نظام مند خلق، دریافت، سازماندهی، دستیابی و استفاده از دانش و آموخته ها در سازمان است که در سازمانهای آموزشی به بهبود تصمیم گیری، انعطاف پذیری بیشتر، کاهش بار کاری، افزایش بهره وری، ایجاد فرصت های جدید کسب و کار، کاهش هزینه، و بهبود انگیزه کارکنان کمک می کند. مدیریت دانش یکی از ابزار ها برای مقابله با مسایل جاری سازمان و موضوع مهمی است، زیرا به مهم ترین سرمایه ارزشمند سازمان یعنی سرمایه فکری(Intellectual capital) مربوط می شود.(موحدزاده،1387)
مقاله حاضر در ابتدا به تشریح دانش،انواع دانش، مدیریت دانش و اهمیت و ضرورت مدیریت دانش ورویکردها و پیامدهای مدیریت دانش و موانع ایجاد آن پرداخته و سپس ضرورت و اهمیت آن را در سازمان ها و موسسات آموزشی را مورد بررسی قرار داده و در پایان راهکارهای پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان ها آموزشی را بررسی کرده است.هر چند در سالهای اخیر، مدیریت دانش از شهرت زیادی بخصوص در بخش صنعت و تجارت برخوردار گردیده است، اما به نظر می رسد هنوز در ارتباط با به کار گیری آن ذر سازمان آموزشی ابهاماتی وجود دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن اشاره به بعضی از کارکردها و پیامدهای مدیریت دانش در آموزش و سازمان ها ی آموزشی، ضمن تبیین لزوم و ضرورت مدیریت دانش در آموزش، دست اندرکاران نظام آموزشی را، به استفاده از مدیریت دانش در سازمان ها و موسسات آموزشی ترغیب کند.(قریشی،احمدی 1387)
کلید واژه ها:
دانش، مدیریت دانش، فرایند مدیریت دانش، سازمان های آموزشی،خلق دانش، مدیریت دانش در سازمان های آموزشی
مقدمه
در سالهای اخیر، سازمانها و شرکتهای مختلف، پیوستن به روند دانش را آغاز کرده اند و مفاهیم جدیدی، مانند: کار دانشی، دانشکار (دانشگر)، مدیریت دانش، و سازمانهای دانشی، خبر از شدت یافتن این روند می دهند. پیتر دراکر، با به کارگیری این واژگان، خبر از ایجاد نوع جدیدی از سازمانها می دهد که در آنجا به جای قدرت بازو، قدرت ذهن حاکمیت دارد. بر اساس این نظریه، در آینده جوامعی می توانند انتظار توسعه و پیشرفت را داشته باشند که از دانش بیشتری برخوردار باشند. به این ترتیب برخورداری از منابع طبیعی نمی تواند به اندازه دانش، مهم باشد. سازمان دانشی به توانمندی هایی دست می یابد که قادر است از نیروی اندک، قدرتی عظیم بسازد. (ابطحی، صلواتی،1385،پیشگفتار)
مدیریت دانش در بیشتر سازمانها هنوز در مرحله ابتدایی خود می باشد و این در حالی است که مدیریت داده و مدیریت اطلاعات کانون تحقیقات قابل توجه ای را در حوزه سیستم های اطلاعات به خود اختصاص داده است. مدیریت دانش به طور فزآینده ای یک فعالیت داد و ستد تفکیک ناپذیر برای بیشتر سازمان ها می باشد[Grover and Divennport,2001]. آگاهی مدیران از ارزش سرمایه های فکری، ذهن آنها را متوجه راه های آزاد سازی این ظرفیت ها و توانایی های پرقدرت کرده است؛ به گونه ای که نوناکا و دیگران (2001) اذعان نموده اند که دانش سازمانی، منبع عمده کسب مزیت رقابتی پایدار است. پیتر دراکر، نخستین کسی بود که بیش از 25 سال قبل توجه عموم را به این موضوع جلب کرد و از آن زمان تاکنون سایر متفکران امور مدیریتی و شرکت های پیشرو و متعالی در این زمینه گام برداشته اند [مک دانلد ،1381]
مطالعه و بررسی سیر تکاملی مدیریت دانش از گذشته تاکنون، نشان دهنده تغییراتی در نوع و نحوه تفکر بشر است. روزی پول، ثروت و دارایی های مادی نوعی قدرت محسوب می شد، اما در عصر حاضر داشتن فکر فلسفی، اندیشه نو و نحوه بکارگیری آن در مسیر درست. روزی فقط خروجی و کمیت اهمیت داشت اما امروزه منابع انسانی داخل مجموعه، مدیران، معلمان، دانش آموزان و کیفیت یادگیری یادگیرندگان. در دنیایی که رقابت بین سازمان ها بسیار فشرده است بکارگیری ابزارهای مدیریتی و فن آوری پیشرفته و نوین شرط اساسی موفقیت یک سازمان ازجمله یک سازمان آموزشی می باشد. سازمان های آموزشی به دلیل سروکار داشتن با رشد و تحول انسان ها از پویاترین سازمان ها محسوب می شوند. تحول تغییر نیز از خصوصیات بارز عصر کنونی است. برای سازگاری سازمان ها با تغییرات و تحولات جهانی و حفظ بقای آنها آموزش مهارت ها و دانش به کارکنان ضروری است[بهرنگی،1380]. که رسیدن به این امر جزء با داشتن مدیری که دارای ذهن فلسفی و آگاه به دانش روز است امکان پذیر نیست.(موحدزاده،1387)
در دهه های اخیر، انواع موسسات و از جمله موسسات آموزشی، شاهد تغییرات اساسی در زمینه های ساختار، کارکرد، تغییر نیازها و سبک های مدیریتی خویش بوده اند. موسسات کنونی، اهمیت زیادی جهت درک، انطباق پذیری و مدیریت تغییرات محیط پیرامون خود قائل شده و در کسب و بکارگیری دانش و اطلاعات روزآمد به منظور بهبود عملیات و ارائه ی خدمات و محصولات مطلوب تر به مراجعان خود پیشی گرفته اند. البته منظور از این مراجعان در موسسات آموزشی، دانش آموزان، دانشجویان و والدین آنها و کلیه ذینفعان می باشند.سازمان های آموزشی نیز به منظور انطباق با تغییرات محیط های آموزشی و در پاسخ به نیازهای آموزشی های رو به رشد مراجعان خود، ناگزیر از به کارگیری سبک جدیدی از مدیریت به نام “مدیریت دانش” در موسسات خود می باشند
این که مدیریت دانش چیست و به چه علت پذیرش این سبک از مدیریت در انواع موسسات وسازمان ها از جمله موسسات و سازمان های آموزشی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد، مطلبی است که در این مقاله سعی شده ، به آن پرداخته شود.(قریشی،احمدی،1387)
دانش
قبل از اینکه به تعریف دانش بپردازیم، به بیان تفاوت اصلى میان اطلاعات و دانش مىپردازیم.اطلاعات، دادههاى پردازش شده موجود در رایانهها هستند که به دلیل تأثیر گسترده فناورى اطلاعات و جهانى شدن، به طور فزایندهاى براى همگان قابل دسترسىست.اما درباره مفهوم اطلاع تعابیر ضد و نقیض زیادى وجود دارد و صاحبنظران، این اصطلاح را به عنوان یک فرآیند، کالا، صفت و;نیز به کار بردهاند.بلکر اطلاع را به این صورت تعریف مىکند:” چیزى که به کمک آن مىتوانیم از میان مجموعه امکاناتى که نسبت به آنها چیزى نمىدانیم، دست به انتخاب بزنیم.”
اما دانش، درک، آگاهى یا شناختى است که در خلال مطالعه، تحقیق، مشاهده یا تجربه و در طول زمان به دست مىآید و یک گام بعد از اطلاعات قرار دارد، یعنى دادهها (اطلاعات خام)با پردازش در رایانه به اطلاعات تبدیل مىشود که این اطلاعات براى همه مساوى و یکسان است و در مرحله بعد، برداشت و استفادهاى که از این برونداد یا اطلاعات مىشود، دانشى است که تولید مى شود.پس دانش متکى به اطلاعات است و امروزه اگر به دانش توجه بیشترى مىشود به دلیل تولید زیاد و گسترده اطلاعات است که براى غلبه، کنترل و استفاده صحیح از آن، راهى جز تبدیل آن به دانش نیست، چرا که افراد در رویارویى با انفجار اطلاعات، به راحتى نمىتوانند به اطلاعات صحیح و مناسب خود براى دانشورزى و خردورزى در زمان مناسب دست پیدا کنند.پس دانش را مىتوان این گونه تعریف کرد:” دانش، درک، آگاهى یا شناختى است که در خلال مطالعه، تحقیق، مشاهده یا تجربه نسبت به جهان بیرونى در فرد ایجاد مىشود”. (یمین فیروز، 1382)
انواع دانش
اکثر صاحب نظران در مورد اهمیت دانش در مدیریت توافق دارند و آن را به دو بعد تقسیم می کنند: بعد اول دانش آشکار (Explicit Knowledge) و بعد دوم دانش ضمنی (Implicit Knowledge). دانش صریح یا آشکار دانشی است که به آسانی قابل انتقال می باشد و می توان آن را به کمک یک سری از نشانه ها (حروف، اعداد و…) در قالب نوشته، صدا، تصویر، عکس، نرم افزار، پایگاه داده مدون و کدگذاری کرد. به همین دلیل به اشتراک گذاری دانش صریح به راحتی امکان پذیر است. معمولا” دانش صریح در سازمان ها به شکل قوانین، رویه های کاری، برنامه های روزمره در می آیند که بر مبنای آنها هریک از کارکنان به انجام وظایف خود مشغول اند.
دانش ضمنی یا پنهان دانشی است ذهنی و شخصی که به آسانی قابل بیان، انتقال، اشتراک و فرموله کردن نیست. بینش، بصیرت، شعور و درک هر شخص، ترفندها و فوت و فن های به کاررفته توسط هر کس در حوزه دانش ضمنی او قرار دارد. دانش ضمنی به سادگی قابل کدگذاری و تبدیل به قوانین و دستورالعمل ها نیست و از طریق مشاهده و تقلید به دست می آید
در اغلب سازمان ها برای بهبود سطح عملکرد سازمان ناگزیر به استفاده از دانش ضمنی کارکنان در راستای دانش صریح آنها می باشیم. بدین منظور باید فضای مناسب برای انتقال این دانش و ایجاد ارتباط کارکنان با یکدیگر فراهم شود چرا که دانش ضمنی اغلب از طریق زبان، بدن و نمایش فیزیکی مهارت ها انتقال می یابد
نوناکا (Nonaka) برای تبدیل دانش در هر سازمان چهار حالت را پیشنهاد می کند (Nonaka,1994)
از دانش ضمنی به دانش ضمنی ( اجتماعی کردن (Socialization): در این حالت افراد از طریق ایجاد تعامل سعی دارند مستقیما” دانش ضمنی خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. نکته درخور توجه این است که شخص قادر است بدون استفاده از زبان، دانش ضمنی را دریافت کند. مثلا” از طریق ارتباط رودررو
از دانش صریح به دانش صریح (ترکیب (Combination): دومین حالت تبدیل دانش بدنبال ترکیب کردن بخش های مختلف دانش آشکار نگاه داشته شده توسط اشخاص و در نتیجه ارائه شکلی نو و جدید است. مثلا” اطلاعات مختلف در یک زمینه خاص را از بخش ها و دپارتمان های مختلف سازمان گرفته و جمع آوری کنیم و در یک گزارش واحد بگنجانیم
از دانش ضمنی به دانش صریح (برونی سازی (Externalization): کدگذاری و رمزبندی تجربه و بینش به شکلی که قابل استفاده توسط دیگران باشد. مثلا” از طریق گفتگو و پرسش و پاسخ، دانش ضمنی خود را به شکل ملموس درآوریم
از دانش صریح به دانش ضمنی (درونی سازی (Internalization): زمانی که افراد دانش صریح خود را نهادینه کرده و به اشتراک می گذارند و سپس از آن برای وسعت بخشیدن به دانش ضمنی خود و تجدید نظر در آن استفاده می کنند
مشکل و چالش اصلی در مدیریت دانش فرآیند تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح و آشکار است.(موحدزاده،1387)
مدل عمومی دانش
مدل عمومی دانش، جریان دانش را در 4 فعالیت عمده، سازمان می دهد
1- خلق دانش: کلیه فعالیت هایی که باعث ورود دانش جدید به سازمان می شود.
کاربرد: برای دانش آموزان، معلمان، کارمندان سازمان باید زمینه های فراهم کرد تا افراد بتوانند با یکدیگر بحث و گفتگو کنند زیرا خلق دانش نیاز به ابزارهایی دارد که قوه تفکر را فعال کند بنابراین گفت و گوی هدفمند عاملی برای به چالش کشیدن تفکر می باشد
در مدرسه و سازمان آ. پ واحدی برای توسعه دانش در نظر گرفته شود و به نوآوری و خلاقیت معلمین و دانش آموزان اهمیت نشان داده شود
2- ذخیره و نگه داری دانش: ذخیره و نگه داری دانش حفظ و موجود بودن دانش در سازمان را تضمین می کند
کاربرد: مدیران مدارس، دانش مربی، معلمان و دانش آموزان خود را می توانند به صورت مکتوب نگه داری کنند یا به صورت CD
3- انتقال دانش: جریان یافتن دانش از یک گروه یا فرد در سازمان به گروه یا فرد دیگر
کاربرد: با ایجاد سیستم های الکترونیکی در سازمان، معلمان و اعضای سازمان می توانند از اطلاعات و دانش استفاده کرده و آن را در اختیار دیگر اعضا قرار دهند
انتقال دانش از طریق گروه های غیر رسمی یعنی صحبت کردن گروهی معلمان و دانش آموزان باعث انتقال سریع دانش و اطلاعات می شود
در نظر گرفتن آموزش های ضمن خدمت، حین خدمت، بعد از خدمت برای معلمان و کارمندان سازمان
4- به کار گیری دانش: از دانش در فرایندهای کسب و کار استفاده شود
کاربرد: دانش مفید و کاربردی باید از طریق مطالعه نتایج پژوهشهای انجام شده و یا منابع مستند و به روز در زمینه تدریس، مدیریت و برنامه ریزی درسی در سازمان آ.پ و مدارس به کار گرفته می شود.(غفار شجاع، رسولی نوری، 1388)
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت راهبردي در فایل ورد (word)
مقدمه:
ماهیت و ارزش مدیریت راهبردی
سطوح راهبرد
رسمیت در فرایند مدیریت راهبردی
راهبردسازان
منافع مدیریت راهبردی
ریسک های مدیریت راهبردی
دیدگاه های مجریان نسبت به مدیران راهبردی
فرایند مدیریت راهبردی
عناصر یا اجزاء فرایند مدیریت راهبردی
تجزیه و تحلیل داخلی
محیط خارجی
تحلیل راهبردی و انتخاب
هدف های بلند مدت
راهبرد اصلی وعمومی
طرح های عملی و هدف های کوتاه مدت
تاکتیک های وظیفه ای(راهبرد های وظیفه ای)
سیاست ها
بازنگری ساختار،مهندسی مجدد و بازسازی سازمان
کنترل راهبردی و بهبود مستمر
مدیریت راهبردی به عنوان یک فرایند
تغییرات فرایند
خلاصه تحقیق:
منابع و مؤاخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت راهبردي در فایل ورد (word)
مدیران در عصر فراصنعتی و توسعه تجارت جهانی با روند ها و رویدادهای ناآشنا وغافلگیر کننده أی روبرو شده اند .در عصری که آهنگ شتابنده تغییر و حضور شرکت های فراملیتی با شعار‹‹جهانی فکر کن،منطقه ای عمل کن››فضای جدیدی از تحولات و نظریه های مدیریت را خلق کرده است و قواعد محیط رقابت سنتی را در هم ریخته است ،نگرانی اصلی تحلیل گران و مدیران شرکتها ،شناخت ماهیت تغییرات و اجرای راهبرد های اثربخش برای برخورد با چالش های نوین است چالش هایی که راهکارهای مبتنی برتجربیات گذشته پاسخگوی آنها نیست
در این تحقیق مجموعه ای از آخرین دیدگاه های اندیشمندان مدیریت را برای پاسخ دادن به چالش ها و مسایل جدید مدیران در عصر فراصنعتی را گردآوری نموده ایم
ماهیت و ارزش مدیریت راهبردی
تنوع و پیچیدگی تصمیمات بازرگانی و پویایی محیط کسب و کار نیاز به استفاده از فرایند مدیریت راهبردی و توجه به آن را امری ضروری و اجتناب ناپذیر ساخته است چرا که اداره و مدیریت فعالیت های پیچیده در درون سازمان ها تنها یکی از چالش های مدیران در دنیای امروز است .دومین چالش را عوامل و متغیرهای محیط عملیاتی یا وظیفه أی به مدیریت تحمیل می نمایند ،متغیرهایی مانند رقبا،مصرف کنندگان ، منابع کمیاب و سازمان های دولتی که بطور مستقیم بر عملکرد شرکت ها مؤثرند و لازم است نیاز ها و اولویت های آنها پی شبینی شود و در حد امکان برآورده گردد
سومین چالش مهمی که مدیران با آن مواجه اند روند ها ورویدادهای محیط دور است .محیطی که شامل متغیر های اقتصادی ،سیاسی،فناورانه و اجتماعی بوده و بر عملکرد شرکت تاثیر گذار است و لذا مدیران به تجزیه و تحلیل و ارزیابی نظام مند و مستمر آن پرداخته ،اطلاعات بدست آمده را در تصمیم گیری های خود مورد استفاده قرار بدهند
چهارمین عامل یا چالش مهمی که سازمان ها با آن روبرویند و اغلب چالش های فوق را نیز تحت تاثیر قرار می دهد چالش ذی علاقگان یا گروه های ذی نفوذ است ،گروهها ونهادهایی مانند مالکان ،شورا های کارگری،سازمان های حمایت از مصرف کننده، مدیران عالی ، رعضه کنندگان و رسانه های گروهی که نسبت به سازمان یا شرکت حساسیت دارند و هدف های ناپایدار و غالبأ ناسازگار دارند
امروزه مدیران جهت برخورد اثربخش با این گونه چالش ها که بر توانایی سازمان هایشان برای کسب سود و توسعه فعالیت ها تاثیر می گذارند فرایند مدیریت راهبردی را مورد توجه قرار داده اند
فرایند مدیریت راهبردی شامل نه حوزه یا وظیفه مهم است که عبارتند از
1- تعیین وتدوین ماموریت یا هدف بنیادی شرکت ، شامل تبیین مقصود ،فلسفه و هدف های کلی سازمان
2- توسعه و تبیین عوامل درون سازمانی که بازتاب شرایط داخلی و توانایی های موسسه تجزیه و تحلیل و ارزیابی محیط خارجی شرکت شامل عوامل محیط عمومیئ ورقابتی
4- تجزیه و تحلیل انتخاب های شرکت با تحلیل و ارزیابی توام عوامل درون سازمانی و برون سازمانی
5- شناسایی مطلوب ترین انتخاب ها از طریق ارزیابی گزینه ها برمبنای ماموریت یا هدف بنیادی
6- انتخاب مجموعه أی از هدف های بلند مدت و راهبردهای اصلی مورد نیاز
7- توسعه و تنظیم هدف های سالانه و راهبردهای کوتاه مدت سازگار با هدفهای بلند مدت و راهبردهای اصلی
8- اجرای تصمیمات راهبردی بر مبنای بودجه بندی انجام شده و تاکید بر سازگاری و تناسب میان وظایف ، افراد ، ساختار ، فناوری و سیستم های پاداش
9- بازبینی و ارزشیابی موفقیت فرایندراهبردی به عنوان یک مبنا برای کنترل و یک داده برای تصمیمات آتی.ابعاد تصمیمات راهبردی
چه نوع تصمیماتی راهبردی محسوب می شوند که مدیریت عالی رتبه سازمان موظف است به آنها توجه نماید؟موضوعات راهبردی عموما شش ویژگی دارند
1- نیازمند اتخاذ تصمیم از سوی مدیریت عالی رتبه اند
2- موضوعات راهبردی منابع زیادی را جذب می نمایند
3- تصمیمات راهبردی بر موقعیت و چشم انداز بلند مدت شرکت تاثیر مهمی دارند
4- آینده نگری محور اتخاذ این گونه تصمیمات است
5- تصمیمات راهبردی نتایج چند جانبه یا چندبخشی دارند
6 -در اتخاذ این گونه تصمیمات باید نقش عوامل محیطی رابه ضرورت مورد توجه قرار داد
شرکت های بازرگانی همچون یک سیستم باز عمل می نمایند و لذا عملکرد آنها تا حد زیادی تحت تاثیر شرایط خارجی که فراتر از کنترل مدیران است قرار گرفته و بر آن نیز تاثیر گذارند،بنابراین اگر شرکتی بخواهد که موعیت رقابتی آینده خود را به گونه موفقیت آمیزی حفظ نماید ضرورت دارد که فراتر از محدوده عملیات خود را نگاه کرده و عوامل محیطی ،مانند رقبا،مصرف کنندگان،عرضه کنندگان،اعتبار دهندگان و دولت را نیز مورد بررسی قرار دهد
سطوح راهبرد
سلسله مراتب تصمیم گیری شرکت های بازرگانی نوعأشامل سه سطح است :سطح فوقانی،سطح بازرگانی و سطح وظیفهای
در سطح فوقانی معمولا اعضای هیئت مدیره ،مدیر عالی اجرایی و مقامات اجرایی قرار دارند که مسئول عملکرد مالی شرکت و دستیابی به هدف های غیرمالی آن اند. در این سطح از سازمان نظرات و دیدگاهها تاحد زیادی بازتاب گرایش ها و ترجیحات سهام داران و جامعه است
اما در عین حال مسئولیت تعیین نوع کسب و کار و یا حیطه فعالیت بر عهده مقامات سطوح بالای سازمان است ، به ویژه در شرکت های دارای کسب و کارهای متعدد،که باید هدفها را انتخاب کرده راهبردها را، و به عبارت دیگر حیطه فعالیت های هر کسب و کار یا بخش را ،مشخص نمایند
رویکرد مجموعه ای یا پرتفولیو نیز در مدیریت راهبردی به معنای آن است که مدیران مذکوراز صلاحیت ها یا مزیت های ممتاز در صنایع مختلف بهره برداری نمایند در حالی که معمولا برای یک دوره پنج ساله برنامه ریزی می نمایند
دومین سطح در سلسله مراتب تصمیم گیری ، سطح بازرگانی یا کسب و کار است ، که ازمدیران شرکت وبازرگانی ترکیب شده است. مدیران در ا ین سطح باید جهت ها و مقاصد تایید شده در سطح شرکت را به هدف ها و راهبردهایی برای کسب و کار ها تبدیل نمایند.آنها باید بازارها و محصولات انتخابی شرکت را مشخص کرده ،در عین حال از سود آوری و رونق آتی بازار انتخاب شده مطمئن باشند. همچنین بازار موردنظر باید برای شرکت دارای مزیت رقابتی بوده ،با توانمندی های آن سازگار داشته باشد
سومین سطح در سطوح تصمیم گیری سطح وطیفه ای است که از مدیران محصول ،منطقه و بخش های وظیفه ای تشکیل می گردد.این مدیران مسئولیت تدوین و اجرای هدف های سالانه و راهبردهای کوتاه مدت یا وظیفه ای را در حوزه های مختلف مانند تولید ،امو مالی و بازاریابی برعهده دارند ،در حالی که مدیران سطوح شرکت و بازرگانی تمرکزشان برانجام کارهای درست است،مدیران سطح وظیفه ای بردرست انجام دادن کارها تاکید دارند ،وبه عبارت دیگر برکارایی و اثربخشی فعالیت هایی مانند ارئه سیستم های بازاریابی ،تولید ،کیفیت ، خدمات مصرف کننده و موفقیت محصولات و خدمات خاص در افزایش سهم بازارشان اهتمام می ورزند
رسمیت در فرایند مدیریت راهبردی
میزان و درجه رسمیت سیستم های مدیریت راهبردی در میان شرکت های مختلف بسیار متفاوت است
رسمیت به درجه ای که مسئولیت ها ،اختیارات و فعالیت های افراد در درون سازمان و در فرایند انجام کار مشخص شده اند اشاره می کند ومعمولا ارتباط و همبستگی مثبتی میا هزینه ،جامعیت ،دقت و موفقیت سیستم برنامه ریزی با درجه رسمیت آن وجود دارد و به همین دلیل مطالعه فرایند راهبردی از این منظر بسیار اهمیت دارد
عوامل با نیرو های تعیین کننده نیاز و درجه مناسب رسمیت در شرکت ها متعددند که از میان آنهااندازه سازمان ، سبک های مدیریت ، پیچیدگی محیط ، فرایند های تولید ، ماهیت مسائل و هدف های سیستم برنامه ریزی حائز اهمیت اند. تحقیقات نشان می دهد که رسمیت اغلب با دو عامل خاص یعنی اندازه و محله توسعه سازمان همراه است و به علاوه روشها یا متد های ارزیابی موفقیت راهبردی نیز با رسمیت مرتبط است اما بعضی از شرکت ها ، به ویژه شرکت های کوچک طبق الگوی کارآفرینی اداره می شوند و تحت کنترل فرد به تولید تعداد محدودی از محصولات یا خدمات اقدام می نمایند
در این گونه شرکت ها ارزشیابی عملکرد بسیار غیر رسمی و شهودی بوده ،دارای حیطه محدودی است (درجه رسمیت پایین است) و برعکس در بعضی از شرکت های بزرگ ، مانند جنرال الکتریک، فرایند ارزشیابی بخشی از سیستم طرح ریزی جامع ،رسمی ، چند سطحی و راهبردی است هنری مینتزبرگ این رویکرد را الگوی برنامه ریزی می نامد. مینتزبرگ همچنین الگوی سومی به نام الگوی انطباقی در حد میانی این دو الگو مطرح می کند که شرکت های متوسط و در محیط های نسبتا باثبات از آن پیروی می کنند شرکت ها در این الگو راهبرد هایی را شناسایی و تعقیب می کنند که ارتباط نزدیکی با راهبرد های موجود دارند
اگرچه تقسیم بندی و تعمیم الگوهای فوق متداول است ،با وجود این ،غیر معمول نیست که الگو های متفاوت را همزمان در درون یک سازمان (به ویژه در سازمان های بزرگ)پیدا کنیم،به عنوان مثال ممکن است یک شرکت در بعضی از فعالیت ها یا واحد های خود از الگوی کارآفرینی استفاده نماید در حالی که برای واحد ها یا فعالیت های دیگر الگوی برنامه ریزی یا انطباقی را انتخاب کند
راهبردسازان
فرایند مدیریت راهبردی در حالت ایده آل به وسیله تیم مدیریت راهبردی شامل تصمیم گیرندگان اصلی در هر سه سطح سازمانی توسعه و هدایت می گردد تیم مذکور که دربرگیرنده مدیران عالی اجرایی،مدیران محصول و بخش های وظیفه ای است اغلب بر اطلاعات و داده های بدست آمده از نیرو های برنامه ریزشرکت و مدیران و سرپرستان سطوح پایین تر تکیه می نماید.این افراد برای تصمیم گیران راهبردی داده های مورد نیاز را فراهم ساخته،مسئولیت اجرای راهبرد ها را نیزبرعهده دارند اما به دلیل اینکه تصمیمات راهبردی تاثیر فوق العاده ای بر شرکت دارند و امکانات و منابع زیادی برای اجرای آنها مصرف می گردد،ضرورت دارد که تنها به وسیله مدیران عالی رتبه اتخاذ شوند
استفاده از کارکنان برنامه ریزی به طور روزافزونی از دهه 1960 مورد توجه قرار گرفته است.این امر ،به ویژه در شرکت های بزرگ ،با تشکیل اداره برنامه ریزی که مسئولیت آن بر عهده معاون مدیریت شرکت قرار دارد همراه بوده است.در شرکت های متوسط نیز حداقل از یک عضو تمام وقت برای هدایت کوشش های مربوط به جمع آوری داده های راهبردی استفاده می نمایند ،حتی در شرکت های کوچک یک مسئول یا گروهی از مسئولان به عنوان کمیته برنامه ریزی مسئولیت رهبری و هدایت برنامه ریزی را بر عهده دارند
بنابراین مسئولیت مدیران در فرایند برنامه ریزی راهبردی در سطح شرکت و واحد های کسب و کار باید به طور دقیق مشخص گرددمدیران عالی رتبه باید مسئولیت تصویب و تایید همه مراحل مهم برنامه ریزی را دارا باشند اما در عین حال باید توسط اداره برنامه ریزی و کارکنان شرکت کمک و هدایت گردنداین مدیران همچنین باید در هنگام تهیه و تدوین برنامه به ارزیابی و بازبینی مراحل مهم آن بپردازند
مدیران عمومی یا مدیران بازرگانی مسئولیت اصلی تایید ارزیابی ها و پیش بینی های محیطی ،تنظیم هدف ها و توسعه طرح های بازرگانی را که به وسیله گروه های ستادی تهیه شده اند بر عهده دارند
وظیفه اصلی مدیر عالی اجرایی اغلب به عنوان هدایت کننده بلند مدت شرکت تعریف می شود که در نهایت باید مسئولیت موفقیت بازرگانی و در نتیجه راهبرد را بپزیرد.این افراد عمدتا اراده ای قوی دارند و در جهت اهداف شرکت گام برمی دارندو شخصیت آنها نیز اغلب مانع آن می شودکه اختیار و اقتدار تنظیم کردن راهبرد یا تصویب تصمیمات راهبردی را به دیگران واگذار کنند.اما باید به این نکته مهم توجه کرد که حاکمیت مطلق مدیرعالی اجرایی بر شرکت اثربخشی فرایند برنامه ریزی راهبردی و فرایند های مدیریتی را کاهش خواهد داد،به عبارت دیگر ، تمایا به گرفتن تصمیمات راهبردی به صورت فردی ارتباط معکوسی با مزیت های سیستم مشارکتی و گرایش تیمی دارد و به همین دلیل ایجاد سیستم مدیریت راهبردی می تواند سبب گردد که مدیران در تمام سطوح این فرصت را پیدا کنند که در تعیین موضع و جایگاه راهبردی شرکت و یا در تصمیمات راهبردی آن نقش داشته باشندو روشن است که میزان بهره برداری موفق از فرایند مدیریت راهبردی به میزان یا درجه تعهد مدیر عالی اجرایی به این امر بستگی خواهد داشت
دانلود مقاله مديريت صنعتي و جايگاه آن در فایل ورد (word) دارای 13 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت صنعتي و جايگاه آن در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت صنعتي و جايگاه آن در فایل ورد (word)
مدیریت صنعتی و جایگاه آن
پیش گفتار
مدیریت صنعتی در کشور :
1-ارضای حس قدرت طلبی برخی از شاغلین :
2-شناخته نبودن جایگاه مدیریت بعنوان یک تخصص :
مدیریت صنعتی یا مهندسی صنایع :
قابلیتهای مدیریت صنعتی :
منابع :
پانوشتها:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت صنعتي و جايگاه آن در فایل ورد (word)
1- علی حاج شیر محمدی – مدیریت و کنترل پروژه – جهاد دانشگاهی اصفهان 1371- پیشگفتار
2- منبع اخیر
3- عبدالعظیم هوشیار- مدیریت صنعتی (برنامه ریزی وکنترل تولید ) دانشگاه شیراز 1369- ص
4- سید حسین ابطحی , آرمن- مهروژان مهندسی و روشها- چاپ دهم – 1374- نشر قومس – ص 16و
5- منبع اخیر ص
6- منبع اخیر ص
7- منبع اخیر ص
8- محمدرضا مهرگان – ( مدیریت صنعتی ) مجله دانش مدیریت دانشکده علوم اداری دانشگاه تهران شماره 4 ص
مدیریت صنعتی و جایگاه آن
بنطر میرسد که با واردشدن به عرصه صنعت , ساز و کارهای مدیریتی متناسب با آن تغییر نکرده است و کماکان با مدیریت گسسته روبرو بوده ایم و مدیریت بعنوان یک تخصص , یک حرفه و یک ارزش تلقی نمیشود و چندان تعریف شده هم نیست بالاخص مدیریت صنعتی که جابگاه خاصی ندارد . بنابراین بر آن شدیم که در این مقاله ضمن بررسی اجمالی نحوه انتصاب مدیران در کشور , توانمندیها و شایستگیهای مدیران صنعتی را برشمرده و جایگاه واقعی آنرا هم نشان دهم . یقینا این نوشتار عاری از اشتباه نیست لذا ارائه هر گونه پیشنهاد و انتقادی موجب امتنان است
پیش گفتار
اگر دانش آموختگان رشته مدیریت صنعتی را یک کالای فکر ی ,علمی و تخصصی در نظر بگیریم , جهت ارائه و جذب مطلوب آنها به بازار کار , با چهار اصل اساسی بازاریابی , بی ارتباط نیست
1- شناختن : یعنی نیاز بازار کار را بشناسیم این امر توسط مسئولین ذیربط مبنی بر تشخیص به نیاز چنین رشته ای , آن را تصویب و تدوین نموده اند
2- ساختن : باید کالایمان راطبق نیازها , فرهنگها و ارزشها بسازیم که این مورد هم حمایت مسئولین مافوق رامی طللبد و هم اراده و خواست اساتید و ( بالاخص ) دانشجو را , تا این کالا با کیفیت مناسب ساخته شده و مجهز به توانمندیهای مورد انتظار از این رشته گردد
3- شناساندن : باید کوشش نمائیم تا کالای تولیدی را به بازار کار ( همراه با قابلیت هایشان ) معرفی نماییم
4- رضایت : کالای مورد مصرف باید رضایت مصرف کننده را فراهم آورد . یعنی آنهایی که جذب بازار کار میشوند باید تمام قوا توانشان را ارائه دهند تا با ایجاد رضایت در موسسات , زمینه ای مناسب برای جذب آیندگان و همنوعان خود ایجاد کنند
لذا با این نظر تا بحال مدیریت صنعتی به دلایل متعدد , جایگاهش را در صنعت کشور نیافته و مورد بی مهری زیادی قرار گرفته است , مصمم به لزوم ارائه چنین مقاله ای جهت معرفی آن شده ام . باشد که تا همگان با هم شویم و با دانستن حق , وظیفه و شایستگی , ایران اسلامی را شکوفا سازیم
مدیریت صنعتی در کشور
بنظر میرسد به این نتیجه رسیده ایم که ضمن درنظر داشتن تحقق عدالت اجتماعی در چهار چوب نظام جمهوری اسلامی ایران , صنعتی شدن کشور را در اولویت قرار دهیم . صنعتی که میتواند در خدمت انسان و خواسته های منطقی او قرار گیرد . اگر چه در صنعت تجربه زیادی نداشته ایم و هم اکنون هم اگر بخواهیم به صنعتی شدن پیش رویم باید همگان دست به دست هم داده و همکاریهای لازم در تمامی جوانب را داشته و بیش از پیش به مدیران جوان مجهز به مدیریت علمی روز و پرورش یافته ای روی آوریم . مدیرانی که ضمن داشتن تعهد عملی کافی , مسلح به علم نوین مدیریت درصنعت باشند تا شاهد شکوفایی هر چه بیشتر توسعه صنعتی کشور باشیم
غالبا براساس دید تخصص گرایی , سبک انتخاب یا انتصاب مدیران ( بالاخص در صنعت ) اعم از مدیران عالی , میانی و عملیاتی چنین بوده و هست که تکنوکراتها و متخصصین رشته های خاص جهت مدیریت امور گمارده شده اند , که بدلیل بی اطلاعی یا کم اطلاعی آنها از مواردی نظیر : تجزیه و تحلیل مسائل مالی – تجزیه و تحلیل سیستمی – تجزیه وتحلیل مسائل رفتاری کارکنان و 000 موجب بروز مشکلاتی درعملکرد موسسات تولیدی شده است .با توجه به اینکه میدانیم هر موسسه تولیدی یک سیستم است و این سیستم دارای دو نوع عنصر اصلی و اساسی است , انسان و ماشین . رفتار انسان بخاطر پیچیدگی خاص خود قابل پیش بینی نیست و پیچیده ترین سیستمها ,سیستم اجتماعی که متشکل از انسانهاست . انسانیکه دارای تفکر – ایمان – اعتقاد و صاحب خرد است
ولی رفتار ماشین از قبل تعین شده و قابل پیش بینی است , اگر چه فرمان و کنترل سیستم ماشینی هم در دست انسان است . بنابراین نقش و اهمیت نیروی انسانی در موسسات تولیدی وخدماتی کاملا مشهود است . لذا با توجه به دو پارامتر فوق , اداره امور سازمانها باید با افرادی که توانایی در بکارگیری بهینه سیستم های ماشینی و انسانی دارند و سپرده شود
البته پرواضح است که بهبود , کنترل و نظارت سیستمها ی ماشینی ( برحسب مورد ) برعهده متخصصین انواع رشته های فنی است که مهندس نامیده میشوند ( گرچه همین متخصص مسئول ماشین تحت سرپرستی مدیریت عالی سازمان قرار دارد ) و این به منزله آن نیست که ما مدیریت عالی یک سازمان صنعتی رابه یک مهندس بسپاریم و یا حتی در تعیین سرپرستی و مدیریت یک پروژه مهندسان را مقدم بشماریم . ولی در کشور ما عملا بدین صورت نیست و با اظهارو اذعان صاحب نظران و مولفان مبنی بر صحت این امر و ضرورت به کارگیری مدیریت صنعتی و تکنیکهای آن در صنعت خود گواه بر این مدعا است
( در کشور ما اغلب سرپرستان و دست اندکاران طرحها , از بین مهندسین و فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی سنتی انتخاب میشوند . )
( و در این موقعیت است که احتیاج به آگاهی از شیوه های علمی و مدیریت صنعتی و برنامه ریزی و کنترل را در کنار مطالب و آگاهی های خاص رشته های تحصیلی خود احساس نمایند . )
(آشنایی با تکنیکهای مدیریت صنعتی و به هر مهندس مسئول در یک گروه تولیدی , روشهایی را می آموزد که با بهره گیری از آن روشها , او میتواند به نحو شایسته تری انجام وظیفه نماید . بهبود کار در کارخانه , توسعه و تکمیل محیط کار جهت تولید بیشتر , ایجاد کاهش در هزینه های جاری از طریق یافتن روشهای بهتر تولید , افزایش مرغوبیت محصول از طریق کنترل همیشگی تولید , افزایش سطح تولید , توسعه امکانات ایمنی کار و 000 همه و همه با استفاده از تکنیکهای مدیریت صنعتی مقدور میباشد . )
(با این وجود چرا پستهای مدیریت به آسانی در اشغال سایر تخصصها قرار میگیرد ولی عکس آن صادق نیست ؟ جهت پاسخ به این سوال شاید به دلایل زیادی وجود داشته باشد که اینک به دو مورد مهم اشاره میکنیم : )
دانلود مقاله آمد و شد با جهانگرد غير مسلمان در فایل ورد (word) دارای 47 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله آمد و شد با جهانگرد غير مسلمان در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله آمد و شد با جهانگرد غير مسلمان در فایل ورد (word)
آمد و شد با جهانگرد غیر مسلمان
معاشرت مسلمانان با کافران
جایز بودن معاشرت
کتاب و سنّت
1 . پذیرش صلح و هم زیستى:
2 . بخشش و گذشت
3 . پرهیز از ستم و دست اندازى
4 . نیکى و احسان
اصل چهاردهم قانون اساسى:
سیره معصومان
فهم عقلى
جهانگردى بستر ابلاغ دینى
بهره گیرى پیامبر(ص) از موقعیتهاى جهانگردى
حد و مرزهاى آمدوشد با کافران
* بازداشتن از گرایش و خود باختگى:
* بازداشتن از ارتباط با کافران مستکبر
نتیجه:
سلام بر غیرمسلمان
پاک بودن ذاتى اهل کتاب
اشکال:
دعوت و میهمانى
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله آمد و شد با جهانگرد غير مسلمان در فایل ورد (word)
1 . سوره (نساء), آیه
2 . سوره (منافقون), آیه
3 . (جواهر الکلام), محمد حسن نجفى, ج136/21, بیروت
4 . (وسایل الشیعه), شیخ حرّ عاملى, ج376/17, ح11 بیروت; (من لایحضره الفقیه), شیخ صدوق, ج243/4
5 . (جواهر الکلام), ج334/22 ـ 335 و ج284/21; (احکام اهل الذمه), ابن قیم, ج276/1
6 . (قواعد الفقهیه), بجنوردى, ج162/1, اسماعیلیان
7 . (مبسوط), شیخ طوسى, ج79/2, مرتضوى
8 . (وثائق السیاسیه), محمد حمید الله 519/, بیروت
9 . سوره (انفال), آیه 61
10 . (حقوق اقلیتها), عمید زنجانى41, دفتر نشر فرهنگ اسلامى, تهران
11 . سوره (نساء), آیه 94
12 . (نهج البلاغه), ترجمه شهیدى
13 . سوره (بقره), آیه 109
14 . سوره (حجر), آیه 85
15 . (المیزان فى تفسیر القرآن), علامه محمد حسین طباطبایى, ج190/12, بیروت
16 . (تفسیرنمونه), مکارم شیرازى, ج128/11 ـ 129, دار الکتب الاسلامیه
17 . سوره (نحل), آیه 126
18 . (بحارالانوار), علامه مجلسى, ج216/16, ح5, بیروت. (لم یبعثنى ربى عزوجلّ بان اظلم معاهداً ولاغیر.)
19 . سوره (نساء), آیه 90
20 . (سنن ابى داوود), ج171/3, بیروت دارالاحیاء
21 . (اصول کافى), کلینى ج540/3, ح8, بیروت
22 . (سیماى کارگزاران), على اکبر ذاکرى, ج430/2, دفتر تبلیغات اسلامى
23 . (نهج البلاغه) ترجمه شهیدى27/ ـ 28
24 . سوره (ممتحنه), آیه 9
25 . سوره (بقره), آیه 83
26 . سوره (عنکبوت), آیه 46
27 . (المیزان), ج137/16 ـ 138
28 . (تحف العقول), حرّانى213/, بیروت
29 . (وسائل الشیعه), ج49/11, ح1
30 .(صحیح بخارى), ج102/7 ـ 103, ح1336 و 1337; (بحار الانوار), ج273/78
31 .(الوثائق السیاسیه), محمد حمیداللّه 62, بیروت. در ترجمه ازترجمه دکتر مهدوى دامغانى استفاده شد: ((وثائق) ترجمه و تحشیه از دکتر محمود مهدوى دامغانى)
32 . (احکام اهل الذمه), ج269/1
33 . (بحارالانوار), ج107/50, ح26; (سنن ابى داوود), ج171/3, 3055
34 . (سنن ابى داوود), ج185/3, حص3095
35 . (حقوق اقلیتها)224/ به نقل از (روح الدین الاسلامى)262/
36 . (سنن ابى داوود), ج184/3
37 . (بحارالانوار), ج15/18, ح41
38 . (وسایل الشیعه), ج493/8
39 . روزنامه (اطلاعات), 31, اردیبهشت 5/1376
40 . سوره (شعراء), آیه 214
41 . ر.ک (احتجاج), شیخ طبرسى
42 . سوره (توبه), آیه
43 . سوره (ممتحنه), آیه 1
44 . سوره (آل عمران), ایه 28
45 . سوره (مائده), آیه 51
46 . سوره (ممتحنه), آیه 9
47 . (المیزان), ج151/3
48 . سوره (توبه), آیه 12
49 . سوره (فرقان), ایه 52
50 . سوره (آل عمران), آیه 75
51 . سوره (ممتحنه), آیه 7
52 . (حقوق اقلیتها)238/ به نقل از (التعصب والتامح تبین المسیحیه و الاسلام)36/ ـ 38
53 . (اصول کافى), ج648/2, ح2
54 . (صحیح مسلم), ج1707/4, بیروت
55 . (اصول کافى), ج650/2, ح8
56 . (الاستعانه بغیر المسلمین), على الطریقى29/ ـ 30 به نقل از (شرح النووى على صحیح المسلم),ج144/14 ـ 145, بیروت
57 . (جواهرالکلام), ج279/21
58 . (تذکره الفقهاء) علامه حلى, ج446/1, مرتضوى
59 . (جواهر الکلام), ج279/21
60 . (همان مدرک)280/
61 . (اصول کافى), ج649/2, ح4
62 . همان مدرک648/, ح1
63 . (جواهر الکلام), ج279/21
64 . (تذکره الفقهاء), ج407/1
65 . (طهاره الکتابى), ابراهیم جناتى
66 . (فقه الامام جعفرالصادق), محمد جواد مغنیه, ج33/1
67 . (الفتاوى الواضحه), شهید صدر319/
68 . (التنقیح), آیت اللّه خویى, ج53/2 در پایان بحث, حکم به احتیاط لزومى داده اند
69 . (توضیح المسایل), مسأله 114
70 . (توضیح المسایل), /
71 . (اجوبه المسائل)97/
72 . (توضیح المسایل)32/
73 . (توضیح المسایل21/
74 . (توضیح المسایل)26/
75 . (توضیح المسایل23/
76 . (وسائل الشیعه), ج473/16, ح1
77 . (همان مدرک), ج3
78 . (همان مدرک), ج1020/2, ح11
79 . (همان مدرک), 1095/, ح1
80 . سوره (توبه), آیه 28
81 . (تفسیر المیزان), ج229/9
82 . (وسایل الشیعه), ج158/1 ـ 159
83 . همان مدرک, ج471/16
84 . همان مدرک, ج158/1
85 . همان مدرک165/
86 . (اصول کافى), ج650/2, ح10 و 12
87 . (التنقیح), ج52/2 ـ 53
88 . (فقه الامام جعفرالصادق), ج33/1
89 . مجله (فقه), شماره 7 و 11/8 ـ 216
90 . (وسایل الشیعه), ج473/16, ح4
91 . (وسایل الشیعه), ج473/16, ح4
92 . (جواهر الکلام), ج343/15
آمد و شد با جهانگرد غیر مسلمان
در پى دستیابى بشر به تمدن و صنعت و بهره مندى از رسانه هاى مسافرى سریع و راحت, آمد و شد و پیوند میان انسانها به گونه اى شگفت رو به فزونى و گسترش نهاد
شاید بتوان گفت اکنون گستره و حجمِ رفت وآمد فرامرزیِ انسانها و پیوند مردمانِ کشورها و قارّه ها با یکدیگر همان اندازه است که رفت و آمد میان افراد یک قوم و قبیله در گذشته و نیز همان گونه سهل و آسان. نکته در خور توجه آن که: چه بسا به همان اندازه مورد نیاز و ضرور براى بشرِ امروز و براى ادامه حیات و زندگیِ انسانهایى که در این روزگار مى زیند
بشر امروز, در چرخه زندگى ماشینى و در لابه لاى غبار تیره, نفس گیر و جانکاهِ دنیوى گرى و مادیت گرفتار آمده است. گرچه به تن آسایى و شادکامیهایى دست یافته; اما معنویت درونى و شادابیِ روحى خویش را از کف داده است. حال در نهان ناخودآگاهش به چیزى مى اندیشد که روشناى وجودش را بازآورد و درونش را نرمى و صفا بخشد. بدین منظور به گردشگرى و سیاحت و تفرّج در جاى جاى پهنه زمین مى رود تا به گمانِ خویش, در دیدن جلوه هاى زیباى طبیعت و لمسِ نمادهاى روح بخشِ پیشینیان و درک زیباییهاى اسطوره اى, گوهر معنوى خود را بجوید و گم شده اش را باز یابد
از این نظر, گردشگرى و سیاحت یک تجربه درون گرایانه است. بشر مى خواهد لَختى به چنگ آورد که جان و روحِ خسته, مکدَّر, تاریک و متلاشى شده اش به آزادى, فراخى, لذّت و زیبایى مینوى و ماورایى برسد. مى خواهد از این راه معنویتِ زندگى اش را تأمین و فروریختگیِ درونش را جبران کند
البته اینها یک روى سکّه است. در روى دیگر آن, بر انگیخته شدنِ احساسى در بشرِ متمدن دیده مى شود که او را به شناخت و آگاهى از فرهنگها, تمدنها, سنّت و آداب ملتها و بازکشف پدیدارهاى تاریخیِ نوع و نسل خویش دعوت مى کند. این احساس, بسان گذشته, در افرادى معیّن و محدود وجود ندارد, بلکه عموم مردمان را به حرکت و گردش درآورده است
به هر روى, عوامل و انگیزه هاى گونه گون دست به دست هم داده و گردشگرى را به صورتى فراگیر مورد نیاز بشر امروز درآورده است, تا جایى که هم اکنون به عنوان یک صنعت درخور و سودمند شناخته مى شود
چگونگى بهره گیرى از این صنعت و کوشش براى گسترش آن در کشور اسلامى ما, از جهتهاى گوناگونى نیازمند تحقیق و بررسى است: تبیین مسایلِ مربوط به سیاست, اقتصاد, فرهنگ, ارتباطات و گسترش و مانند آنها. از یک جهت این موضوع به تحقیق و پژوهشهاى حوزوى نیاز دارد; یعنى روشنگرى مسائلى که با احساس دینى و باورهاى اسلامى مردمان این سرزمین پیوند دارند
در این مجال به چگونگى پیوند و معاشرت مسلمانان با جهانگردان غیرمسلمان و احکامى که در این باره وجود دارد, پرداخته خواهد شد. مسائلى که پیوند میان دولت و حکومت اسلامى با حکومتهاى غیرمسلمان را مى نمایاند, خارج از بحث ماست. بنابراین, این نوشتار به روشنگرى پایه هاى تئوریک و نشان دادن چشم اندازهاى فقهى و در نهایت به دست آوردن یک مدل و تئورى واقع بینانه درباره پیوندهاى فردى و مسائلى فقهى پیرامون آن, ویژه خواهد بود
پیش از پرداختن به اصل موضوع, بیان دو نکته ضرور مى نماید
1 . مراد از (غیر مسلمان) همه انسانهایى هستند که در باور نداشتن به اسلام یکسانند. از این کسان با واژه (کفار) یاد مى شود که به طور کلى به سه گروه تقسیم مى شوند: اهل کتاب, مشرک و ملحد. فقیهان براى هر یک از این گروهها تقسیم بندیهاى جزئى و جداگانه بیان کرده اند. اکنون مجال بیان هموندیها و جداییها و تفسیر اصطلاحى هر کلام وجود ندارد اگر چه در لابه لاى بحثها به تناسبِ بحث اشاره به احکام آنان خواهد شد
توجه ما در این نوشتار, بیش تر نسبت به کسانى است که جداى از باورشان به عنوان یک انسان قانونمند, در رفتار و زندگى و یا دست کم در پیوندها و پیوستگیهاى اجتماعى خود, به دیگر انسانها با هر اعتقاد و باورى نگاه و برخوردى انسانى دارند و به موجودیت و حقوق انسانیِ هم نوع احترام مى گذارند. در اصطلاح فقهى به چنین کسانى (کفّار غیر حربى) گفته مى شود; یعنى کافرانى که بر اساس پیمان با مسلمانان به صلح و مسالمت مى زیند. از دو واژه (کفار) و (غیرمسلمان) در این نوشتار, چنین کسانى منظور خواهد بود
2 . در فقه اسلامى, هرگاه سخن درباره موضوعى باشد که به گونه اى پیوستگى میان مسلمان و کافر را در برگیرد, توجه به یک اصل و قاعده فقهى ـ قرآنى ضرورى دانسته مى شود و بدون در نظر داشتن آن قاعده, فقیه حق ندارد درباره آن گزاره, حکم پژوهى کند: (قاعده نفى سبیل) و یا (اصل عزت و برترى اسلام). اساس این قاعده آیات زیر است
وخداوند, هرگز, براى کافران راهى براى چیرگى بر مؤمنان قرار نداده است
* (وللّهِ العزّهُ ولِرَسوله وللمؤمنین.)
و عزّت و اقتدار از آنِ خداست و از آنِ پیامبرش و از آنِ مؤمنان
روایت زیر نیز پایه قاعده قرار گرفته;3 اما از جهت سند مورد خدشه است
پیامبر اکرم(ص) فرمود
(الاسلام یعلو ولایعلى علیه.)
اسلام برتر است و هیچ چیزبر آن برترى نمى یابد
این اصل از اصول و قواعدى است که فقها بر پیوستگیهاى گوناگون مسلمانان با کافران و فرعهاى مختلف آن, برابر مى کنند5 زیرا از دلیلها و قواعد ثانویه است و بر دلیلهاى احکام اولیه حکومت دارد
مفهوم قاعده را چنین دانسته اند: خداوند در مقام تشریع و قانون گذاریِ اسلام, حکم و قانونى که سبب چیرگى و برترى یافتنِ کافر بر مسلمان گردد, جعل نکرده است
بنابراین, سخن گفتن درباره معاشرت و مراوده با جهانگردان غیرمسلمان و تعیین پهنه و گستره آن, باید در چارچوب اصل عزّت و سیادتِ مسلمانان و حفظ شخصیت اسلامى باشد. بر پایه این اصل, تنظیم الگو و تئورى آمدوشد و پیوندى که سبب از میان رفتن عزّت و سربلندى مسلمانان شود و یا به نفوذ و چیرگى کافران بینجامد, بى اعتبار خواهد بود
معاشرت مسلمانان با کافران
پیش از آن که احکام رفت وشد با کافران بررسى شود, این مسأله باید مفروض گرفته شود که پذیرش جهانگرد غیر مسلمان در کشور اسلامى جایز است و کافران مى توانند به سرزمینهاى اسلامى وارد شوند و در میان مسلمانان حضور یابند. حکم جواز برابر اصل اوّلى است و در صورتى که حضور آنان با مصالح عمومى مسلمانان و ارزشهاى شناخته شده اسلامى ناسازگارى نداشته باشد اشکالى ندارد. فقیهان درمورد ورود تاجران غیرمسلمان به شهر و کشورهاى اسلامى به جز سرزمین حجاز, بى هیچ شرطى حکم به جواز داده اند
شیخ طوسى مى نویسد
(و اما اهل الذّمه اذا اتّجروا فى سایر بلاد الاسلام ماعدا الحجاز لم یمنعوا من ذلک لانّه مطلق لهم, ویجوز لهم الاقامه فیها ما شاؤوا.)
رفت وآمد بازرگانان اهل کتاب در سرزمینهاى اسلامى, به جز سرزمین حجاز, ناروا نیست, زیرا تجارت ایشان در این شهرها آزاد است و سکونت در آنها به هر مقدار که بخواهند رواست
آمدوشد تاجران غیرمسلمان به سرزمینهاى اسلامى, در صدر اسلام نیز امرى متداول و رایج بود و جز مبلغى که به عنوان گمرگ از آنان گرفته مى شد, محدودیت دیگرى براى ایشان نبود
بى گمان, با ورود توریست به کشور اسلامى, آمدوشد با کافران و یک سلسله پیوندهاى فردى و روزمره با ایشان, در زندگى مسلمانان, پرهیز ناپذیر خواهد بود. بنابر این مسایل زیر درخور بررسى و پژوهش اند
* آیا معاشرت مسلمانان با غیر مسلمان جایز است
* این معاشرت تا چه مرزى مى تواند گسترش یابد
* در فقه اسلامى چه حدودى براى آن بیان شده است
جایز بودن معاشرت
قانون و اصل اوّلى جایز بودن معاشرت و آمد و شد میان تمامى انسانهاست. ساختار وجودى انسان به گونه اى است که بدون ارتباط با هم نوع و داد وستد همه جانبه: فکرى, جسمى, روحى و مادى با دیگر انسانها نمى تواند به زندگى ادامه دهد و به خواسته ها و تکامل حیات خویش برسد. بدین جهت او را موجودى بالفطره اجتماعى دانسته اند. هر میزان که تعامل و تبادل و مشارکت خود را با انسانها افزون کند و قلمرو پیوندش را در میان آدمیان بگسترد, موفقیت و پیشرفت او در زندگى و بهره مندى در آفرینشهاى خداوند بیش تر خواهد بود. اسلام نیز پیوستگى و پیوند مسلمانان به عنوان انسانهایى که نیازمند ارتباط با هم نوعان خود هستند, نادیده نگرفته است و قانونهاى فقهى, آمدوشد و پیوند با کسانى که کیش و مذهب دیگر دارند, نفى و طرد نمى کند, بلکه به آن شکل و چهارچوب قانونى مى بخشد
براى جایز بودن معاشرت مسلمانان با کافران, دلیلهایى از آیات قرآن, سنّت, تاریخ و سیره پیامبر(ص) و امامان(ع), سیره مسلمانان و نیز قاعده ها و دلیلهاى فقهى, یافت مى شود. در این جا, با توجه به مجال بحث به چگونگى دلالت آنها مى پردازیم
کتاب و سنّت
در قرآن و احادیث چند دسته ازآیات و روایات دیده مى شود که از آنها نه تنها جایز بودن آمدوشد و همزیستى دانسته مى شود که به مسلمانان دستور مى دهد با کافران هم پیمانِ خود, هم زیستى مسالمت آمیز و پیوند و رفتارى انسانى, پسندیده و نیکو و همراه با گذشت داشته باشند
1 . پذیرش صلح و هم زیستى
(واِن جنَحُوا لِلسَّلم فَاجْنَح لها وتوکّل على الله انّه هو السَّمیع العلیم.)
هرگاه دشمنان به صلح و همزیستى گراییدند تو نیز به آن بگرا و بر خدا توکل کن; زیرا اوست شنواى دانا
از تعبیر آیه دانسته مى شود که صلح و همزیستى میان انسانها آن چنان خوش آیند و دوست داشتنى است که بشر باید به آن عشق بورزد و به سوى آن بال و پربگشاید, همان گونه که جوجه به سوى مادر که آغوش او را محل امن و آسایش مى داند, بال و پر مى گشاید
در منطق قرآن صلح و همزیستى اساسى ترین اصل در برقرارى پیوستگیها میان پیروان ادیان است. به همین دلیل مسلمانان را موظف مى داند که پیشنهادهاى قراردادِ صلح را تا آن جا که با هدفهاى اصیل اسلام ناسازگارى نداشته باشد, با آغوش باز بپذیرند
در آیات دیگر, خداوند به مسلمانان دستور مى دهد که اگر به شما پیشنهاد صلح و مسالمت دادند, بر درستى آن تحقیق و جست وجو کنید و نگویید چون مسلمان نیستند, مسالمت و همزیستى با ایشان را نمى پذیریم
على(ع) در فرمان خود به مالک اشتر مى نویسد
(ولاتدفعنَّ صلحاً دعاک الیه عدوّک و للّه فیه رضیَ, فإنّ فى الصلح دَعَهً لجنودک و راحهً من هُمومک وأمناً لبلادکَ.)
و از صلحى که دشمن تو را بدان خواند, و رضاى خدا در آن بود, روى متاب که آشتى, سربازان تو را آسایش رساند. و از اندوه هایت برهاند و شهرهایت ایمن ماند
2 . بخشش و گذشت
(وُدَّ کثیر من اهل الکتاب لو یَردُّونکم مِن بعد إیمانکم کفّاراً حسداً مِن عند أنفسهم من بعد ما تَبیّن لهم الحق فاعفوا واصفحوا حتى یأتى اللّه بأمره…)
بسیارى از اهل کتاب از روى حسد دوست داشتند شما را پس از ایمانتان به کفر برگردانند, پس از آن که حق بر آنان آشکار گشت, پس ببخشید و درگذرید تا آن که خدا فرمانش را بتحقق آرد
(فَاصْفحِ الصَّفحَ الجمیل.)
پس [از دشمنان] گذشت کن گذشتى نیکو
مرحوم علامه طباطبایى ذیل آیه مى نویسند
(دروغزن خواندن و ریشخندهاى کافران تو را از انجام رسالت باز ندارد. آنان را نادیده بگیر و در گذر بى آن که دربرابر آنان زبان به سرزنش بگشایى و بگو مگو کنى.)
گروهى پنداشته اند, دستور بخشش و گذشت در برابر نارواییهاى کافران به دوران زندگى پیامبر در مکّه محدود بوده و پس از هجرت به مدینه و قدرت یافتن مسلمانان و آمدن دستور جهاد, این دستور نسخ شده است, ولى با توجه به آمدن این دستور در سوره هاى مدنى, روشن مى شود که آن یک دستور عمومى و ابدى است. گذشته از این, دستور گذشت با دستور جهاد ناسازگارى ندارد; زیرا هر یک از آن دو جاى ویژه به خود دارند
این دسته از آیات به مسلمانان سفارش مى کند که در برخورد با کافران, اگر رفتار ناهنجار و خشونت و نامهرى دیدند, رفتارى برابر از خود نشان ندهند, بلکه در آمدوشد با آنان بردبار و داراى گذشت باشند
نمونه اى از بخشش و گذشت و بردبارى در برابر کافران, در روایات
على(ع) مى فرماید
(شخصى یهودى که از پیامبر(ص) پولى طلب داشت آن را مطالبه کرد
پیامبر به او فرمود: الآن پولى ندارم به تو بدهم. یهودى گفت: من از تو جدا نمى شوم, مى نشینم تا طلبم را بگیرم. پیامبر تا پایان روز در کنار او نشست, تا شاید طلب او فراهم شود. در این مدت یاران پیامبر مى آمدند و او را بر انجام چنین کارى تهدید مى کردند, ولى پیامبر به ایشان مى فرمود
چرا با او چنین مى کنید؟
مى گفتند: اى پیامبر خدا چرا اجازه مى دهید یک یهودى شما را حبس کند! پیامبر(ص) فرمود
پروردگارم مرا نینگیخته است که درباره کسانى که با مسلمانان در پیمان مى زیند, و نه هیچ کس دیگرى ستم روا دارم.)
بى گمان این جریان در مدینه بوده است. وقتى که پیامبر داراى نفوذ و مسلمانان قدرت و توان مقابله و برخورد با یهودیان مدینه را داشته اند. از همین روى, یاران به گمان این که این جسارت شخص یهودى نسبت به پیامبر درخور گذشت نیست, او را سرزنش و تهدید مى کردند, ولى پیامبر به آنان فرمود که اسلام بخشش و گذشت را درباره هر انسانى مسلمان یا غیرمسلمان روا مى داند
دانلود مقاله آيا طبيب ضامن است؟ در فایل ورد (word) دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله آيا طبيب ضامن است؟ در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله آيا طبيب ضامن است؟ در فایل ورد (word)
اشاره
1 – تعیین محدوده بحث
الف – معانى ضمان و موارد استعمال آن
ب – ضمان کدام طبیب ضامن است؟
ضمان طبیب جاهل
ضمان طبیب مقصر
2 – اثبات ضمان طبیب
الف – نظر مشهور: (ضمان طبیب)
1 – روایات
2 – قواعد فقه و حقوق (19)
3 – اجماع
ب – نظر غیر مشهور (عدم ضمان طبیب):
ارزیابى دلایل دو گروه:
ایرادات وارده بر دلایل غیر مشهور (29) :
3 – عوامل سقوط ضمان طبیب
1 – تحصیل برائت: (30)
2 – عرف و عادت
3 – فقدان عمد و سوء نیت
4 – رضایت بیمار
جمع بندى
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله آيا طبيب ضامن است؟ در فایل ورد (word)
1- عضو هیئت علمى مجتمع آموزش عالى قم وابسته به دانشگاه تهران
2- روضه کافى، ص 245
3- حدیث کافى، ج 5، ص 292، حدیث 1
4- جواهر الکلام، ج 43، ص 50
5- روضه کافى، حدیثشماره 545
6- مسئولیت مدنى ناشى از خطاى شغلى پزشک از شجاعپوریان، ص 6-35 به نقل از المسؤولیته الاطباء دکتر ابراشى
7- وسائل الشیعه، ج 18، ص 221
8- کنزالعمال، ج 10، ص 15
9- اسراء/ 36
10- یونس 36
11- شرایع، محقق کتاب الدیات; جواهر الکلام، ج 43، ص 44; مجمع البرهان، محقق اردبیلى، کتاب الدیات، ریاضالمسائل ج 2، ص 596 و ;
12- ر.ک: جواهر، ج 43، ص 44; مجمع البرهان، اردبیلى، کتاب الدیات، ص 1; تحریر الوسیله، ج 2، ص 561، مساله 5 و مبانى تکملهه المنهاج، ج 2، ص 221، مساله 224
13- مائده: 32
14- مسؤولیت مدنى پزشک، ص 69
15- روضه کافى، حدیث 545
16- ر.ک: جواهر الکلام، ج 43، ص 45; جامع المدارک، خوانسارى، ج 6، ص 188; منتاح الکرامه، ج 10، ص 270; لمعه و شرح لمعه، ج 2، کتاب الدیات; تحریر الوسیله، ج 2، کتاب الدیات موجبات ضمان، مساله 4; الفقه، سید محمدحسین شیرازى، ج 90، ص 74 و مبانى تکمله المنهاج آقاى خویى، ج 2، کتاب الدیات، مساله 224 و ;
17- وسائلالشیعه، ج 19، ص 195، باب 24 از ابواب موجبات الضمان، حدیث 1 و 2
18- همان
19- براى آگاهى بیشتر به این قواعد به کتابهایى از قبیل: قواعد الفقهیه آقاى میرحسن بجنوردى و آقاى مکارم شیرازى و مسئولیت مدنى دکتر کاتوزیان، و حقوق مدنى، ج 2، اثر نگارنده مراجعه کنید
20- جواهر الکلام، ج 43، ص 46 و شرایع محقق حلى، و مبانى تکمله المنهاج، ج 2، ص 221 و غنیه ابن زهره و شهید ثانى در شرح لمعه و ;
21- سرائر، کتاب الحدود، باب النفوس
22- الفقه، ج 90، ص 76
23- مسؤولیت مدنى پزک، از شجاعپوریان زیر نظر دکتر کاتوزیان
24- تحریر الوسیله، ج 2، ص 565
25- روضه کافى، ص 4-193، حدیث 229 و 230
26- همان
27- کافى، ج 6، ص 53
28- براى آگاهى بر ایرادات، به کتاب «الفقه» شیرازى، ج 90 و مسئولیت مدنى پزشک از شجاعپوریان مراجعه نمایید
29- ر.ک: جواهر الکلام، ج 43 و جامع المدارک، ج 6 و ;
30- جواهر الکلام، ج 43، ص 44; لمعه و شرح لمعه، کتاب الدیات; سرائر، کتاب الدیات; تحریرالوسیله، ج 2، کتاب الدیات; جامع المدارک، ج 6، کتاب الدیات; مبانى تکمله المنهاج، ج 2، کتاب الدیات و ;
31- پاره اى از این مباحث از کتاب مسئولیت مدنى پزشک شجاعپوریان نقل شده البته با اختلاف نظرى که هست
اشاره
در شریعت اسلام فراگیرى علوم مورد نیاز جامعه از قبیل علم طب واجب کفایى بوده و بر تمامى کسانى که توان و امکانات و زمینه تحصیل چنین علمى را دارند واجب است تا حد رفع نیاز، آن را فراگیرند و نیاز جامعه را برطرف کنند
در دستورات اسلامى به بهداشت و امور پزشکى توجه خاصى مبذول شده و بهداشت از ارزش والایى برخوردار است تا جایى که «علم الابدان» در کنار «علم الادیان» قرار مىگیرد چنانکه رسولخدا«صلى الله علیه وآله وسلم» فرمود: «العلم علمان: علم الابدان و علم الادیان.» (2)
از سویى بر بیماران واجب است در صورت ابتلا به امراضى که اگر به طبیب مراجعه نکنند ممکن است موجب هلاکت آنان و یا نقص عضو و یا قوه اى از قواى جسمانى آنان گردد، به طبیب مراجعه و خود را معالجه کنند و حق تعلل و کوتاهى را ندارند. دلیل این مطلب، حدیث: لا ضرر و لاضرار.» (3) و آیه: «و لا تلقوا بایدیکم الى التهلکه» (بقره / 195) و احادیثى دیگر از قبیل: «تداووا فان الذى انزل الداء انزل الدواء.» و «ان موسى علیه السلام مرض فعاده بنو اسرائیل و وصفواها له دواء فامتنع منه، فاوحى الله الیه ان الله یامره بذلک و الا لم یشغه» (4) و روایاتى دیگر که نیاز به نقل همه آنها نیست
از سوى دیگر بر طبیب نیز علاج امراضى که اگر از معالجه آن امتناع نماید، موجب هلاکتیا نقص عضو و قواى جسمانى مىگردد، واجب است و امتناع و خوددارى از علاج علاوه بر حرمت، ضمان نیز دارد. در حدیثى ابان بن تغلب از امام صادق علیه السلام نقل مىکند که آن حضرت فرمود: عیسى مسیح علیه السلام چنین مىفرمود: اگر طبیبى مداواى مجروحى را ترک کند (یعنى از معالجه جراحات بدن مریض به هر دلیلى امتناع ورزد) با وارد کننده جرح، شریک است چرا که شخص وارد کننده جرح قصد فساد (و آزار رسانى) مجروح را داشته است و آن کسى هم که توانایى مداوا را دارد ولى از معالج امتناع مىورزد فساد او را طالب است، (5) یعنى همانطورى که وارد کننده جرح مقصر و ضامن است، طبیب ممتنع نیز ضامن است. بنابراین طبیب حق امتناع از معالجه را ندارد
با وجود اینکه طبیب و طبابت در بینش اسلامى و همچنین در جوامع بشرى در طول تاریخ از منزلت والایى برخورد بوده و هست، و در عین حال بر بیماران واجب استبه آنان براى علاج امراضشان مراجعه نمایند، و بر آنان نیز علاج بیمار واجب و امتناع از آن حرام است، بالاخره طبیب یک انسان است و از مقام عصمتبرخوردار نیست و مانند هر انسان دیگرى ممکن است مرتکب خطا یا اشتباه شود، و در بعضى از مواقع نیز علىرغم سعى و تلاش پزشک و عدم وقوع هر گونه اشتباهى ممکن است معالجات پزشک منجر به ایراد خسارات مالى و جانى بیمار گردد. اینک سؤال این است که آیا طبیب مسئول اعمال خویش و ضامن جبران خسارات وارده مىباشد یا نه خطاى طبیب ضمان آور نیست و بر فرض اگر ضمانى داشته باشد همانند خطاى قاضى باید از بیت المال پرداختشود؟
براى پاسخ روشن به این سؤال باید نخست محدوده بحث از جهات گوناگون (از قبیل اینکه: منظور از ضمان، ضمان قهرى استیا قرار دادى؟ و یا منظور از طبیب، طبیب جاهل استیا حاذق؟ خطاکار و مقصر استیا محتاط و بى تقصیر؟ و بالاخره عمل طبیب مصداق خطاى محض استیا شبه عمد؟ و امثال اینها) روشن شود، و پس از روشن شدن محدوده بحث، آنگاه ضمان و عدم ضمان طبیب طبق ادله بررسى شود تا معلوم گردد که طبیب ضامن استیا نه، و بر فرض ضمان، آیا راهى براى سقوط ضمان وجود دارد که بالاخره ذمه طبیب از ضمان برى شود یا نه؟ لذا در این مقاله این مبحث تحت عناوین ذیل مورد توجه و بررسى قرار مىگیرد: 1 – تعیین محدوده بحث. 2 – اثبات ضمان طبیب. 3 – عوامل سقوط ضمان طبیب
1 – تعیین محدوده بحث
در ذیل این عنوان ابتدا باید معناى ضمان طبیب روشن گردد و سپس معلوم گردد که منظور از طبیب کدام طبیب است؟ حاذق یا جاهل، مقصر یا محتاط؟ و همچنین باید روشن گردد که تنها برخى از اطبا مانند جراحان ضامن اند یا همه اطبا، اعم از طبیب عمومى یا متخصص، جراح یا غیر آن و اعم از از روان پزشکان و غیر آنها، و آیا عمل طبیب که ضمان آور است مصداق خطاى محض استیا ;؟
الف – معانى ضمان و موارد استعمال آن
کلمه ضمان، در اصطلاح فقها به معناى «تعهد» و بر عهده گرفتن است و در حقوق کنونى احیانا مرادف با «مسئولیت» نیز به کار مىرود. موارد استعمال ضمان و مشتقات آن در فقه و حقوق مدنى چندان است که به دشوارى مىتوان همه موارد و معانى گوناگون را برشمرد، ولى تقسیم این موارد و گروه بندى معانى مشابه، مىتواند به شناخت مفهوم ضمان کمک شایانى کند
1 ضمان ناشى از عقد: ضمان ناشى از عقد همان ضمان قراردادى است که مثلا در عقد بیع، فروشنده و خریدار در مقابل یکدیگر ضامن هستند، یعنى بایع متعهد و ضامن است که مبیع را به مشترى تسلیم نماید، چنانکه مشترى نیز متعهد و ضامن است که ثمن را به بایع بپردازد و در صورت مستحق للغیر در آمدن هر یک از مبیع و ثمن بایع و مشترى ضامن درک آن مىباشند و بالاخره ضمان عقدى همان است که در اصطلاح حقوق کنونى از آن به مسئولیت قراردادى یاد مىکنند
2 ضمان قهرى: عبارت است از مسئولیت انجام امرى یا جبران ضررى که بدون وجود هر گونه قرار داد و عقدى بین اشخاص به طور قهرى و به حکم قانون حاصل مىشود، مانند ضمان ناشى از غضب، اتلاف، تسبیب و امثال اینها. قدر مشترک این گروه از ضمان، ناخواسته بودن آنها استیعنى ضامن قصد ندارد خود را ملتزم به امرى نماید، لکن قانون این مسؤولیت را بر او تحمیل مىکند
3 عقد ضمان: عقد ضمان طبق ماده 684 ق. م. «عبارت است از اینکه شخصى مالى را که بر ذمه دیگرى استبه عهده بگیرد ;» و این نوعى انتقال دین بوده که با عقد مزبور، دین از ذمه مدیون اصلى به ذمه ضامن منتقل شود
پس از روشن شدن معانى ضمان و موارد استعمال آن، اینک مىخواهم ببینم که ضمان طبیب با کدام یک از این سه معنا قابل تطبیق است، آیا ضمان عقدى و قرار دادى است؟ یاعقد ضمان است که ضمان و مسئولیتى که بر عهده دیگرى بوده و به وسیله عقدى به خود انتقال داده است؟ یا اینکه هیچ یک از این دو نیستبلکه ضمان قهرى و الزامى خارج از قرار داد است؟ معلوم است که ضمان طبیب از قبیل ضمان قهرى است، یعنى ضمان ناخواسته اى است که طبق قانون بر او تحمیل مىگردد، چون طبیب با کسى چنین قرارى نبسته است که اگر خسارتى وارد شده من آن را جبران مىکنم و یا عقدى در میان نیست که بر اساس آن عقد و قرار بتوان طبیب را ملزم نمود
در سال 1833 م. موضوع مسئولیت پزشکان در دیوان کشور فرانسه مطرح گردید و دیوان کشور فرانسه راى داد که دو ماده 1382 و 1383 قانون مدنى فرانسه که مربوط به ضمان قهرى استبه طور کامل قابل تطبیق بر مسئولیت پزشک است. بنابراین مسئولیت طبیب قهرى است، از آن زمان به بعد محاکم فرانسه بر این مبنا حکم مىکردند، تا اینکه در سال 1936 مجددا موضوع مسئولیت پزشکان در دیوان کشور فرانسه مطرح گردید. دیوان کشور این بار راى به قراردادى بودن ضمان طبیب داد، زیرا بالاخره بین طبیب و بیمار قرار داد معالجه وجود دارد، گر چه قرارداد معالجه تعهد به شفاى بیمار نیست، لکن قرار داد اقتضا مىکند که تلاش صادقانه و آگاهانه که از وجدانى آگاه سرچشمه مىگیرد و با اصول علمى ثابت هماهنگ باشد به کار بندد و اخلاق طبیب به آنچه که عقد بر وى تحمیل کرده است ولو اینکه غیر عمدى باشد موجب مسئولیت قراردادى شود. (6)
ولى حق این است که قرار داد معالجه باعث ضمان نمىگردد، چون اگر طبیب طبق قرارداد عمل نکند مقصر است و طبیب مقصر قطعا ضامن است و آن از محدوده بحثخارج است و اگر حاذق بود و تمام توانش را نیز به کار گرفته است اما منجر به مرگ بیمار شد، قرارداد معالجه نمىتواند ضمان آور باشد تا ضمان او ضمان قراردادى باشد، بلى ممکن است ضمان قهرى داشته باشد که باید به آن بپردازیم
ب – ضمان کدام طبیب ضامن است؟
منظور از طبیب از یکسو قطعا قشر خاصى از طبیب نمىباشد. یعنى بحث ضمان طبیب، اختصاص به جراحان، یا پزشکان عمومى یا روانپزشکان یا دامپزشکان ندارد، بلکه هر طبیبى مسئول اعمال خود و ملزم به جبران خسارات وارده جانى و مالى مىباشد، یعنى اگر از ادله، ضمان طبیب استفاده شد، فرقى نمىکند که یک طبیب عمومى با تجویز دارویى موجب تلف یا نقص عضو مریض گردد و یا یک جراح متخصص در اثر عمل جراحى قلب یا مغز و یا ;باعث تلف آن شخص گردد و یا روانپزشکى دراثر دادن برق در چند جلسه، به مریض و یا تجویز داروئى مریض خود را ناقص و یا از بین ببرد و یا دامپزشکى در اثر معالجات خود حیوان را تلف نماید، ضامن خواهد بود
از سوى دیگر یقینا این بحث که طبیب ضامن استیا نه؟ مخصوص برخى از اطبا استیعنى در طبیب حاذق محتاط که همه تلاش خود را به کار بسته است این بحث مطرح است که آیا ضامن استیا نه؟ وگرنه ضمان طبیب قاصر یا مقصر قطعى است و کسى به عدم ضمان آنها نظر نداده و محل خلاف هم نیست تا مورد بحث قرار گیرد که ذیلا به نحو اختصار به آنها اشاره مىشود
ضمان طبیب جاهل
حذاقت و دانایى شرط اول و رکن رکین طبابت است، و تصدى شغل پزشکى و دامپزشکى و دیگر شعب مربوط به آن اگر بدون آگاهى لازم باشد و موجب مرگ یا ضایعه اى در عضو یا قوه اى از قواى انسان شود، فرد ضامن دیه نفس یا عضو آسیب دیده خواهد بود
در این رابطه نظر فقهاى شیعه و سنى و حقوقدانان هماهنگ بوده و روایات وارده از طرق شیعه و سنى دلیل بر این مطلب است، به عنوان نمونه به برخى از آنها اشاره مىکنیم
در حدیثى از امیرالمؤمنین علیه السلام روایتشده است که فرمود
«بر امام واجب است که علماى فاسق و پزشکان جاهل و ; را زندانى کند.» (7)
زیرا علماى فاسد عقاید و دین مردم و پزشکان جاهل جسم مردم را تباه و فاسد مىکنند، پزشکان جاهل نه تنها دردهاى جسمى و روانى افراد جامعه را تخفیف نمىدهند بلکه بر آنها مىافزایند و گاه ممکن است آنها را تا سر حد مرگ بکشانند
در حدیثى دیگر از رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم هم نقل شده
«من تطبب و لم یکن بالطب معروفا فهو ضامن» (8) یعنى کسى که به امر پزشکى بپردازد و از قبل دانش آن را نیاموخته باشد ضامن و مسئول است
در قرآن کریم نیز از عمل به ظن و گمان مخصوصا در کارهاى مهم از قبیل جان و سلامت انسان بشدت نهى شده و گفته شد: «لا تقف ما لیس لک به علم» (9) و در آیه دیگر گفته شد: «ان الظن لا یغنى من الحق شیئا» (10) بنابراین کارها باید براساس علم و آگاهى صورت گیرد نه ظن و تخمین و گمان
بر اساس ضوابط فقهى و قاعده ضمان نیز وقتى افراد جاهل و نا آگاه مبادرت به خدمات پزشکى نمایند و به جاى اصلاح بیمار و علاج بیمارى او باعث فساد و تباهى او گردند باید در قبال اعمال خویش مسئول باشند و اگر طبابت آنها منجر به فوت بیمار گردد، ضامن دیه نیز خواهند بود. فقها در این باره اتفاق نظر دارند (11)
در تبصره 3 ماده 295 قانون مجازات اسلامى آمده است: هر گاه بر اثر «عدم مهارت» قتل یا ضرب یا جرح واقع شود در حکم شبه عمد است و جانى مسئول پرداخت دیه است
به هر حال در مسئولیت و ضمان طبیب جاهل تردیدى نیست و بحث مقال ما هرگز مربوط به آن نخواهد بود
دانلود مقاله پيوستن علم قاضى به بيّنه يا اقرار در فایل ورد (word) دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله پيوستن علم قاضى به بيّنه يا اقرار در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله پيوستن علم قاضى به بيّنه يا اقرار در فایل ورد (word)
بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامى:
بررسى مسأله یاد شده در دو مقام صورت مى گیرد:
1 پرداخت دیه در قتل خطأى محض
2 شروع به رجم
3 فرار از حفره رجم
4 بخشیدن بَزَه کار
دلیل مسأله:
5 توبه بَزَه کار
مناط حکم در روایات
خلاصه بحث
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله پيوستن علم قاضى به بيّنه يا اقرار در فایل ورد (word)
1 (تحریرالوسیله), امام خمینى, ج2, کتاب قضاء, مسأله8, از صفات قاضى; (جواهر الکلام), شیخ محمد حسن نجفى, ج88/40; ج366/41
3 رجال نجاشى, ترجمه منبه بن عبداللّه, شماره
4 نجاشى پس از ذکر نام وى و برادرش حسن, کلمه (ثقه) را به کار برده که بنابر یک احتمال درباره اوست. همچنانکه ابن عقده, برادر وى را اوثق از وى دانسته است (ر.ک: مجمع رجال الحدیث, ترجمه حسین بن علوان) که ظهور در این دارد که وى نیز ثقه است, هر چند شمارى از اسا تید در استظهار وثاقت, از کلمه (اوثق) نسبت به شخص مفضل علیه تردید دارند, ولى ظهور افعل تفضیل در اشتراک مفضل و مفضل علیه در صفت واحد است
5 رجال کشى, ج2, ترجمه محمد بن سالم بیاع القصب
6 در کلمه صلح, ابهامى وجود دارد. شمارى آن را مطلق مصالحه گرفته اند
ولى با توجه به آن که روایت در مقام زدودن پندار ضمان عاقله است و در مطلق مصالحه, چنین پندارى نیست, بنابراین, چنین برداشتى درست نیست
7 در تمام مدت امامت موسى بن جعفر(ع) و در برهه اى از امامت امام صادق(ع) که وى به تحمل و نقل حدیث و وکالت امام موسى کاظم(ع) مشغول بوده; یعنى چیزى بیش از چهل سال, شیعه او را به وثاقت و امانت مى شناخته است
8 اقرار العقلاء, على انفسهم جائز
9(موازین قضایى از دیدگاه امام خمینى), استفتاءات مربوط به دادگاههاى کیفرى, مسأله 5
10(مبسوط), شیخ طوسى,ج4/8
11(مسالک الافهام), شهید ثانى,ج430/2
12(غنیه), ابن زهره, چاپ شده در (سلسله الینابیع الفقهیه), ج201/23
13 (وسائل الشیعه), شیخ حر عاملى, ج18,باب14,از ابواب حد زنا,ح1,3,4
14 همان, ح2
15مراد احادیثى است که در مورد عفو ـ فرار از حفره رجم ـ توبه و شروع به رجم وارد شده و در بحثهاى آینده به آن خواهیم پرداخت
16مراد از تنقیح مناط و معناى رایج آن نزد اصولیان اهل سنت نیست; زیرا تنقیح در اصطلاح آنان در مواردى به کار مى رود که در یک نص شرعى, شارع حکمى را به سببى نسبت دهد و همراه با آن سبب,اوصافى را ذکر کند که تأثیرى در حکم ندارند.در این حالت لازم است چنین اوصافى را در حکم معتبر ندانیم, تا حکم توسعه یابد; یعنى فى الواقع از میان اوصاف متعددى که ذکر شده و مى تواند مشعر بر علیت باشد,یکى را برمى گزینیم. امّا اگر شارع, وصف, یا شرطى که مشعر بر علیت باشد, ذکر نکرده باشد و فقیه, با استدلال و استنباط خویش, علت را بیابد, به آن تخریج مناط گفته اند (المستصفى, غزالى ج233/2)
مراد ما از تنقیح مناط در این نوشتار معنایى اعم از هر دوست.علماى امامیه در صورتى که مناط حکم, به گونه قطعى شناخته شود, آثار مترتب بر آن را به دلیل حجت بودن قطع, معتبر مى دانند
17شمارى اطلاق عنوان قیاس بر چنین موردى را از باب مسامحه مى دانند
18(وسائل الشیعه),ج18, باب15, از ابواب حدّ زنا,ح1
19 دلیل بر ثقه بودن وى از دیدگاه ما, روایت اجلاء, همانند ابن ابى عمیر ـ صفوان,جعفر بن بشیر, موسى بن قاسم, عبداللّه بن مغیره, فضالهبن ایوب و… است. نجاشى نیز, در مورد وى و برادران وى گفته است
(روى الجمیع عن ابى عبداللّه(ع) وکان الحسین اوجههم.)
هر چند شمارى این احتمال را مطرح مى کنند که اوجه و اوثق از دیگرى بودن, به معناى وجیه و ثقه بودن شخص نیست, ولى چنین احتمالى, خلاف ظاهر است و به هر حال, روایت بسیار بزرگان از وى, براى ثقه بودن او, کافى است.دلالت روایت اجلاء بر ثقه بودن شخص, بحثى است رجالى و مورد اختلاف که بررسى آن مجال دیگرى را مى طلبد
20(وسائل الشیعه), ج18, باب15, از ابواب حدّ زنا,ح4
21(شرایع الاسلام), محقق حلّى,ج152/4
22 (جواهر الکلام), شیخ محمد حسن نجفى, ج293/41
23(سرائر),ابن ادریس,ج491/3
24 (الدرّ المنضود فى احکام الحدود), گلپایگانى, ج174/1
5 (سرائر), ابن ادریس, چاپ شده در (سلسله الینابیع الفقهیه), ج224/23
26 (مسالک الافهام), شهید ثانى, ج426/2
27 (تهذیب), شیخ طوسى, ج127/10, ح506
28 (معجم رجال الحدیث), سید ابوالقاسم خوئى, ترجمه طلحه بن زید
29 رجال نجاشى, ترجمه محمد بن یحیى خثعمى و محمد بن یحیى الخزاز
30 (الفهرست), شیخ طوسى, شماره 362; (رجال نجاشى), ترجمه طلحه بن زید
31 همان
32 (وسائل الشیعه), ج18, باب18, از ابواب مقدمات الحدود, ح3
33 همان, ح4
34 با توجه به آن که معتبره طلحه بن زید, تنها درباره دزدى بوده, ولى فتواى اصحاب, مطلق و شامل تمامى حدود است, روشن مى شود که در توسعه حکم عفو, به این روایت نیز عمل کرده اند و یا خود بدان, سندِ قابل اعتمادى داشته اند
35 (جواهرالکلام), شیخ محمد حسن نجفى, ج307/41
36 (خلاف), شیخ طوسى, چاپ شده در: (سلسله ینابیع الفقهیه), ج40, مسأله 13
37 ولى کسانى چون: شیخ مفید و ابن زهره و ابوالصلاح بر این باورند که: حاکم حق گزینش یکى از دو امر: اقامه حدود و بخشش را دارد. ر.ک: (مقنعه), شیخ مفید25/; (کافى), ابوالصلاح حلبى68/; (غنیه), ابن زهره23/
38 سوره (مائده), آیه 33
39 (وسائل الشیعه), ج18, باب31 از ابواب مقدمات حدود, ح1
40 همان, باب 16 از ابواب مقدمات حدود, ح3
41 همان, ح4
42 (عده الاصول), شیخ طوسى, ج386/1
43 (ریاض المسائل), سید على طباطبایى, ج465/2
44 (وسائل الشیعه), ج18, باب 15 از ابواب حد زنا, ح4
45 همان, باب 36 از ابواب حدّ زنا, ح2
46 سوره (غافر), آیه 84
بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامى
(حاکم شرع مى تواند در حق الله و حق الناس به علم خود عمل کند و حد الهى را جارى نماید و لازم است مستند علم را ذکر کند…)
در بابهاى دیگرى از قانون یاد شده در فصلها و بخشهاى مربوط به راههاى ثابت کردن بَزَه لواط (ماده120) مساحقه (ماده128) دزدى (ماده199) و قتل (ماده231) نیز قانونگذار, علم را یکى از راههاى ثابت کردن دعوى دانسته و به تکرار مضمون ماده 105 پرداخته است
ماده هاى یاد شده, از فتاواى حضرت امام خمینى, قدّس سرّه, در تحریر الوسیله گرفته شده و برابرند با دیدگاه مشهور فقهاى امامیه
در فقه امامیه نیز, اقرار, شهادت و قسامه در کنار علم قاضى از دیگر راههاى ثابت کردن دعوى شناخته شده و آثار ویژه اى بر هر یک از آنان و بیش تر بر اقرار و بیّنه مترتب گردیده است که عبارتند از
1 اگر قتل خطأى محض, با بیّنه ثابت شده باشد, دیه بر عهده عاقله و در صورت ثابت شدن با اقرار بر عهده خود قاتل است
2 هرگاه بَزَه زنا یا لواط با بیّنه ثابت شده باشد, شروع رجم بر عهده شاهدان و در صورت ثابت شدن آن با اقرار, بر عهده قاضى است
3 در اجراى کیفر رجم, هرگاه مجرم از حفره رجم فرار کند, در صورت ثابت شدن بَزَه وى با بیّنه, به محل خود برگردانده و کیفر اجرا خواهد شد و در صورت ثابت شدن با اقرار, وى را رها خواهند کرد
4 هرگاه در بابهاى حدود, بَزَه از راه اقرار ثابت شده باشد, قاضى حق بخشش بَزَه کار را دارد و در صورت ثابت شدن با بیّنه, چنین حقى وجود ندارد
5پذیرش توبه بَزَه کار در بابهاى حدود, بستگى بدان دارد که توبه پیش از اقامه بیّنه صورت گرفته باشد
مسأله مورد بحث در این نوشتار آن است که علم قاضى به عنوان یکى از دلیلهاى ثابت کننده دعوى, به کدام یک از راههاى دیگر (بیّنه و اقرار) پیوسته است و یا در اصل علم قاضى فرق دارد و دسته سوم به شمار مى آید, یا خیر؟
در پایان یادآورى این نکته ضرورى است که در پذیرفتن و نپذیرفتن علم قاضى به عنوان یکى از راههاى ثابت کردن دعوى, مبانى مختلفى وجود دارد که نوشته حاضر در مقام بررسى آن نبوده و با فرض پذیرش حجت بودن علم قاضى به شکل مطلق (در حدود و قصاص و دیات و تعزیرات) مسأله را بررسى مى کند
بررسى مسأله یاد شده در دو مقام صورت مى گیرد
اول: مقتضاى ادله اجتهادى در این مورد چیست؟
دوم: در صورت ناتوانى و کوتاهى دلیلهاى اجتهادى از حل مسأله, مقتضاى اصل عملى چه خواهد بود؟
مقام اول: مقتضاى ادله اجتهادى
بحث از دلیلهاى اجتهادى در دو مرحله صورت مى گیرد
مرحله اول: آیا در دلیلهایى که عهده دار بیان احکام بارشده بر اقرار و بیّنه هستند, دلالتى لفظى (اطلاق یا عمومى) وجود دارد که علم قاضى را نیز شامل شود؟
مرحله دوم: آیا لسان دلیلهاى یاد شده, به گونه اى هست که بتوان از آنها الغاى خصوصیت کرده و علم را به یکى از آن دو پیوندانید؟
چنانکه در مقدمه ذکر شد, بیّنه و اقرار در جاهاى گوناگونى داراى آثار و احکام جداى از یکدیگر بودند از آن جا که ممکن است علم قاضى در تمامى جاها به بیّنه, یا در تمام جاها به اقرار پیوسته شود و یا در پاره اى از جاها به بیّنه و در پاره اى جاها, به اقرار پیوسته شود, دلیلهاى یاد شده در هر مورد را به شرح و جداى از یکدیگر بررسى خواهیم کرد
1 پرداخت دیه در قتل خطأى محض
فقهاى امامیه, اجماع دارند که در قتل خطأى محض, عاقله, تنها ضامن دیه قتلى هستند که با بیّنه ثابت شده باشد و در صورت اقرار قاتل به قتل خطأى محض, خود وى ضامن خواهد بود
مستند این حکم سه روایت است
حدیث اول: محمّد بن الحسن باسناده عن محمّد بن احمد بن یحیى عن أبى جعفر عن أبى الجوزاء عن الحسین بن علوان عن عمرو بن خالد عن زید بن على عن آبائه(ع) قال
(لا تعقل العاقله الاّ ما قامت علیه البیّنه قال وأتاه رجل فاعترف عنده فجعله فى ماله خاصّه ولم یجعل على العاقله شیئاً.)
عاقله ضامن هیچ جنایتى نیست, مگر آن که بیّنه بر آن اقامه شده باشد. زید مى گوید: مردى به نزد امام آمد و به قتل اعتراف کرد. پس حضرت دیه را فقط در مال وى قرار داد و چیزى بر عاقله مقرر نفرمود
سند حدیث: مراد از ابى جعفر, احمد بن محمّد بن عیسى است که ثقه است و ابوالجوزاء همان منبه بن عبداللّه است که نجاشى وى را صحیح الحدیث دانسته است.3 حسین بن علوان, عامى است ولى نشانه هایى بر ثقه بودن وى وجود دارد.4 عمرو بن خالد نیز, به دلیل توثیق ابن فضال ثقه است.5 بنابر این, روایت موثقه و یا به اعتبارى معتبره است. علاوه بر آن که حتى اگر ضعیف نیز باشد, عمل اصحاب بدان, جبران کننده ضعف سند شمرده مى شود
دلالت حدیث: ممکن است ابتدا به نظر برسد مقتضاى استثناى یاد شده در روایت آن است که عاقله فقط ضامن قتل خطأى ثابت شده از راه بیّنه است. بنابراین, علم قاضى نیز همچون اقرار سبب ضمان نخواهد شد. لیکن توجه بدین نکته ضرورى است که در این روایت و دیگر روایتهایى که ب ه زودى به بررسى آن مى پردازیم, بیّنه در رویاروى با اقرار مطرح شده است و علم قاضى به عنوان یکى از راههاى ثابت کردن دعوى در نظر نبوده; زیرا بیش تر دعاوى, با تمسک به بیّنه و اقرار و گاه قسامه (در مورد قتل و جرح) حل و فصل مى شده است. بنابراین, هر چند عبارت ( لاتعقل العاقله) مطلق به نظر مى رسد و شامل علم قاضى و حتى قسامه نیز مى شود, ولى در واقع حدیث نسبت به علم قاضى اهمال دارد, نه اطلاق
مثال یاد شده در ذیل حدیث نیز اشاره بدان دارد که مورد ضامن نبودن عاقله در قتل خطأى محض, همان اقرار است
حدیث دوم: محمّد بن یعقوب عن على بن ابراهیم عن أبیه عن ابن محبوب عن على بن أبى حمزه عن أبى بصیر عن أبى جعفر(ع) قال
(لاتضمن العاقله عمداً و لا إقراراً ولاصلحا.)
عاقله, ضامن قتل عمدى و قتل ثابت شده با اقرار و دیه اى که با مصالحه تعیین شده باشد, نیستند
سند حدیث: تمامى راویان ثقه هستند, مگر على بن ابى حمزه, لیکن با توجه به موضع گیرى شدید امام رضا(ع) در مورد واقفه و طرد و لعن آنان و به کار بردن تعبیرهایى چون: کلاب ممطوره (سگ باران خورده) در مورد آنان, بسیار بعید مى نماید, بزرگانى چون حسن بن محبوب پس از ک ژ راهه روى على بن ابى حمزه از او حدیث نقل کرده باشند. افزون بر این, على بن ابى حمزه, بیش تر عمر خویش را در حال استقامت گذرانده است7 و مدت کمى پس از وقف زنده مانده است و بخش مهم روایات نقل شده از وى, مربوط به حال استقامت اوست. بله, احادیثى که خود واقفه از وى نقل کرده اند, جاى درنگ و تردید است و شاید مربوط به روزگار پس از وقف باشد. بنابراین, روایت معتبره است. افزون بر این, همین حدیث را شیخ طوسى به اسناد خود از نوفلى از سکونى از امام صادق از امام باقر(ع) نقل مى کند که حدیث بنابر سند اخیر موثقه است
دلالت حدیث: از آن جا که برابر روایات متواتر, عاقله به گونه مطلق ضامن قتل خطأى محض شناخته شده است, بنابراین, دو حدیث اخیر قید زننده اطلاقهاى یاد شده خواهند بود و دلالت دارند که در تمامى موردها, از جمله: علم قاضى و قسامه, عاقله ضامن است, مگر در اقرار. یعنى اطلاقهاى باب عاقله, علم قاضى را در بر مى گیرد و حدیث بالا که در مقام تقیید است نیز, علم قاضى را خارج نکرده و زیر پوشش اطلاق یاد شده باقى مى ماند
پرسشى که در این جا به ذهن مى رسد آن است که آیا همچون حدیث پیش نمى توان ادعا کرد که روایات باب عاقله نسبت به علم قاضى اطلاق نداشته و اهمال دارند; زیرا ائمه(ع) در زمان بیان حکم علم قاضى را در نظر نداشته و آن را لحاظ نکرده اند
پاسخ آن است که اطلاق رفض قید است, نه جمع قیود; یعنى نیازى نیست که گوینده در مقام بیان حکم یک ماهیت تمامى قیدهاى آن را لحاظ کند, تا سکوت وى را حمل بر اطلاق کنیم, بلکه همین که به گونه کلى در مقام بیان بوده, ولى قیدى را ذکر نکرده, دلیل بر اطلاق است. البته م عناى این کلام آن نیست که متکلم هیچ گاه قیدهایى را در نظر نمى گیرد, بلکه مراد آن است که در نظر گرفتن این قیدها جهت اطلاق ضرورى نیست, از این روى, اگر بنا به نشانه هایى به دست آوردیم که وى تنها قیدهاى خاصى را در نظر داشته, بى گمان کلام وى, تنها نسبت به آن ق یدها اطلاق خواهد داشت, چنانکه در روایت پیشین چنین بیان داشتیم که: ائمه(ع) در مقام بیان آثار مترتب بر بیّنه و اقرار هستند, نه امورى دیگر. بنابراین, آن را نسبت به علم قاضى داراى اهمال دانستیم, نه اطلاق
در مورد پیوستگى علم قاضى به بیّنه در قتل خطأى محض, با توجه به مناط حکم نیز مى توان استدلال کرد. بدین معنى که علت استثناى اقرار در ضمان عاقله آن است که اقرار قاتل علیه دیگرى بوده, و برابر قاعده اى کلى اقرار عقلا, تنها علیه خود آنان نافذ است.8 بنابراین, اص ل قتل ثابت شده ولى خطأى بودن آن ثابت نمى شود و قتل حکم شبه عمد را یافته, دیه بر عهده خود قاتل خواهد بود. مسلّماً چنین مناطى در علم قاضى وجود ندارد. بنابراین, به بیّنه پیوسته شده و عاقله در این مورد ضامن است. اصل براءت ذمه عاقله از پرداخت دیه نیز در این ج ا درخور تمسک نیست; زیرا با وجود اطلاق ادله شکى باقى نمى ماند تا به اصل عملى مراجعه شود
امام خمینى, در پاسخ این استفتاء که هرگاه قتل خطأى محض با علم قاضى ثابت شود, دیه بر جانى است یا بر عاقله؟ چنین پاسخ داده است
(در موردى که علم قاضى معتبر است دیه بر عاقله است.)
2 شروع به رجم
مشهور فقهاى شیعه بر این باورند در صوت ثابت شدن زنا با اقرار, بر امام واجب است که رجم را شروع کند و در صورت ثابت شدن با بیّنه, شروع رجم بر عهده شهود است
شمارى نیز این حکم را استحبابى دانسته اند.11 سؤال آن است که در خصوص علم قاضى چه کسى آغازگر رجم خواهد بود؟
از میان فقهاء کم تر کسى بدین مسأله پرداخته است. تنها ابن زهره در چگونگى رجم مى نویسد
(ویبدأ الامام بالرجم فیما یثبت بعمله او باقرار و یبدأ الشهود فیما یثبت بشهادتهم.)
هرگاه زنا با علم قاضى, یا اقرار ثابت شود, امام رجم را آغاز مى کند و در مواردى که با گواهى گواهان ثابت شده باشد, آنان رجم را آغاز خواهند کرد
به نظر مى رسد کلمه (عمله) تصحیف (علمه) است. بنابراین, از نظر وى هرگاه زنا با علم قاضى ثابت شود, امام آغازگر رجم خواهد بود
در مورد چگونگى رجم زناکار محصن, روایاتى وجود دارد که به گونه مطلق, امام را آغازگر رجم مى دانند13, ولى روایت مرسلى وجود دارد که چنین اطلاقى قید زده و همین, مبناى فتواى مشهور قرار گرفته است
حدیث سوم: محمّد بن یعقوب عن محمد بن یحیى عن احمد بن محمّد عن ابن فضال عن صفوان عمن رواه عن أبى عبدالله(ع) قال
(إذا أقرّ الزانى المحصن کان أوّل من یرجمه الإمام ثمّ الناس فإذا قامت علیه البیّنه کان أوّل من یرجمه البیّنه ثم الإمام ثمّ الناس.)
اگر زناکار محصن به گناه خویش اقرار کند, نخستین کسى که او را رجم مى کند امام و پس از وى مردم هستند و اگر جرم وى با بیّنه ثابت, شود, نخستین کسانى که وى را رجم مى کنند, شاهدان, پس از آن امام و سپس مردم هستند
سند حدیث: حدیث تا صفوان موثق و از وى به بعد مرسل است. ولى خواه بر مبناى کسانى که مراسیل صفوان را همچون مسانید وى مى دانند و خواه به دلیل عمل اصحاب, عمل بدان مانعى ندارد
دلالت حدیث: اما از حیث دلالت اطلاق یا عمومى در آن وجود ندارد که علم قاضى را شامل شود; زیرا بنابر آنچه که پیش از این گذشت, در تمامى احادیث این باب15, بیّنه و اقرار به گونه رویارو مورد حکم قرار گرفته اند و دیگر دلیلهاى ثابت کننده دعوى در نظر نبوده اند. بنا براین نمى توان به مفهوم مخالف صدر حدیث تمسک جست و گفت: اگر زانى اقرار کند, امام رجم را آغاز مى کند, پس مفهوم مخالف آن است که اگر اقرار نکند, امام شروع نخواهد کرد و اقرار نکردن نیز اعم است از بیّنه و علم قاضى
دلیل جایز نبودن تمسک به عموم مفهوم مخالف, وجود قرینه اى است که مانع چنین عمومى است; یعنى رویارویى بیّنه و اقرار
بنابراین, حدیث یاد شده نسبت به علم قاضى ساکت بوده, بیانگر حکمى نیست و باید به اطلاق احادیثى که امام را آغازگر رجم مى داند مراجعه کرد
در خصوص این حکم, تناسب حکم و موضوع و مرسله صفوان دلالت بر آن دارند که از نظر شارع, کسانى که زمینه هاى رجم را فراهم آورده اند, خود وظیفه دارند رجم را بیاغازند. چه بسا با ملاحظه این صحنه دردناک, اگر خللى در گفتار, یا افکار و قضاوت خویش مى یابند, به خود آمد ه از اقامه رجم که شارع مقدس, تا جایى که امکان داشته باشد, راضى به فراهم آمدن زمینه هاى آن نیست, جلوگیرند. به طور طبیعى در ثابت شدن لواط یا زناى محصنه با بیّنه, شاهدان اصلى ترین نقش را دارند و در ثابت شدن بزه ها با اقرار, قاضى نقش اصلى را دارد. بنابراین, با همین مناط مى توان دریافت در ثابت شدن بزه هاى یاد شده, از راه علم قاضى, شخص قاضى بیش ترین اثر را دارد, بلکه اگر در اقرار, قاضى وظیفه دارد رجم را شروع کند در علم قاضى به طریق اولى چنین وجوبى ثابت خواهد بود. خواه از راه الغاء خصوصیت, یا تنقیح مناط قطعى16 و خواه از راه قیاس اولویت که از موارد استثنایى پذیرش قیاس17 در فقه امامیه به شمار مى آید, مى توان در این مورد علم قاضى را به اقرار پیوند داد
دانلود مقاله تحليل ماده 41 قانون مجازات اسلامي در فایل ورد (word) دارای 19 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله تحليل ماده 41 قانون مجازات اسلامي در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
14-آخوند خراسانی ، شیخ محمد کاظم ، کفایه الاصول ، موسسه آل البیت لاحیاء التراث ، 1409 ه . ق . قم ، ص
15- تهذیب الاصول ، ج 1 ، ص
16- خمینی ، سید مصطفوی ، تقریرات فی الاصول ، وزارت ارشاد اسلامی ، 1407 ه.ق ، ص 557
17-مهرپور ،حسین ،نظریات شورای نگهبان ،انتشارات کیهان ، 1371 ، ج 1 ، ص 415 . 426
تجری در فقه اسلامی
” تجری ” در لغت ،اعم از عصیان و به معنای ” جسارت کردن ، با تهور کاری را انجام دادن ، بی شرمی ، دریدگی و بی پروایی است ” (1) و در اصطلاح ، مخالفت با حجت است ، وقتی با واقع مصادف نگردد و از این لحاظ با عصیان ، مباین است ، در حالی که عصیان مخالفت با حجت است وقتی با واقع مصادف گردد ( 2 و 3 ) . تجری نیز مانند عصیان اختصاص به فعل مثبت نداشته ، ترک فعل را هم شامل می شود . لذا اگر مکلف قطع به وجوب یا حرمت پیدا کند و با آن مخالفت ورزد و واقعاً هم تکلیفی وجود داشته باشد ،عاصی و گناهکار است ؛ اما اگر قطع به تکلیف داشته باشد و با آن مخالفت کند ، لکن در واقع تکلیفی وجود نداشته باشد ، متجری است . (4) بر این اساس ” تجری ” آن است که مرتکب نسبت به تمرد و عصیان از دستورات شارع جرئت پیدا کند. در حالی که در عمل ،مخالفتی حاصل نشود . متجری خیال می کند عملی را که انجام می دهد یا فعلی را که ترک می کند ، گناه است با همان تصور ، انجام دادن فعل یا ترک فعل مورد نظر را قصد می کند ، لکن پس از آن معلوم می شود آنچه انجام داده یا ترک کرده ، مباح بوده است ؛ در حالی که در عصیان فعل یا ترک فعل انجام شده واقعاً گناه بوده و مرتکب بر انجام دادن یا ترک آن قاصد بوده است . و بر فعل یا ترک فعل او مفسده مترتب می شود. مجازات عاصی به خاطر مفسده مترتب بر عدم اجرای تکلیف است ، در حالی که از نظر ثبوتی تجری موجب مفسده نمی شود. برای مثال متجری به تصور آن که مایع مورد نظر در لیوان خمر است آن را می نوشد در حالی که مشخص مایع مورد نظر آب بوده است . لذا تصور او منجر به مفسده نمی شود تا به خاطر آن مجازات شود. اما در مقام اثبات اگر عقل ، حکم به قبح فعل متجری کند ، با توجه به قاعده ملازمه ، حرمت شرعی کشف می شود. لذا محل اختلاف این بحث است که آیا از نظر عقلی متجری مانند عاصی ، مستحق عقاب است یا نه ؟ این بحث کلامی است ، اما از این لحاظ که آیا نفس تجری حرام است یا نه ،خواه دلیل آن اجماع باشد یا غیر آن ، یک مساله فقهی است . خلاصه نظر شیخ در ” فرائد الاصول” این است که ” تجری ” یعنی جرئت پیدا کردن و بی مبالاتی نسبت به دستورات شارع که در همه اقسام آن متجری در اراده ارتکاب گناه ، بی مبالاتی کرده و نسبت به احکام خداوند بی اعتنا بوده و آنها را بی اهمیت دانسته است ،از این بابت قابل نکوهش است ، زیرا تجری از خوی شریر و بد سرشتی او حکایت می کند ولی مستحق کیفر نیست . ایشان یکی از موافقان حرمت تجری را محقق سبزواری معرفی می کند و برای توجیه نظر موافقان حرمت تجری که بنا و سیره عقلا را مبنای حرمت می دانند، مثالی می زند که اگر دو نفر را فرض کنیم که یکی از آنها به خمر بودن مایع معین قطع دارد و دیگری به خمر بودن مایع دیگر ، و هر دو مرتکب شرب شوند و مایعی که معتقد به خمر بودنش هستند ، بنوشند و اتفاقاً در واقع امر ، یکی از آنها شراب باشد و دیگری نباشد ؛ چهار حالت متصور است
1ـ هر دو مستحق عقاب هستند
2ـ هر دو مستحق عقاب نیستند
3ـ آن که قطعش با واقع مطابق شده است ، عقاب دارد
4ـ آن که قطعش مطابق واقع نشده است ، عقاب دارد
احتمال دوم و چهارم صحیح نیست و احتمال سوم هم باطل ، زیرا طبق آن باید استحقاق عقاب را به امری که خارج از اختیار شارب است ،منوط کرده باشیم و این نظر با قواعدی که مقتضی عدل است منافات دارد ، لذا قول اول متعین است . شیخ به رغم مثال بالا ،ادله قاتلان به حرمت تجری را قابل خدشه می داند و معتقد است که در این مورد ، امکان تحقق اجماع محصل نیست و چون مساله مورد بحث عقلی است که جای تمسک به آن نیست . بویژه به این علت که بسیاری از علما از جمله علامه در ” نهایه ” و شهید اول در ” قواعد ” با آن مخالفت کرده اند. اجماع منقول نیز در این جا حجیت ندارد و معلوم نیست بنای عقلا هم آن را تایید کند و چنین سیره ای وجود داشته باشد و به فرض وجود ، متجری به لحاظ عقلی قابل مذمت و عتاب است ؛ زیرا فعل او کاشف از وجود صفت شقاوت در اوست . و عقلا او را نه به خاطر فعل ارتکابی ، که به خاطر صفت زشت او ملامت می کنند. لذا قبح تجری از باب خبث فاعل و شقی بودن اوست که به واسطه فعلش کشف می گردد و از باب قبح فاعلی است و نفس فعل صادر از او مبغوض مولی و حرام شرعی نیست ،و اگر وی را مذمت و تقبیح می کنند ، به خاطر آن است که بر عصیان کردن جرئت نشان داده و قصد و عزم آن را کرده و خود را سلک متمردان و سرکشان قرار داده است . فعلی که از متجری صادر شده در واقع منهی عنه نبوده و فقط به اعتقاد فاعل مبغوض مولی است . لذا بحث این نیست که فعل مصادر از باطن خبیث متجری و سریره شقی او حکایت می کند ،بلکه مورد بحث این است که آیا نفس این اعتماد باعث می شود که فعل مبغوض مولی واقع شود؟ از نظر ایشان ، قبح فاعلی متجری مورد قبول است ، ولی این امر برای آن که فعل صادر از او را حرام شرعی بدانیم ، کافی نیست ؛ زیرا استحقاق او نسبت به مذمت ،بلکه وقوع ملامت و سرزنش از جانب عقلا ، به دلیل شقاوت و سوء سریره اوست ، که فعل صادر از او کاشف از آن است ، لیکن این امر باعث نمی شود که فعل او مستحق عقاب و عتاب گردد. لذا حکم عقل به استحقاق مذمت ، زمانی با استحقاق تلازم دارد که به فعل تعلق می گیرد نه به فاعل (4) . شهید اول در ” قواعد” معتقد است که گناه دانستن عمل متجری محل اشکال است ، زیرا قصد او مصادف با گناه نشده و جز نیت گناه چیز دیگری در کار نبوده که آن هم بخشیده شده است (5) .مرحوم بجنوردی نیز معتقد است که تجری حرام نیست و از راه اجماع هم نمی توان به حرمت آن رسید ، زیرا مساله خلافی است و اجماع وجود ندارد . ایشان فقط در دو مورد تجری را حرام دانسته اند : اول ، کسی که ظن داشته باشد که سفرش خطر دارد و بی احتیاطی کند و سفر کند که این سفر ، سفر معصیت است و باید نمازش را کامل بخواند ، ولو پس از مسافرت معلوم شود خطری در بین نبوده است . دوم ، کسی که فکر می کند وقت نماز تنگ است و بی احتیاطی می کند و نماز را نمی خواند ، بعد معلوم می شود که وقت داشته است .ایشان پس از نقل دو مورد بالا می گوید اولی حکم عقل است که کسی از راه مظنون الخطر عبور کند عملش قبیح است و از باب قاعده ملازمه این سفر واقعاً هم حرام است . لذا ارتباطی به تجری ندارد. خوف ضیق وقت در نماز هم همین طور . در چنین حالتی تاخیر از آن وقت حرام می شد و تجری نیست . اینکه عقل می گوید هتک حرمت مولی به هر صورت – چه تجری و چه عصیان – حرام است و یا مناط دارد ، مورد قبول نیست و وحدت مناط وجود ندارد . در عصیان عدم اعتنا به نهی موجود مولی است که مخالفت صدق می کند ؛در حالی که در تجری مخالفت صدق نمی کند ، چون خیال می کند نهی است و حال آنکه در واقع نهی وجود ندارد) (2و3 )
امام خمینی در مساله ای می گوید: ( اگر دزد یا محاربی قصد تجاوز به شخصی را داشته باشد و شخص مذکور برخلاف دزد یا محارب ( بدون اطلاع او ) به قصد دیگری غیر از دفاع به او حمله کند ، ظاهر عدم ضمان است ؛ هر چند او را بکشد ، البته در چنین حالتی فاعل جرم ، متجری است )
(6) ایشان به رغم قائل شدن به قبح فاعلی برای متجری ، حرمتی برای فعل او قائل نیست (7) به رغم نظرهای فوق بعضی از فقها قائل به حرمت تجری هستند .از جمله مرحوم نائینی معتقد است بعضی تصور کرده اند محل بحث در تجری فقط موردی است که مخالف قطعی با واقع صورت گرفته باشد ، بدون این که با آن واقع مفروض اثبات شود و لذا این امر در مورد طرق شرعی جریان پیدا نمی کند ؛ زیرا اشکال و شکی در تعلق عقاب بر مخالفت بر این طریق و احکام ظاهری وجود ندارد ولو به واقع اصابت نکند. این توهم از آن جا ناشی شده که گفته اند مخالفت با این طریق ، مخالفت با احکام ظاهری مجعول مولی است و لذا به ناچار بر آن عقاب مترتب می شود و اگر مخالفت با حکم واقعی صورت گیرد ،در صورتی که به واقع اصابت نکند ،مخالفتی با حکم واقعی و ظاهری نشده است . از نظر ایشان مخالفت با طریق وجدانی مانند مخالفت با طریق جعلی است ، لذا محل نزاع اعم از مخالفت با قطع و یقین وجدانی و مخالفت با امارات و اصول علمیه ، حتی اصاله الاحتیاط ( به عنوان یکی از طرق شرعی ) است (8) این نظر با وارد کردن طرق شرعی در محدوده تجری ، آن را مخالفت با طرق وجدانی و جعلی دانسته است و تجری را مخالفت با حجج شرعی اعم از قطع ، ظن و شک می داند. در مورد قطع و علم که واضح است و در مورد ظن نیز که نزدیک به علم است ، می توان گفت چون برخی از ظنون معتبر هستند ، مخالفت با آنها تجری به حساب می آید. در خصوص شک نیز به این دلیل که در این حالت طرق شرعی مانند اصول علمیه جاری می شود . مخالفت با آنها تجری خواهد بود. بعضی از فقها نیز انجام دادن بعضی از مقدمات جرایم مستلزم حد را از باب تجری حرام دانسته اند. (9) اما باید توجه داشت که بعضی از مقدمات حرام مانند خلوت کردن با زن اجنبی برای ارتکاب زنا و داخل شدن در منزل غیر برای سرقت اموال او فی نفسه گناه قابل تعزیر هستند. اگر کسی بدون اجازه وارد منزل کسی شود ولو مرتکب سرقت نشود یا خمر خرید و فروش کند ولو آن را ننوشد ، مرتکب عمل ممنوعی شده که به اتفاق فقها مستوجب مجازات است (10)
از آن چه تاکنون گفتیم نتیجه می شود که تجری قصد مخالفت با امر مولی در مواردی است که نفس این قصد و انجام دادن اعمالی که بر آن مبتنی است ،موجب مفسده ای نمی شود و دارای اثر بد اجتماعی نیست و به این لحاظ فقها غالباً قائل به حرمت آن نشده اند. به نظر ما بحث تجری با بحث شروع به جرم قابل تطبیق نیست و نمی توان حکم تجری – هر چه باشد – را به شروع به جرم سرایت داد ؛ زیرا در مرحله شروع به جرم مرتکب علاوه بر قصد عصیان ، وارد اجرای عملیات اجرایی جرم نیز می شود .به نحوی که اگر عامل خارجی دخالت نکند ، گناه واقع می شود و همین مقدار از عملیات اجرایی جرم نیز دارای مفسده وآثار نامطلوب اجتماعی است و از نظر موضوع و به تبع آن از نظر حکم قابل مقایسه با تجری نیست . لذا موضوع تجری فقط با قصد ارتکاب جرم و به قول یکی از حقوقدانان با جرم وهمی قابل مقایسه است ؛هر چند ممکن است تفاوتهایی هم داشته باشند . ایشان می گوید: ( چنانچه شخصی به علت جهل به قوانین ، عملی را که در حقیقت مشروع و قانونی است با اعتقاد و تصور به این که جرم است انجام دهد یا چنانچه در اثر اشتباه در یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم خاصی تصور کند مرتکب جرم شده است ؛ در صورتی که عمل مزبور واجد عنوان جرم نباشد . به این عمل ” جرم وهمی ” می گویند … این اعمال قابل مجازات نیستند ، زیرا یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم ، عنصر قانونی است و در مورد این اعمال چنین عنصری وجود ندارد ، لذا به عنوان جرم یا شروع به جرم قابل مجازات نیستند. ) (11)
دانلود مقاله مديريت فرايند حوادث در فایل ورد (word) دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت فرايند حوادث در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت فرايند حوادث در فایل ورد (word)
مدیریت فرایند حوادث
مفهوم مدیریت فرایند حوادث
الف) دلایل مستقیم:
ب) دلایل غیر مستقیم:
راهکارها
1) ایجاد تعادل بین جسم، روان و مسائل اجتماعی کارکنان:
2) ایجاد تعادل و تناسب در تسهیلات رفاهی کارکنان:
3) تقویت فرهنگ ایمنی:
4) معنیدار ساختن معاینات دورهای:
5) سازوکار پیادهسازی نظام چرخش شغلی:
الف) چرخش شغلی درونواحدی:
ب) چرخش شغلی برونواحدی:
6) سازوکار تقویت فرهنگ ورزش در کارکنان:
نتیجهگیری
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت فرايند حوادث در فایل ورد (word)
1. منوچهر، محسنی پارسا، روش بررسی آماری حوادث ناشی از کار، تهران – مدرسه عالی حفاظـ و بهداشت کار، 1362، ص
2. ناصر، میرسپاسی، مدیریت منابع انسانی و روابط کار، 1366، ص
3. شمسالسادات، زاهدی، روابط صنعتی، تهران – نشر دانشگاهی، 1377، ص
4. ابراهیم، پورسامانی، بررسی اثرات صدمات ناشی از حوادث کاربر
عملکرد تولید شرکت فولاد مبارکه، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد نجفآباد،
5. غلامرضا، انصاری، اقتصاد در بهداشت حرفهای، مجله مدیریت، شماره 55 و 56، آذر و دی 1380، ص
مدیریت فرایند حوادث
یکی از وظایف مدیران در کنار تولید کالا یا خدمات، به حداقل رساندن حوادث، رعایت مسائل زیستمحیطی، توجه به مسئولیتهای اجتماعی و پرورش منابع انسانی است
مدیریت فرایند حوادث، یعنی بررسی علل حوادث در حین کار و انجام اقدامات پیشگیرانه. براساس مدیریت صحیح حوادث، میتوان روشهایی را به کار بست که هزینههای اقتصادی حوادث را به حداقل ممکن برساند
هزینههای مربوط به حوادث و آسیبهای شغلی، به حدی است که مدیریت جدی حوادث را طلب میکند
یکی از راههای مهم جلوگیری از حوادث، تقویت فرهنگ ایمنی در محیط کار است. یکی از مکانیسمهای مهم مدیریت فرایند حوادث، انجام بموقع معاینات دورهای است که نقش پیشگیرانه و درمانی دارد
تولید و عملیات مربوط به آن، نیازمند الزامات و پیشنیازهایی است که یکی از آنها ایمنی کار کردن و مدیریت بر فرایند روانی و اجتماعی علل حوادث است. انسانهای تولیدی، نیازمند داشتن فرهنگ ایمنی کار هستند و لازم است که در این خصوص اقداماتی موثر صورت پذیرد. پیچیدگی کار مدیران تولیدی و صنعتی به این دلیل است که تولید کالا و یا خدمات جزء کوچک کار آنان بوده و در کنار تولید کالا یا خدمات، هدفهای دیگری را میبایستی مورد توجه قرار دهند. از جمله این اهداف، به حداقل رساندن حوادث، رعایت مسائل زیستمحیطی، توجه به مسئولیتهای اجتماعی، پرورش منابع انسانی و ; است. برای رسیدن به این اهداف و به ویژه کاهش و تعدیل خسارات ناشی از حوادث، لازم است که فرایند شکلگیری حوادث، مدیریت شود. بر این اساس و باتوجه به اهمیت مدیریت فرایند حوادث در موسسات تولیدی براساس نظریههای عمل تدوین یافته سعی میشود که مفهوم مدیریت حوادث را تبیین کرده و راهکارهای عملی مدیریت و تاثیر آن بر کاهش حوادث، بررسی شود
مفهوم مدیریت فرایند حوادث
منظور از مدیریت فرایند حوادث، بررسی علل حوادث و انجام اقدامات پیشگیرانه است. حادثه ناشی از کار، واقعهای است که حین انجام کار روی میدهد و برای ایجاد آن هیچ نوع قصد و یا برنامهریزی قبلی، وجود نداشته است. برای بررسی علل حوادث و مدیریت آن میبایستی شاخصهای مناسبی تدوین شوند که خوشبختانه در این زمینه دو شاخص جهانی تحت عنوان «ضریب شدت» و «ضریب تکرار» حوادث وجود دارد. این دو شاخص، به عنوان نشانگر و تبگیر، بیانگر نوع مدیریت بر حوادث و علل آن هستند. ضریب تکرار حوادث، عبارت است از تعداد حوادث منجر به ضایعات انسانی در مدتی معین، تقسیم بر جمع ساعات کار در همان مدت، ضرب در 1 میلیون. ضریب شدت حوادث، عبارت است از زمان تلف شدن به علت ضایعات انسانی، تقسیم بر جمع ساعات کار در همان مدت، ضرب در 1 میلیون
برای مدیریت بر حوادث، میبایستی علل آن را دستهبندی کرد. در این زمینه، دو دسته علل را میتوان برای حوادث برشمرد
الف) دلایل مستقیم
انواع سوختگی، برخورد با مانع، سرخوردن، سقوط از ارتفاع و ;
ب) دلایل غیر مستقیم
مشکلات خانوادگی و شخصی، خستگی مفرط، عدم رضایت شغلی، سروصدای زیاد، آهنگ نامتعادل انجام کار، روابط انسانی نامتعادل در محیط کار و ;
براساس یکی از بررسیهای انجام شده در مورد علل بروز حوادث، از 8779 مورد حادثه، علت 6900 مورد بیاحتیاطی کار، 1100 مورد فقدان اطلاعات در مورد کار با دستگاه و 779 مورد نیز مربوط به وسایل فاقد حفاظ بوده است
مدیریت بر دلایل مستقیم و رفع (تعدیل) آنها، کار زیاد مشکلی نیست و کافی است که برنامه زمانبندی با کنترلهای لازم اعمال گردد تا این دسته از دلایل، تعدیل شوند. نکته مهم و پیچیدهتر، مدیریت بر علل غیر مستقیم است که دامنه آنها وسیع و پیچیدگیشان متزاید است. بنابراین، لازم است بر این دسته از دلایل، بیشتر و دقیقتر مدیریت کرد. در مدیریت صحیح حوادث، میتوان روشهایی را به کار بست که هزینههای اقتصادی حوادث را به حداقل ممکن کاهش دهند. راههای کاهش هزینههای اقتصادی حوادث عبارتند از
کاهش هزینهها در مراحل ایجاد کارگاه، نظیر رعایت ایمنی ساختمان و تجهیزات، استقرار نظام ایمنی و ;
کاهش هزینهها در مراحل بهکارگیری نیرو، شامل استخدام، آموزش حرفهای، انجام کنترلها و;
کاهش هزینهها در مراحل اولیه وقوع حادثه. در این مرحله، از گسترش و ازدیاد حادثه جلوگیری میشود. (مشابه ضربالمثل معروف جلوی ضرر را از هر کجا که بگیری نفع است)
کاهش هزینهها در مراحل بعد از وقوع حادثه. در این مرحله بیشترین تلاش عبارت است از جلوگیری از تکرار حوادث
آمار و ارقام و هزینههای مربوط به حوادث و آسیبهای شغلی، به حدی بالاست که لزوم توجه جدی و مدیریت حوادث را چند برابر میکند. آمار حوادثی که هرساله در امریکا اتفاق میافتد، عبارتند از
هر روز 17 کارگر در حین انجام کار جان خود را از دست میدهند
بیش از 6/5 میلیون کارگر، دچار آسیبدیدگی یا بیماری مرتبط با شغل میشوند
بر اثر بروز آسیبهای مختلف، هر ساله 35 میلیون روز کاری از دست میرود
مقدار روزهای کاری از دست رفته، به 75 میلیون روز نیز بالغ میشود
هزینه مالی این نوع آسیبها 40 میلیون دلار، شامل دستمزدها، هزینههای پزشکی، هزینههای اداری، بیمه و هزینههای غیر مستقیم است. مثلا، شرکت «دوپانت» در 1997، به طور متوسط متحمل هزینه حادثه منجر به معلولیت معادل 25 هزار دلار شده است
راهکارها
1) ایجاد تعادل بین جسم، روان و مسائل اجتماعی کارکنان
حوادث موسسات صنعتی و تولیدی، عمدتا ریشه انسانی دارند. کارکنان، دارای سه بعد جسم، روان و مسائل اجتماعی هستند. اگر تعادل منطقی بین سه بعد یادشده ایجاد شود، حادثهای رخ نخواهد داد. در صورت وجود کمترین عدم تعادل بین آنها، ریشههای حوادث شکل گرفته و سازمان و فرایند تولیدی را با مشکل مواجه میسازد. برای ایجاد تعادل بین جسم، روان و مسائل اجتماعی، لازم است اقداماتی به شرح زیر صورت پذیرد
الف) شناخت روان افراد و تفاوتهای فردی و انجام طرح غربالگری و تعیین نابهنجاریهای روانی
ب) توجه به نارساییهای جسمی و عدم تعادلهایی که در ارگانیسم بدن رخ میدهد
پ) حل مسائل اجتماعی افراد از طریق همیاری خانواده و همکاران آنان
دانلود پايان نامه آداب معاشرت در قرآن در فایل ورد (word) دارای 269 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود پايان نامه آداب معاشرت در قرآن در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پايان نامه آداب معاشرت در قرآن در فایل ورد (word)
مقدمه
کلیات
تبیین موضوع
اهمیت و ضرورت موضوع
انگیزه انتخاب موضوع
پیشینه موضوع
سؤالات
روش تحقیق
فرضیه
چکیده
الف – شناخت لغوی
الف – شناخت لغوی
1-معاشرت
2- روابط
ب- کاربرد قرآنی
1- معاشرت
2- روابط
ج – شناخت حوزه معاشرت انسان
چگونگی معاشرت
حفظ عزت انسانی در روابط و معاشرت
اعتدال در معاشرت
د- هدف از معاشرت
ه – انواع معاشران
بخش اول : آداب معاشرت درحوزه عمومی
1- آداب وارد شدن به خانه
امنیت و آزادی در محیط خانه
کنترل نگاه
2- آداب سلام و تحیت
اهمیت سلام نمودن در قرآن
اهمیت سلام نمودن در سنت
آداب سلام
کیفیت سلام و تحیت
فلسفه سلام کردن
آداب فقهی سلام کردن
لزوم پاسداری از این سنت اسلامی
3- آداب غذا خوردن
بخش دوم
بررسی معاشرت درحوزه مسلمانان
بررسی معاشرت مسلمانان از دیدگاه قرآن
1- مسالمت و بخشش
2- فرو بردن خشم و احسان
3- دوری از تکبر و فخر فروشی
4- پرهیز از بدگویی و عیب جویی
5- صداقت
6- دوری از تمسخر و گمان بد
بخش سوم : آداب معاشرت در حوزه خانواده و خویشاوندان
1- آداب معاشرت با والدین و فرزندان
الف – آداب معاشرت با والدین
معاشرت با والدین از دید گاه قرآن
دقت فوق العاده در احترام به پدر و مادر
معاشرت با والدین از دیدگاه روایات
هشدارها در مورد والدین
نیکی به والدین در حیات و ممات
افضل اعمال در ارتباط با والدین
اقسام پدران
ب – روابط و وظایف متقابل والدین با فرزندان
بررسی وظایف والدین و فرزندان از دیدگاه قرآن
بررسی وظایف و حق فرزند از دیدگاه روایات
محبت به فرزند
اجرای عدالت
توجه بیشتر به دختر
2- آداب معاشرت زوجین
بررسی معاشرت زوجین از دیدگاه قرآن
1- وفاداری به پیمان ازدواج
2- مودت و مهربانی و ایجاد آرامش
3- حفظ و پوشانیدن عیوب یکدیگر
ادای حقوق یک دیگر
هدایت و فضاسازی معنوی
حق همسر در روایات
3- آداب معاشرت در حوزه خویشاوندان
بررسی معاشرت در حوزه خویشاوندان از دیدگاه قرآن
معاشرت با خویشاوندان از دیدگاه روایت
قطع رحم از دیدگاه قرآن
زیان کاران واقعی
اولوا النُهی از دیدگاه پیامبر ( ص )
عاقبت قطع از دیدگاه روایات
ائمه معصومین ( ع ) مصداق اولوالارحام
آداب معاشرت با ارحام هم کیش
4- آداب معاشرت برادران و خواهران
بخش چهارم : آداب معاشرت در حوزه مرتبطان غیر خویشاوند
معاشرت با همسایگان
انواع همسایه و حق آنها
روابط همسایگان و حقوق آنان بر یکدیگر
عاقبت همسایه آزاری
2- معاشرت با دوستان
آئین دوست یابی از نظر دیل کارنگی
آئین دوستیابی از دیدگاه قابوسنامه و حکما و بزرگان
لقمان حکیم و وصیت او به پسرش پیرامون دوستی
صفات و ویژگی های دوست خوب در اسلام
آداب رفاقت
3- معاشرت با معلمان و مربیان
4- معاشرت با مومنان و برادران دینی
الف – اصلاح بین مردم و عدالت ورزی
ب – اخوت و تقوی
ج- برآوردن نیازهای مومنان
5- معاشرت با مسؤلان و نهادهای اجتماعی
رعایت ادب گفتار در برابر پیامبر ( ص )
بخش پنجم : آداب معاشرت در حوزه غیر مسلمانان
چگونگی معاشرت با اهل ذمه
مقاومت در جنگ با کفار
بخش اول : انسان موجودی اجتماعی
اجتماعی شدن فرد
بخش دوم : جایگاه روابط اجتماعی از نظر اسلام
بخش سومآثار روانشناختی آداب معاشرت
عدم افشای « اسرار » یا گفتار بیرون از حد تحمل
انطباق کردار با گفتار شرط اصلی تأثیر گفتار
نقش معاشرت در برآوردن نیازهای اساسی
نقش معاشرت در رشد اجتماعی
نقش معاشرت در توسعه ارتباط با دیگران
نقش معاشرت در رشد اخلاقی
رشد و توسعه تمایلات به گروهها و مؤسسات اجتماعی
نقش معاشرت در احساس نشاط و سرزندگی ( شادمانی و سرور )
سخن نهایی
منابع و مأخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود پايان نامه آداب معاشرت در قرآن در فایل ورد (word)
1- قرآن کریم , ترجمه مکارم شیرازی
2- نهج البلاغه ، ترجمه و شرح ، علینقی ، فیض الاسلام ، تهران ، انتشارات فقیه ، چاپ دوم ، سال 1351 ش
3- صدوق ، ابوجعفر محمد بن علی ، الأمالی ، انتشارات کتابخانه اسلامیه ، سال 1362 هـ . ش
4- قابلی ، علی ، آیین دوست یابی از دیدگاه معصومین ( ع ) , انتشارات نصایح , چاپ صدر , 1379 ش
5- طوسی , خواجه نصیرالدین , اخلاق ناصری , تصحیح و توضیح دکتر مجتبی مینوی , علیرضا حیدری , تهران , خوارزمی ,
6- محدثی , جواد , اخلاق و معاشرت , انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، چاپ دوم 1380 ش
7- مصباح یزدی ، محمد تقی , اخلاق در قرآن , انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ، چاپ چهارم ، 1379 ش
8- گوهری ، سید اسماعیل ، ارزش پدر و مادر ، نشر نیایش ، 1373 ش
9- طیب , سید عبد الحسین , اطیب البیان فی تفسیر القرآن , تهران , انتشارات اسلام , چاپ سوم , 1366 ش
10-دیلمی ، حسن بن ابی الحسن ، اعلام الدین فی صفات المؤمنین ، قم ، موسسه آل البیت ، 1408 ق
11-حسینی الهمدانی , سید محمد , انوار درخشان در تفسیر قرآن , تهران , کتابفروشی لطفی , 1380 ق
12-داور پناه , ابوالفضل , انوار العرفان فی تفسیر القرآن , تهران , انتشارات صدر , چاپ اول , 1375 ش
80-ابن منظور , محمد بن مکرم , لسان العرب , تصحیح , امین عبدالوهاب و محمد صادق عبیدی , بیروت , دارالاحیاء التراث العربی و موسسه التاریخ العربی , الطبعه الاولی , 1416- 1996 م
81-مسعودی , علی بن حسین , مروج الذهب و معادن الجواهر , تهران , بنگاه ترجمه و نشر کتاب
82-اشکوری , قطب الدین , محبوب القلوب , ترجمه سید احمد اردکانی , تهران , انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی , چاپ اول , بهار
83-نراقی , مولا احمد , معراج السعاده , انتشارات علمی اسلامی , 1351 ش
84-طبرسی , علی بن حسن , مشکاه الانوار , نجف , کتابخانه حیدریه , 1385 ق
85-راغب اصفهانی , حسین بن محمد , مفردات فی غریب القرآن , دمشق بیروت , دارالعلم الدار الشامیه , 1412 ق
86-لویس معلوف , المنجد فی اللغه , ترجمه محمد بندر ریگی ، انتشارات ایران ، تهران ،
88-طریحی , فخرالدین , مجمع البحرین , کتابفروشی مرتضوی , تهران , چاپ سوم , 1375 ش
89-قمی , شیخ عباس , مفاتیح الجنان , تهران , دفتر نشر فرهنگ اسلامی , چاپ سوم , 1366 ش
90-ابوالحسن احمد بن فارس بن ذکریاء , مقاییس اللغه , انتشارات دار احیاء الکتب العربیه ، قاهره
91-افرام البستانی , منجد الطلاب , ترجمه محمد بند ریگی , تهران , انتشارات اسلامی , بهار 1375 ش
92-سیاح ، احمد ، ترجمه المنجد ، انتشارات اسلام ، تهران 1377
93-علامه صفی پور طالب نژاد ، عبدالرحیم بن عبدالکریم ، منتهی الارب ، اسلامیه أفست ، تهران ،
94-طبرسی , رضی الدین حسن بن فضل , مکارم الاخلاق , قم , انتشارات شریف رضی , 1412 ق
95-گیلانی , عبدالرزاق , مصباح الشریعه مفتاح الحقیقه , تهران , نشر صدوق , چاپ دوم , 1260 ش
96-ورام بن ابی فراس , مجموعه ورام , قم , انتشارات مکتبه الفقیه , بی تا
97-فیض کاشانی , محمد بن محسن , المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء , قم , انتشارات اسلامی , 1340 ش
98-صدوق , ابوجعفر محمد بن علی , من لا یحضره الفقیه , قم , انتشارات جامعه مدرسین , 1413 ق
99-طبرسی , ابوالفضل علی بن حسن , مشکاه الانوار , نجف , کتابخانه حیدریه , 1385 ق
100- بانوی ایرانی سیده نصرت بیگم ,مخزن العرفان فی تفسیر القرآن , تهران , نهضت زنان مسلمان , 1361 ش
مقدمه
معاشرت نیکو بستگی به علم و تعلیم و حلم و تربیت نیکو و عمل صالح ، صبر و تحمل و مهر و محبت و اخلاق حسنه دارد . آنکه علمش بیشتر و تربیتش نیکو تر است عملش صالح تر است و مطمئنا از رذائل اخلاقی همچون خشم و شهوت ، بخل و حسادت ، افراط و تفریط و عصبیت و تکبر و خود بینی به دور است . در این حالت چنین شخصی نه تنها از سلامت جسم وروان برخوردار است بلکه معاشرانش نیز از این چشمه فیاض بهره کافی می برند ، و معاشرت با چنین فردی سعادت دو دنیا را به همراه دارد
از پیامبر ( ص ) روایت شده
« مومنی که با مردم می آمیزد و آزار آنها را تحمل می کند در پیشگاه الهی اجرش بزرگتر است از آن مومنی که با مردم آمیزش ندارد و بر اذیت آنها صبر نمی کند . » [1]
درباره معاشرتهای اجتماعی ، حضرت علی ( ع ) در توصیه خود به فرزندشان امام مجتبی ( ع ) چنین فرمود
« به اتکاء روابط دوستانه و رفاقت صمیمانه ، حق برادرت را ضایع مکن ، چه در زمینه تضییع حقوق ، روابط دوستی نابود می شود و آنکس که حقش را تباه ساختی ، برای تو برادر نخواهد شد . » [2]
روابط افراد با همدیگر در کلیه سطوح اجتماعی ، باید رفتاری برادرانه و دوستانه باشد همراه با عدل و انصاف ، تا بقاء و دوام یابد و البته در سایه چنین معاشرتهایی جامعه رو به تکامل و امنیت و سعادت پیش می رود . البته هرگز نمی توانیم با تمام افراد جامعه رفتاری برادرانه داشته باشیم مگر اینکه به فرموده خداوند در قرآن کریم گوش جان دهیم و دستورات ایشان را آمیزه گوش خود نماییم
کلیات
تبیین موضوع
از آنجایی که آدمی بالطبع موجودی اجتماعی است و به صورت اجتماعی زندگی می کند و زندگی فردی آن تقریبا امکان پذیر نمی باشد آداب معاشرت و روابط اجتماعی در اسلام دارای اهمیت مضاعفی است و قرآن کتابی است که برای هدایت بشر آمده لذا در تنظیم روابط بین انسان و خدا ، انسان با طبیعت و انسان با انسانهای دیگر او را یاری می کند و به بیان دستوراتی برای تحسین روابط اجتماعی می پردازد که این آداب گاهی جنبه حقوقی دارد و گاهی جنبه اخلاقی ما بنا داریم در این رساله آداب معاشرت را مورد بررسی قرار داده ، شأن نزول ، نظرات مفسران و روایاتی که در بیان آیات آمده است را مورد کنکاش قرار دهیم
اهمیت و ضرورت موضوع
انسان در همه عرصه ها به روابط و معاشرت با یکدیگر نیازمند است ، اقتصاد ، سیاست و ; در برقرری ارتباط در این حوزه ها به معاشرت می پردازد و اکنون سوال اساسی آن است که چگونه باید این ارتباط انجام بپذیرد از آنجا که همه در عرصه های مختلف نیازمند به ارتباط و معاشرت هستند و باید این معاشرت و ارتباط بر طبق دستور دین و قرآن باشد و پژوهش در این موضوع ضروری است و اهمیت بسیاری دارد ما در این رساله به این موضوع می پردازیم
انگیزه انتخاب موضوع
با توجه به اینکه در معاشرتها خیلی از مسائل رعایت نمی شود و از سوی دیگر اسلام به آداب معاشرت صحیح تأکید کرده است ما به بررسی این مساله می پردازیم و امیدواریم که در رفع مشکلات اجتماع مؤثر باشیم .
پیشینه موضوع
چون معاشرت و ارتباط از آغاز خلقت انسان بین افراد رایج بوده است قرآن به عنوان کتاب هدایت ، در آیات زیادی به آن پرداخته است . همچنین در روایات نبوی هم از آن بحث شده است بدین روی این دو ، منبع مهم برای بررسی مسائل مورد بحث ما شناخته می شوند . در تبیین پیشینه باید نخستین پیشینه ها را در موضوعات مطرح شده در کتب تفاسیر و کتب اخلاقی جستجو نمود که به تدریج در این مورد کتب مستقلی تألیف یافته است و در دوران اخیر نیز این موضوع بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که می توان به برخی از کتب مستقل در دوران معاصر اشاره نمود . ازجمله : اخلاق معاشرت ( جواد محدثی ) ، اخلاق و معاشرت در اسلام ( علی قائمی )
سؤالات
1- معاشرت از نظر واژگان و اصطلاح چیست ؟
2- کاربرد و بسامد واژگان و محتوای این موضوع در قرآن چه میزان است ؟
3- اقسام و انواع معاشرت کدامند ؟
4- آداب معاشرت در حوزه عمومی جهان اسلام ( بین مسلمانان) و جهان انسان چگونه باید باشد؟
5- آداب معاشرت در حوزه خاص ( اقارب ، همسایگان ، همسفران ، دوستی و ;) چگونه صورت می پذیرد ؟
6- آثار و پیامدهای رعایت و عدم رعایت آداب معاشرت کدام است ؟
روش تحقیق
این تحقیق به روش کتابخانه ای صورت گرفته است که با مراجعه به کتابخانه و بررسی کتب مختلف و در بعضی موراد مراجعه به اینترنت تدوین شده است
فرضیه
قرآن ، کتاب هدایت است ، در کتاب هدایت روابط اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و در انواع معاشرت ها آداب و دستور العملهایی در این زمینه ارائه شده است که با سیره نبوی تجسم یافته و قرآن در حوزه عمومی و خاص ، آداب و مقررات خاصی رابیان نموده که در این رساله ما به آن می پردازیم
چکیده
در فصل اول شناخت حوزه معاشرت که انسان در اجتماع با چه گروههایی باید معاشرت کند و هدف معاشرت و انواع معاشران با توجه به آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفت
در فصل دوم آداب معاشرت در حوزه های مختلف در بخشهای پنج گانه به شرح ذیل آمده است
بخش اول در حوزه عمومی شامل آداب وارد شدن به خانه ، آداب غذا خوردن ، آداب تحیت و سلام ، مطرح گردید
و در بخش دوم آن آداب معاشرت در حوزه مسلمانان و در بخش سوم آداب معاشرت در حوزه خانواده و خویشاوندان شامل مباحث آداب معاشرت والدین و فرزندان ، آداب معاشرت زوجین آداب معاشرت در حوزه خویشاوندان و بستگان از دیدگاه قرآن و سنت مورد بررسی واقع شد
در پایان این بخش به آداب معاشرت برادران و خواهران نسبی و رضاعی از دیدگاه روایات و رعایت حقوق بین آنها اشاره شد
بخش چهارم : آداب معاشرت در حوزه مرتبطان غیر خویشاوند شامل
معاشرت با همسایگان ، معاشرت با دوستان ، معاشرت با معلمان و مربیان ، معاشرت با مومنان و برادران دینی و برآوردن نیازهای همدیگر . معاشرت با مسئولان و نهادهای اجتماعی و رعایت حقوق و احترام متقابل بین مسئولان ، نهادهای اجتماعی و مردم آمده است
بخش پنجم آداب معاشرت در حوزه غیر مسلمانان با توجه به اصل عدم تسلط کفار بر مسلمانان و چگونگی معاشرت با انواع کافران ( حربی و غیر حربی و ; ) و نهی از دوست داشتن والدین کافر از دیدگاه قرآن و روایات و تفاسیر مختلف آمده است
در فصل سوم جایگاه , آثار و پیامدهای معاشرت که شامل سه بخش است
بخش اول : انسان موجودی اجتماعی است
بخش دوم : جایگاه روابط اجتماعی از نظر اسلام
بخش سوم : آثار روانشناختی آداب معاشرت و تأثیرات رفتاری و گفتاری افراد بر یکدیگر بر اساس آیات و نظر روانشناسان آمده است
[1] – مجموعه ورام ، ج 1، ص
[2] – نهج البلاغه ، فیض ، نامه
الف – شناخت لغوی
در این بخش بر آنیم تا با بررسی دقیق تر معانی لغت ، با استفاده از کتب مرجع موجبات آشنایی بیشتر خواننده را با مفاهیم مطرح شده در تحقیق فراهم نماییم
1-معاشرت
با مراجعه به کتابهای لغت روشن می گردد که این کلمه از ریشه العشره به معنای هم نشینی و مصاحبت آمده است
ابن منظور در لسان العرب در معنای این کلمه می نویسد ، العشره = المخالطه و معاشره را به معنای مخالطه و مصاحبت دانسته است . [1]
دهخدا در فرهنگش در ذیل واژه معاشرت به این معانی اشاره کرده است
آمیختن با هم ، گفت و شنید با هم ، الفت و مصاحبت و همدمی و رفاقت و زندگانی با هم ، خوردن و آشامیدن با هم ، نشست و برخاست ، خوش معاشرت . [2]
با مراجعه به کتابهای لغت عربی در می یابیم که این کلمه دارای مشتقاتی است که ما آن مشتقاتی را که به موضوع ما مربوط است را به همراه معانی آنها ذکر خواهیم کرد
الف – عشیره : خانواده . راغب می گوید
عشیره اهل رجل و خانواده اوست که بوسیله آنها زیاد می شود و برای او به منزله عدد کامل می شوند که عشیره عدد کامل است ، دیگران آنرا اقوام نزدیک پدری یا قبیله گفته اند « عشیره الرجل بنو ابیه لادنون او قبیله »
باید دانست که پدران و فرزندان و برادران داخل در عشیره نیستند به قرینه قُلْ إِن کاَنَ ءَابَاؤُکُمْ وَ أَبْنَاؤُکُمْ وَ إِخْوَنُکُمْ وَ أَزْوَجُکمُْ وَ عَشِیرَتُکمُْ ; [3]
مگر آنکه گفته شود « عشیرتکم » ذکر عام بعد از خاص است . [4]
ب- عشیر : معاشر و هم نشین چه دور و چه نزدیک . [5]
قبیله و طایفه ، خویشاوند ، فامیل ، دوست ، رفیق ، شوهر ، زن . [6]
زبیدی می گوید : عشیر به معنای هم نشین است و کسی که با او معاشرت می شود و آن به معنای نزدیک و دوست صمیمی است وهم نشین انسان همسرش می باشد برای اینکه با او معاشرت می کند و مورد معاشرت او قرار می گیرد . بنابراین هم نشین ،همان دوست صمیمی و همراه است. [7]
عشیر به معنای یک دهم نیز آمده است . [8]
ج – المعشر : جماعت ، جمعیت ، خانواده و اهل انسان ، جن و پری ، انسان ، گروه . [9]
د- عشره : رفت و آمد کردن با یک دیگر ، معاشرت ، رفت و آمد و نشست و برخاست. [10]
ه- عاشره : با او رفت و آمد و نشست و برخاست و معاشرت کرد ، با او مصاحبت و هم نشینی کرد . [11]
ح – عاشرته : در دامان شدن برای او مثل عدد ده کامل شدن . [12]
خ – معاشر : به معنای جماعتی از مردم است چنانچه پیامبر ( ص ) فرموده
« نحن معاشر الانبیاء ;» ما گروه پیامبران ;
دکتر معین در فرهنگ خود در معنای معاشر چنین می نویسد : « 1- به معنای یار و رفیق ( صفت ) 2- با کسی زندگی کننده ( اسم فاعل ) 3- معاشر به معنای گروه ( اسم جمع ) که تنها به این
صورت آن هم در حدیث به کار رفته است . » [13]
2- روابط
روابط جمع رابطه است . رابطه به معنای بستگی ، علاقه ، پیوند می باشد .[14] البته از این ریشه اصلی ربط به دو واژه ذیل نیزمی توان اشاره کرد
الترابط به معنای ایجاد را بطه و پیوند . [15]
ارتباط به معنای التزام ، نسبت ، پیوستگی از دو سو .[16]
دهخدا در فرهنگش ذیل واژه روابط گفته است : در اصطلاح فارسی زبانان ، ارتباط ، رفت و آمد ، مراوده ، معاشرت و آمیزش . [17]
و هم چنین ذیل واژه ربط به این معانی اشاره می کند : علاقه و آنچه بدان چیزی را به چیزی ببندند . [18]
علقه و وصله ، هر چیزی که بستگی به چیز دیگر داشته باشد
- سلسله و زنجیر
- کلمه پاورقی یعنی کلمه ای که در پایین صفحه نویسند و به عین همان کلمه ای باشد که در اول سطر صفحه بعد نوشته می شود
- آشنایی ، ارتباط و پیوندی که در میان دو کس به واسطه دوستی و آشنایی پیدا می شود
- ( در اصطلاح شطاریان ) مرشد کامل را گویند که مسترشد را به حق تعالی رابطه دهد. [19]
با مراجعه به کتابهای لغت عربی به معنای ربط و مشتقات آن در می یابیم که عبارت است از : ربط : بستن و بعدا برای هر کسی که در حصاری پناه گیرد و در آن از دشمنان بیرون حصار دفاع کند . [20]
ربط الفرس : بستن اسب در جایی که نگهداری و حفظ شود . [21]
رباط الجیش : باقی ماندن و پیوستن سپاه ، کمین گاه ، استراحت گاه سربازان ( چاپار خانه و قرار گاه )
رباط : مکانی که مخصوص اقامت نگهبانان است . [22]
ارتبط فی الحبل : با طناب بسته شد . [23]
الرّّبط : جمع کردن و به هم پیوند دادن
[1] – لسان العرب ، ج 9 ، ص 220 - قاموس قرآن ، ج 5 ، ص
[2] – دهخدا ، ج 13 ، ص
[3] – توبه
[4] – قاموس قرآن ، ج 5 ، ص 1 – مقاییس الغه ، ج 4 ، ص 326 - تاج العروس ، ج 7 ، ص 222 – ترجمه المنجد ، ج 2 ، ص
1125 – ترجمه مفردات راغب ، ج 2 ، ص 601 – منجد الطلاب ،ص
[5] – ترجمه مفردات راغب ، ج 2 ، ص
[6] – ترجمه المنجد ، ج 2 ، ص 1125 – منجد الطلاب ، ص
تاج العروس ، ج 7 ، ص
[8] – قاموس قرآن ، ج 5 ، ص
[9] – ترجمه المنجد ، ج 2 ، ص 1125 – قاموس قرآن ، ج 5 ، ص 1 – مقاییس الغه ، ج 4 ، ص 326 – منجد الطلاب ، ص
دانلود مقاله اصول تربيت از ديدگاه اسلام در فایل ورد (word) دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله اصول تربيت از ديدگاه اسلام در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله اصول تربيت از ديدگاه اسلام در فایل ورد (word)
چکیده
مقدمه
مفهوم «اصل» در قلمرو تربیت
ضرورت و فایدهى اصل تربیتى
ویژگىهاى حاکم بر اصول تربیتى
ارتباط اصول با دیگر عناصر نظام تربیتى
منابع اکتشاف اصول تربیت اسلامى
اصول تربیت
1 اصل خدامحورى
2 اصل تعبّدمدارى
3 متربىمحورى
4 زندگى محورى
5 فردمحورى
6 عملگرایى
7 اخلاقمدارى
8 سعىمحورى
9 اعتدالگرایى
10 محبتمحورى
11 نظارتمدارى
12 خوف و رجا
13 مرگاندیشى (فناپذیرى دنیوى)
14 آرمانگرایى
15 آخرتاندیشى
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله اصول تربيت از ديدگاه اسلام در فایل ورد (word)
ـ قرآن کریم
ـ نهجالبلاغه، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1373
ـ ابن فارسى،احمد. 1410 ق، معجم مقائیس اللغه، [بىجا] الدار الاسلامیه
ـ ابن منظور. 1408ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربى
ـ استیس، والتر. 1377، دین و نگرش نوین، ترجمه احمدرضا جلیلى، تهران، انتشارات حکمت
ـ اعتمادى، میرزا آقا. 1376، اصول و فنون آموزش و پرورش، تهران، آواى نور
ـ باقرى، خسرو. 1368، نگاهى دوباره به تربیت اسلامى، تهران، سازمان پژوهش و برنامهریزى آموزشى وزارت آموزش و پرورش
ـ جیمز، ویلیام. 1367، دین و روان، ترجمه مهدى قائینى، قم، دارالفکر
ـ درایتى، مصطفى، معجم الفاظ غررالحکم ودررالکلم، 1372، قم، مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامیه
ـ زاهدى، مرتضى. 1375، فلسفه تربیت و فعالیتهاى تربیتى، تهران، آواى نور
ـ شاتو، ژان. 1369، مربیان بزرگ، ترجمه غلامحسین شکوهى، تهران، دانشگاه تهران
ـ شریعتمدارى، على. 1367، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، امیرکبیر
ـ شکوهى، غلامحسین. 1367، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد، آستان قدس رضوى
ـ شکوهى، غلامحسین. 1368، مبانى واصول آموزش و پرورش
ـ الصطفوى، حسن. مقدمه حول کتاب المصباح الشریعه، 1379، تهران، مرکز نشر کتاب
چکیده
این مقاله، پس از تعریف اصل و بیان ضرورت آن در مباحث تعلیم و تربیت، به ویژگىهاى حاکم بر اصول تربیتى مىپردازد، و سپس اصولى از قبیل: خدامحورى، تعبدمدارى، متربىمحورى، زندگى محورى، فردمحورى، عملگرایى، اخلاقمدارى، سعىمحورى، اعتدالگرایى، محبتمحورى، نظارتمدارى، خوف و رجا، مرگاندیشى، آخرتاندیشى و آرمانگرایى را مورد بررسى قرار مىدهد و در پایان به دستآوردهاى تربیتى این اصول مىپردازد
واژههاى کلیدى: اصول تربیتى، تعلیم و تربیت اسلامى، اخلاق، فطرت، انسانشناسى
مقدمه
وجود اصول و قواعد کلّى در مناسبات انسانى و مرجعیت آن براى تفسیر رفتارها آنچنان آشکار است که غالباً نیازى به بیان تشریحى آن وجود ندارد. بدیهى است که هیچ کنش و واکنش انسانى نمىتواند در خلأ و بدون ضابطهاى مشخص آغاز، و بىهدف پایان پذیرد. رفتارهاى یکسان زیادى مىتوان یافت که خاستگاه واحدى ندارند؛ به منظور متفاوتى انجام مىشوند و احتمالاً نتایج مختلفى نیز به بار مىآورند
امر تربیت که یکى از زمینههاى مهم در مناسبات انسانى است نیز از این قاعده مستثنا نیست. نحلهها و مکاتب تربیتى هیچگاه خود را فارغ از چارچوبهاى بنیادین و اصول نظرى معرفى نمىکنند. حتى مکتبهایى چون رفتارگرایى، که بر رفتار تأکید مىکنند و اهداف کلى و آرمانى را چندان قابل مطالعه و تحقیق نمىدانند، نیز هرگز ادعایى در شکستن حصر قواعد و اصول کلى حاکم بر رفتار را ندارند؛ چرا که پذیرش همین قواعد و اصول کلى سبب امتیاز و تشخیص مکاتب تربیتى و جدایى آنها از یکدیگر مىشود. آنچه همه، بر سر آن اتفاق نظر دارند داشتن هدف و روشهاى متناسب با آن است. انتخاب هدفهاى تربیتى ریشه در نوع انسانشناسى مختلف دارد و هدفها، تعیینکننده نوع روشهاى تربیتىاند. بنابراین، مىتوان هماهنگى اصول را با مبانى انسانشناسى از طریق هدف و غایتشناسى کاملاً توجیه کرد. به بیانى واضحتر منشأ انشقاق اصول، اهدافى است که همواره از زوایاى درک موقعیت انسان در جهان بر اساس رویکردهاى گوناگون به او و جهان دریافت شده است. با توجه به آنچه بیان شد، حداقل مفاهیمى که در دستور کار هر مکتب تربیتى قرار مىگیرد عبارت است از: مبنا، هدف، اصل و روش. شناخت مفاهیم مزبور و درک نحوه ارتباط آنها نسبت به یکدیگر و کارکرد متمایز هر یک در زمینهى تربیت، ما را به ساخت چارچوب یا نظام تربیتىِ مشخص رهنمون مىسازد؛ چارچوبى که فرایند تربیت در آن آغاز، و به سرانجامى متناسب با شاخصهاى آن، نایل مىشود
دانلود تحقيق بهشت و جهنم از ديدگاه قرآن در فایل ورد (word) دارای 97 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود تحقيق بهشت و جهنم از ديدگاه قرآن در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود تحقيق بهشت و جهنم از ديدگاه قرآن در فایل ورد (word)
مقدمه
درجات و اسامی بهشت
ساختار بهشت
نعمات بهشتی
1-در خت طوبی
نمونه هایی درباره جنس این درخت
نمونه ای از رابطه این در خت با خاندان عصمت و طهارت
2- همسران بهشتی
3- نغمه های بهشتی
4- تختها و فرشها و بالشهای بهشتی
5- لباسهای بهشتیان
6- آشامیدنی های بهشت
7- طعامهای بهشتی
8- وضع روحی بهشتیان
9- یک توصیف جامع
نمونه های قرآنی در توصیف بهشتیان
بردرهای بهشت چه نوشته است؟
جهنم
عذاب ها ی جسمانی دوزخیان
عذاب های روحی دوزخیان
توبه تنها راه
معنای توبه
ابعاد توبه
شرائط و انواع توبه
گوشه ای از راههای توبه و جبران
وصیت
نقش وصیت
تذکرات دهگانه
لحظه مرگ
بیان امام علی بن ابیطالب علیه السلام
لحظات جان دادن خوبان
وظیفه ما هنگام جان دادن دیگران
همراه با جنازه
مساله کفن
مساله غسل و دفن
ورود به عالم برزخ
به سراغ قرآن می رویم
سئوال قبر
لذت یا عذاب در قبر
همدم ها در برزخ
عذاب قبر یا ثواب قبر
عوامل عذاب برزخ
چرا بعضی ازمومنان در برزخ عذاب می شوند
خیرات بعد از مرگ
صور دمیده می شود
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود تحقيق بهشت و جهنم از ديدگاه قرآن در فایل ورد (word)
اصول اعتقادات ، حجه السلام حاج شیخ اصغر قائمی ، نشر برگزیده ، چاپ دوم ،
سرای دیگر ، استاد محمد حسین دستغیب ، نشر بهاران ،
معاد شناسی ، استاد عبدالحسین دستغیب ، نشر بهاران ،
معاد ، آیت الله طهرانی ، نشر بهاران ،
سیاحت غرب ، آقا نجفی قوچانی ، نشر دارالفکر ، چاپ دوم ،
گفتگو با خدا ، نیل دونالدوالش / توراندخت تمدن ( مالکی ) ، نشر دایره ، چاپ پنجم ،
مقدمه
پس از دگرگونی در کل نظا م آفرینش یا دو نفخه صور اسرافیلی و آشکارشدن صحرای محشر و حشر تمام موجودات، جهنم و بهشت نیز از ملکوت و باطن آفرینش پدیدار می شود
و اذا الجحیم و اذا الجنه ازلفت.1
آنگاه که جهنم شعله ور گردد و بهشت نزدیک شود
جهنم تمام اهل محشر را احاطه می کند و صدای نفیر دلخراش آتش، زلزله بر اندام اهل محشر می اندازد. و نیز گفته شد که پلی از مو باریکتر و از شمشیر برنده تر برروی جهنم برپا می گردد که برروی این پل پنجاه موقف و گردنه به نام پنجاه وظیفه عبادی( اوامر و نواهی) مستقر می گردد. یک عده از آدمیان و جنیان بدون اینکه حق عبور از صراط و عقباتش را داشته باشند و به جرم شرک به خدا و فساد اعتقادی و عملی بدون حساب در شعله های جهنم افکنده می شوند وعده ای دیگر قدم برروی پل نهاده مواقف را یکی پس از دیگری به تندی و کندی – بستگی به خلوص وکدورت اعمال دارد- پشت سر می گذارند و با پشت سرنهادن آخرین موقف که نامنش بنا به اکثر روایات« مرصاد»
( حق الناس) است، دیواره های با شکوه بهشت با درهای هشتگانه اش آشکار می گردد. هر طایفه ای به تناسب شأن ایمانی خود از یکی از این درها وارد می شود و در وضعی قرار می گیرد که تا ابد متنعم می شود. زندگی در این نشئه به قدری زیبا و لذت بخش است که انسان هرگز آرزوی تحویل و دگرگونی آن را به مخیله خود راه نمی دهد
خالدین فیها لایبغون عنها حولاً.2
در آنجا جاویدانند و از وضعی که دارند دگرگونی نمی خواهند
کمتر کسی است که تاکنون از خودش این سئوال را نکرده باشد: بهشت کجاست؟ اگر بگوییم بهشت هم اینک موجود است اما در باطن این جهان مادی است، آنگاه بیان بعضی از روایات که وجود بهشت در آسمان و وجود جهنم را در زمین مطرح می سازند، خدشه دارد می شوند. و اگر بگوییم که با متلاشی شدن زمین و آسمان جهنم و بهشت برروی این ویرانه عظیم ساخته خواهد شد، این موضوع نیز مفاد بساری از احادیث را- که بهشت و جهنم را خلق شده و موجود می داند، از اعتبار می اندازد. بهترین پاسخی که می توان داد تا تعارض این روایات را برطرف سازد این است که بگوییم، نظام آفرینش مانند وجود انسان یک بعد مثالی و ملکوتی دارد و یک بعد مادی و طبیعی. جهنم و بهشت به صورت مثالی در ملکوت و باطن عالم ماده وجود دارد همانطور که بسیاری از صورتهای خیالی و مثالی در ماورای هیاکل جسمان در باطن روح ما وجود دارد و ما هر وقت که میل داشته باشیم آنها را از مخزن این صورتها، یعنی حافظه بیرون می آوریم و در صورت لزوم صورتهای تازه ای خلق می کنیم. بنابراین، جهنم و بهشت در حال حاضر وجود دارند اما بر ما که در عالم ماده اسیریم، پوشیده است. ظهور صورت مثالی جهنم و بهشت مستلزم یک دگرگونی همه جانبه در نظام مادی جهان است. همانطور که صورت پنهان میوه با دگرگون شدن وضع کل آشکار می شود، صورت ملکوتی بهشت را پس از دگرگونی آسمانی و صورت ملکوتی جهنم را( جهنم و بهشت) مصالح مادی و بیرونی خود را از زمین و آسمان جستجو می کنند، همانطور که ملکات انسانی( صورتهای مثالی) با خاک و گل قیامت( بدن خاکی قیامتی) می آمیزد و شکل می گیرد. اینک به نمونه هایی از احادیث نوع اول( یعنی مثالی وملکوتی بودن بهشت و جهنم می پردازیم
· نمونه اول
هروی( یکی از اصحاب امام رضا(ع) به امام عرض کرد: یا من رسول الله! درباره بهشت و جهنم به من خبر بدهید آیا آن دو هم اکنون خلق شده اند؟ امام(ع) فرمود
« آری، رسول خدا زمانی که به معراج رفتند، داخل بهشت شدند و جهنم را هم دیدند. عرض کردم: عده ای می گویند: بهشت و دوزخ مقدر هستند که روزی آفریده شوند و اکنون خلق نشده اند. امام فرمود: آنها از ما نیستند و ما هم از آنها نیستیم. کسی که آفرینش( فعلی) بهشت و جهنم را انکار می نماید،، همانا پیامیر خدا(ص) را انکار نموده و ما را تکذیب کرده و بر ولایت ما نیست و در آتش جهنم مخلد خواهد بود.( آنگاه به آیه ای از آیات قرآن استناد می فرماید)
هذه جهنم التی یکذب بها المجرمون * یطوفون بینها و بین حمیم آن.3
این است آن جهنمی که مجرمون تکذیبش می کردند در حالیکه آنها در جهنم بین آتش و آب جوشان دوزخ دور می زنند
( و سپس به یکی از احادیث معراجیه اشاره کرده) از قول رسول خدا(ص) چنین می فرماید:« آنگاه که مرا به آسمان بردند، جبرائیل دست مرا گرفت و مرا داخل بهشت نمود و رطب بهشتی به من داد و من هم آن را تناول نمودم و نطفه فاطمه(س) از آن میوه بهشتی بسته شد از این جهت فاطمه حوراء انسیه( حوری با هویت انسانی) است هر وقت که مشتاق بوی بهشت می شوم دخترم فاطمه را می بویم».[1]
* نمونه دوم
امام صادق(ع) فرمود« خداوند کسی را نیافریده مگر اینکه در بهشت منزلی و در جهم منزلی برایش خلق فرمود: پس هنگامی که اهل بهشت را در بهشت و اهل آتش را در آتش قرار دادی منادی ای ندا می دهد که ای اهل آتش! بیایید و آنها را در کنار آتش می آورد و از منازل آنها در آتش پرده برمی دارد سپس به آنها گفته می شود، این است آن منزلی که در صورت عصیان پروردگارتان، وارد آن می شدید;. سپس ندا می دهند: ای اهل جهنم، سرهایتان را بالا کنید و منازلتان را در بهشت بنگرید، آنها، سرهایشان را بالا می کنند و منازلشان را در بهشت می نگرند، پس به آنها گفته می شود: این است آن منازلی که در صورت اطاعت پروردگارتان، داخل آن می شدید; پس آنها( بهشتیان فعلی) میراثشان( جهنم) را به جهنمیان فعلی می سپارند و جهنمیاان هم میراثشان( بهشت خود را) به بهشتیان فعلی می سپارند و این است قول خدای عزوجل
« اولئک هم الوارثون الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون»5
· نمونه سوم
رسول خدا(ص) فرمود: آنگاه که مرا به آسمان بردند، داخل بهشت شدم پس در آنجا ملائکی دیدم که مشغول بنا هستند: خشتی از طلا و خشتی از نقره می گذارند و گاهی هم از کار باز می ایستند. به آنها گفتم: چرا گاهی می گذارید و گاهی از کار باز می ایستید؟ عرض کردند: منتظر می مانیم تا مصالح برسند: گفتم: مصالح شما چیست؟ عرض کردند: قول مؤمن در دنیا
( یعنی):« سبحان الله والحمدلله و لا اله الله و الله اکبر»؛ که می گوید ما هم مشغول ساختن می شویم و هنگامی که نمی گوید ما هم کاری انجام نمی دهیم.6
· نمونه چهارم
رسول خدا(ص) فرمود:« در لیله الاسراء به ابراهیم(ع) برخورد نمودم و او به من گفت: به امنیت امر کن که تا می توانند در بهشت درخت بکارند، زیرا در زمین بهشت بسیار وسیع و خاکش بسیار پاکیزه است. گفتم مقصود از نهادن درخت در بهشت چیست؟ گفت:« لا حول ولا قوه الا بالله».7
همانطور که ملاحظه می شود بهشت و جهنم تجسم خود اعمال است که لحظه به لحظه در حاق وجود آدمی که متصل به ملکوت آفرینش است، ساخته و پرداخته می شود و هر آن که انسان بمیرد از این ساخته ها و تصاویر پرده برداری می گردد:« یوم تبلی السرائر»
در ذیل نمونه ای از احادیثی که زمین و آسمان را، مکان جهنم و بهشت معرفی می کند، آورده می شود
ابن عباس می گوید: دو تن از یهودیان بر امیرالمؤمنین( ع) وارد شدند و سئوالانی مطرح ساختند( منجمله): بهشت کجاست؟ جهنم کجاست؟ حضرت فرمود
« اما بهشت، بهشت در آسمان است و اما آتش(جهنم)،جهنم در زمین.عرض کردند: مقصود از هفت( جهنم) چیست؟فرمود: مقصود هفت باب جهنم است که طبقه طبقه روی هم است. عرض کردند: مقصود از هشت( بهشت) چیست؟ فرمودند: هشت در بهشت.»8
علی بن ابراهیم قمی در اثبات اینکه بهشت در آسمان است بر آیه ذیل استناد می کند
لا تفتح لهم ابواب السماء و لا یدخلون الجنه.9
«درهای آسمان برای آنها بازنشده و داخل بهشت نمی گردند.»
و در مورد زمینی بودن جهنم نیز به این آیه استناد می کند
و اذا البحار سجرت
آنگاه که دریاها شعله ور می شوند
در آیات سوره تکویر مقدمه پیدایش جهنم و بهشت را تغییرات عمده در آسمانها و زمین معرفی می کنند
اذا الشمس کورت* و اذا النجوم انکدرت* و اذا الجبال سیرت* ;.»10
( ای رسول ما یادآور) هنگامی که آفتاب تابان تاریک شود. ستارگان آسمان تیره شوند. و کوهها به حرکت درآیند. و شتران عشار( دوماهه آبستن) را رها کنند و بدور افکنند. و هنگامی که وحوش به عرصه قیامت محشور شوند. و هنگامی که دریاها( چون آتش) شعله ور گردند. و هنگامی که نفوس خلق همه با هم جنس خود درپیوندند. و هنگامی که دختران زنده بگور شده را باز پرسند. که آن بی گناهان را شما به چه جرم کشتید؟ و هنگامی که نامه اعمال خلق گشوده شود. و هنگامی که آسمان را از جای برکنند. و هنگامی که آتش دوزخ را سخت بیفروزند. و هنگامی که بهشت را به اهلش نزدیک سازند
درجات و اسامی بهشت
بهشت( جنت) همانطور که در قرآن کریم آمده است بصورت جمع( جنات) ذکر شده است:« جنات تجری من تحتها الانهار». بنابراین بهشت یکی نیست بلکه بهشتهاست
امام صاق(ع) فرمود::« نگویید یک بهشت زیرا خداوند می فرماید:« درجات بعضها فوق بعض».( بهشت درجاتی است که بعضی فوق بعض دیگر است»
درجات بهشت فوقانی و درخشنان بودنشان بصورت طبقات نیست، این جهنم است که بصورت طباق( طبقه فوقانی) روی هم چیده شده که طبقه اسفل از طبقه اعلی سوزنده تر و عذاب آورتر است، بلکه این درجه بندی( در بهشت) براساس تفاوت ماهوی لذتهای مادی و معنوی بهشتیان است. بعنوان مثال کسی از باغی پر از سیب خوشش می آید و دیگری از باغ پر از گیلاس، به همین جهت، بهشتیان به غیر از نعمات خود نعمات دیگران را آرزو نمی کنن، اگر چنین باشد بهشت، دار آرامش و لذت نیست، به همین جهت است که قرآن کریم در توصیف روحی بهشتیان می فرماید
خالدین فیها لا یبغون عنها حولاً 11
هیچ دگرگونی با وضعیت دیگری را طلب نمی کنند
برای درجات بهشتی نمی توان تعداد معینی ذکرنمود زیرا مراتب ایمان محدود نیست در حدیث ذیل، محدودیت درجات در عدد صد شاید از مقوله کثرت باشد
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود تحقيق کوبيسم در فایل ورد (word)
کوبیسم نخستین
دوشیزگان آوینیون، 7-1906
پابلو پیکاسو
طبیعت بی جان – 1907
کوبیسم نخستین در رابطه با فوویسم
«برهنه» ی براک – 8-1907
ژرژ براک – رائول دوفی
درختان دراستاک، 1908-درختان سبز دراستاک، 1908
مراحل تکاملی در نقاشی پیکاسو، 9-1907
پابلو پیکاسو
هورتا دون سن خوان: کارخانه، 1909
مراحل تکاملی در کار براک، 9-1908
پابلو پیکاسو
زن نشته، 1909
ژرژ براک، -رائول دوفی
کارخانه های ریوتینتو، 1910-کارخانه، 1908
کوبیسم متأخر: 1921-1914
پابلو پیکاسو
سر زن، 1909
ژرژ براک
ویلن و تخته رنگ (پالت)؛ 10-1909
ژرژ براک
پیانو و ماندولین، 10-1909
مجسمه سازی کوبیست
پیکاسو، دلافرنسه، زاکی، فیلا
نتیجه
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود تحقيق کوبيسم در فایل ورد (word)
1- محمد حاجی زاده، فرهنگ تفسیری ایسم ها، انتشارات کتابخانه ملی ایران
2- فوزیه (هیوا) لطفی، آشنایی با مکاتب نقاشی، انتشارات، نثر میر شمس
3- داگلاس کوپر، تاریخ کوبیسم، محسن کرامتی، انتشارات نگاه، 1382
کوبیسم نخستین
دوشیزگان آوینیون، 7-
دو جمله کوتاه ولی در خور توجه نقطه شروع این بررسی از کوبیسم خواهد بود. جمله نخست این جمله آغازین از کتاب کوبیسم اثر گلایزومتزینگر است که در زمستان 1911 نوشته شد: «برای ارزیابی تقریباً یک سال بعد به وسیله گیوم آپولینر نوشته شد، در کتاب «نقاشان کوبیست» وی می بینیم : «تابلوهای آخر و آبرنگهای سزان به کوبیسم اختصاص دارند اما کوربه پدر نقاشان جدید است.» رابطه ای که به این نحو میان رئالیسم و کوبیسم برقرار می گردد شاید تعجب انگیز باشد، اما این دو نقل قول نشان می دهند که هنرمندان و همچنین منتقدان در آن زمان رشته تکاملی را می دیدند که کوربه را به سزان پیوند می داد و به کوبسیم میرسید. برای پی بردن به منظور آنان میباید نقاشی فرانسوی 1850 به بعد را با معیارهای 1910 بررسی کنیم
از کوربه شروع می کنیم. میبینیم که آن به اصطلاح رئالیسم در نقاشی کوربه چیزی نیست مگر برخورد واقعگرایانه او، اهمیت ندادنش به آرمانهای مجرد زیبائی،فرم یاموضوع و تأکیدش بر واقعیت مجسم و ملموس مسائل و پدیدهها. با اینحال، این زیبائی شناختی خردگرایانه و این جهانی با کوربه از میان رفت زیرا بعدها هر چند امپره سیونیست ها روح طبیعتگرایی را زنده نگه داشتند با این همه نوانسهای پر تلالو رنگی که در طبیعت میدیدند چنان در بندشان کشید که از جنبههای مجسم تر واقعیت چشم پوشیدند. دوران سنت رنسانس، با امپرهسیونیسم به پایان آمد: به توهم گرایی دیگر عنایتی نشد، و هیچ موضوع ممکنی جز نور برای نقاشی باقی نماند. اما بسیاری از هنرمندان نمیتوانستند بپذیرند که تصویر انسان در بافتی از رنگ محو گردد، و واکنش پست امپرهسیونیست دوباره لزوم وجود ساختمان صوری محکم و نیز محتوای انسانی در نقاشی را مورد تأکید قرار داد. باید دانست که پست امپرهسیونیستها از آثار متقدمان آموخته بودند که رنگ عنصر دوگانه ای است که به طور موثری به ایجاد توهم واقعیت کمک میکند. اما به طور مستقل نیز میتواند عمل کند. لذا از سال 1880 به بعد هنرمندانی نظیر سورا، گوگن، وان گوگ و اعضای گروه «نبی» ها از اینکه چشم را تنها وسیله ادراک به شمار آورند سربزا زدند. آن را تابع تخیل قرار دادند، از نقش توصیفیاش کاستند، و جستجو در امکانات ساختمانی و نیز در امکانات تمثیلی و بیانی بالقوه آن را آغاز کردند. از این رو به حق میتوان گفت که بعد از سال 1890 نقاشان عموماً به بیان فکر بیشتر علاقهمند شده بودند تا به نمایش دنیای پیرامون خود. واپسین شعلههای شکوهمند این مکتب رنگ گرای زمانی زبانه کشید که، اندکی پس از سال 1900، فووها به میدان آمدند. تنها سزان، که در انزواکار میکرد، از این تحولات به هم پیوسته برکنار مانده بود
نزدیک به چهل سال (1907-1870) نقاشان فرانسوی آنچنان مجذوب ملاحظات طبیعتی ذهنی شدند که واقعیت مجسم و قابل لمس مورد علاقه کوربه از نظر آنان دور ماند. واکنشی بر ضد این افراط در رنگ و فرهنگ غیرمادی آن که به تبع میآمد، می باید به ظهور می پیوست، به خصوص از آن هنگام که این امید در دلها بیدار شد که سده جدید، هنر اساسی جدیدی اقامه خواهد کرد. و سرانجام این امر، بر پایه «انگیزه واقعگرایانه» ای که الهام بخش آفرینش کوبیسم بود،تحقق یافت
اما کوبیسم از اینکه صرفاً طغیانی علیه رنگ برای رسیدن به هدفهای تکاملی خود باشد بسی فراتررفت، زیرا پیکاسو و براک آنچه را که گلایزومترینگر «بدترین قواعد بصری» مینامیدند و کوربه برای این کار آن بود که بگویند کوربه قاعده طبیعت گرایی رنسانس را پذیرفته و به توهم بصری سه بعدی دیدن ابدیت بخشیده است. در واقع هنرمندانی که در پی کوربه آمدند نقش پرسپکتیو خطی را شدیداً تضعیف نموده و با سطح دو بعدی تابلو به عنوان یک واقعیت دو بعدی رفتار کرده بودند. اما تدابیر تصویری – تأثیرات متقابل رنگی، پرسپکتویهای متغیر، و کوتاه نمودار شدنهای ناگهانی- که آنها به کار برده بودند تا بدون قربانی کردن حس حجم در فضا به این همواری برسند در بهترین حالت خود چارههائی موقتی بودند. مدتی نگذشت که هنرمندان پی بردند دست شستن از پرسپکتیو خطی تک نقطهای به از هم گسیختگی تصویری و جابجائی ستون نگاهدارنده بنای توهم میانجامد
گوگن کوشیده بود تا از طریق نوعی برخورد آگاهانه ابتدایی به نتیجه برسد. در نظر او ناتورالیسم (طبیعت گرایی) در هنر، «اشتباه مکروه»ی بود. وی باور داشت که «هیچ رستگاری ئی به جز بازگشت عاقلانه و آشکار به سرآغاز (هنر) ممکن نیست.» اما در همان احوال سزان بی سروصدا تلاش کرده بود تا راه حل جامعتری بیابد. او میخواست به فکر و به چشم، به جنبه پایای واقعیت و به نمود گذرنده، به حجم و سطح، به اثرات نور و به ساخت فضا، ارزشی یکسان بدهد: و این همه را بدون تن دادن به توهم بصری میخواست و نقاشی سزان به این ترتیب از نظر گلایزومترینگر نشان دهنده آن چیزی بود که اینان «واقع گرایی ژرف » مینامیدند، و همچون پلی به نظر میرسید که میان کوربه و کوبیسم کشیده شده بود، چرا که اینان سزان را نیز به جنبه ملموس و مجسم اشیاء علاقه مند میدیدند. البته سزان به واسطه آنکه در میان امپره سیونیست ها رشد کرده بود، راه حل تصویری خود را اساساً از طریق رنگ دنبال میکرد یعنی در ساختن فرمها و حجمها و ارائه فضا تنها از رنگ مدد میگرفت و از بیان خطی اجتناب میورزیدند. اما به خاطر آن که شناخت خود را از عمق و گردی، و تمایل خود را به حفظ همواری سطح تابلو به عنوان یک واقعیت، با یکدیگر تلفیق کند،به تغییرات پرسپکتیو در داخل تابلو متوسل شد. خلاصه آن که نظم قابل دیدن طبعیت به وسیله روشهای ابداعی هنر تغییر کرد
در میان پیشتازان بلاواسطه کوبیسم، گوگن و سزان در شکلگیری آن بیشترین تأثیر را داشتند. پیکاسو را از پذیرفتن «اشتباه مکروه ناتورالیسم» میتوان مبرا دانست. درست است که او در حوالی سال 1900 صحنه هائی از زندگی مردم پاریس را با یک شیوه امپره سیونیستی دیرهنگام ترسیم کرده است، اما باید دانست که هم او، تقریباً بیکباره از امپره سیونیسم روی گردانید و در آثار «دوره آبی» اش از گوگن تأثیر گرفت. و این در سال هائی بود که با نمایش آثار گوگن در 1903 و 1906 در «سالن پائیز» و همچنین نمایش کارهای سزان در 1904 و 1907، ابداعات شیوه های هنری هنرمندان نسل پیش، بناگاه و با تمام قدرت، بر هنرمندان پیرتر نظیر ماتیس و درن،و همین طور جوانترهائی چون پیکاسو و براک، آشکار گردید. و پیکاسو از تمام آنچه که دید بهره فراوان گرفت و شیوه نقاشی خود را اصلاح کرد. در اینجا بلافاصله با تغییر مواجه میشویم که در زمستان 7-1906 پیش آمد. در این زمان پیکره های انسانی کاملاً مسطح شده اما سرشار از بار عاطفی که پیکاسو بیشتر کشیده بود، حجیم تر شدند، و مجسمه وار، شبه باستانی و از لحاظ قیافه بیحس گردیدند. دین پیکاسو به گوگن در این آثار هنوز در فضاسازی او تا حدودی محسوس است، اما این پیکرها بیش از هر چیز مبین آنند که پیکاسو از طریق جهش رو به عقب گوگن «به سرآغاز» هنر، به کشف و فراگیری از هنر بدویتر، و کمتر طبیعت گرایانه تمدنهای باستانی مدیترانهای،هنر یونانی نخستین، و هنر مصری سلسلههای چهارم و پنجم، کشانده شده بود
پیکاسو این گرایش به «بدوی کردن» را در پرده «دوشیزگان آوینتون» توسعه بیشتری داد. او این ترکیب بندی را در پایان سال 1906 در دست گرفت و آن را به عنوان صحنه ای در یک فاحشه خانه با مایههائی تمثیلی آغاز کرد، و ظاهراً در این الهام بخش او کارهائی از سزان نظیر la tentation de st. Antoine و یا un Apres Midi a Naples بود. اما طی شش ماه، یعنی از زمان تهیه اولین اسکیس ها تا آن لحظه ای که،در بهار 1907، پیکاسو سرانجام به تنی چند از دوستان اجازه داد تا نقاشی تازهاش را ببینند، استحالهای عظیم صورت گرفته بود. دیگر اثری از تمثیل در آن وجود نداشت. اگر چه نشانههائی از سزان در حالات پیکرها مشاهده میشد، اما پیکاسو جسورانه آنها راساده و هموار کرده و خطوط محیطی مشخصی به آنها افزوده بود، پیکرها را در فضای تصویری کم عمقی جای داده، و به تابش منطقی نور هم اعتنائی نکرده بود
اهمیت عمده «دوشیزگان آوینیون» در انحراف کلی و شدید آن نسبت به نقاشی آن زمان است. پیکاسو با ساده سازیهای خود و بارفتار کاملا تازه اش بافضا، که بدون منطق پرسپکتیوی یا رنگی القا میشد، حتی از سزان و گوگن فراتر رفته بود؛ کارهای قابل مقایسه ای نظیر «شستشو کنندگان» سزان گونه «درن» که در 1906 ترسیم شد و یا «برهنه آبی» ی بسیار طبیعت گرایانه ماتیس که در 1907 کشیده شد که جای خود دارند. اینجا پیکاسو برای نخستین بار روش نمایش عینی را رها کرده و به طریقه نمایش ذهنی [1] روی آورده است. او شخصیت فیگورهایش را از آنها گرفته، چهرههائی صورتک گونه به آنها داده و از پرداختن به جزئیات خودداری کرده است. امروز ارزیابی و برآورد پرده زمخت و پرخاشگر «دوشیزگان» به عنوان یک اثر هنر کارآسانی نیست، زیرا این پرده به عنوان یک نقاشی انتقالی و غالباً دوباره کاری شده، که تناقضات سبکشناختی متعددی در آن باقی مانده بود، کنار گذاشته میشد. و به راستی هم تنها چیزی که از این تابلو در وضعیت نخستین اش باقی مانده است، ظاهراً، دو فیگور مرکزی است؛ هر چند که حتی روی چهره این دو فیگور نیز احتمالاً دوباره کاری شده است. کما این که آندره سالمون، در مطلبی که در 1912نوشته شده است، توضیح میدهد که چگونه وقتی برای اولین بار این پرده را دید «در چهره ها نه مصیبتی بیان شده بود و نه تأثری» حال آنکه مدتی بعد بیشترشان دارای «دماغهای مثلثی شکل» شده بودند، و ضمناً پیکاسو «لکه های آبی و زرد (داخل تابلو کرده بود) ; تا به بعضی اندامها برجستگی بدهد.» لذا پرده «دوشیزگان » را بیش از همه، رویدادی بزرگ در تاریخ نقاشی مدرن به شمار میآورند؛ پردهای که پیکاسو در آن مسائل بسیاری را پیش کشیده و بسیاری از اندیشههائی را که در سه سال بعدی به خود مشغولش کردند مطرح ساخته بود. خلاصه آنکه، این پرده واژهنامهای بینهایت ارزشمند برای مرحله اول کوبیسم است
11- رید، هربرت – فلسفه هنر معاصر – ترجمه: محمد تقی فرامرزی – انتشارات نگاه- تهران- 1362
12- ضیاء پور، جلیل- مختصر تاریخ هنر، جلد دوم – انتشارات شابک – تهران – 1377
13- گاردنر،هلن. – هنر درگذر زمان – انتشارات آگاه
14- موری، پیتر و لیندا – فرهنگ هنر و هنرمندان – انتشارات روشنگران
15- محمد حسین بن خلف تبریزی متخلص به برهان تصحیح و تعلیق – برهان قاطع- انتشارات امیر کبیر
1-پیش گفتار
«ای حسن تو در کل مظاهر، ظاهر وی چشم تو در کل مناظر، ناظر
از نور رخ و ظلمت زلفت دایم قومی همه مومنند و قومی کافر[1]»
یکی از ویژگیهای انسان که او را از سایر موجودات ممتاز می کند، تشخیص ظرافت و نظم و اعتدال و احساس حسن و جمال است. بدین جهت است که مناظر زیبای طبیعت و نظام آفرینش و صفحات جالب و دواوین و لوحههای دل انگیز شعر و نقاشی و خط که از دست سحر آفرین استادان چیره دست، ظهور یافته، او را مجذوب و مشعوف ساخته و نظرش را به سمت خود معطوف میدارد
جمال و زیبائی و کمال ورهیافت در محضر نقاش و قلم ساز و صحنه پرداز و معمار و مبدع جمیله هستی است که منشاء هنرهای زیباست. علاقه به زیبائی که فطری آدمی است، ذوق را می شکوفاند تا هر آنچه نشانی از زیبائی و جمال دارد و دفتری از معرفت کردگار همراه، او را ملهم کند و ذوق هنرمند آنرا با اندیشههای عمیق و دقیق خود درامیخته، به صورت اثر و هنر در منظر و مرآی باهوشان و سرمستان می ناب هستی که معرفت تام و تمام است قرار دهد[2]
جمال شاهد مقصود چشم بر راه است بکوش و پاک کن آئینه از غبار اینجا[3]
هنر همچون مقوله عشق است که رفتن در وادی آن وتحقیق پیرامونش ابتدا سهل می نماید: اما وقتی دستی بر آن گرفتی حرارتش وجود را می سوزاند و تنها آنان که صابرند و به پایمردی ثابت و جانشان مجذوب معشوق ازلی تا شهر حق الیقین پیش می رانند.[4]
الا یا ایها ساقی ادرکاسا و ناولها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها[5]
در این مجموعه گردآوری شده من سعی کردم تاثیر سبکها و شیوههایی که بر روی کار من اثر گذاشتهاند را بررسی کنم و مقدمهای باشد برای آشنا شدن بیشتر شما با سبک شخصی من و مکتبهایی که راهگشای سبک من بودهاند
با پرداختن به سبک کوبیسم و اکسپرسیونیسم و شیوه کولاژ سعی کردهام تاثیر این سبکها و تکنیک را بر روی آثارم شرح دهم و اینکه به وسیله آشنایی با این سبکها و شیوه های هنری چه راهکارهایی در پیش روی من قرار گرفته است و به چه صورت راهگشای آثار هنری من بودهاند
2-معنی هنر
در ابتدا با بیان معنی هنر و بررسی آن از نظر علمی و معنایی این مجموعه را آغاز می کنم
«هنر به ضم اول و فتح دوم، اوستا hunara. عظمت،استعداد، قابلیت هنری باستان Sunara] انسان فاضل[ سانسکریت Sundara زیبا، قشنگ. پهلوی hunar- ارمنی hnar- افغانی و بلوچی henar- کردی huner (فن و معرفت) صنعت، معرفت امری توام با ظرافت و ریزه کاری. هنرهای زیبا- صنایع مستظرفه»[6]
«هنر ART در معنای عام و انتزاعی، به هر گونه فعالیتی اشاره دارد که هم خود انگیخته و هم مهار شده باشد. بنابراین، (هنر) از فرایندهای طبیعت متمایز است (برخی هنرمندان اروپایی سده بیستم با گزینش شیء یافته به عنوان اثر هنری، این مرز را از میان برداشتهاند). در این معنای کمتر مصطلح، تمامی ابداعات و ساختههای مبتنی بر قوه خلاقه بشری در زمره (هنر) به شمار میآیند
[1] – شمس مغربی. دیوان کامل ص 121
[2] – بسیج، احمدرضا- فلسفه هنر- ص 1-2
[3] – صائب تبریزی. کلیات صائب. مقدمه و شرح حال به قلم امیری فیروزکوهی- ص
[4] – بسیج، احمدرضا- فلسفه هنر- ص 2-3
[5] – حافظ، دیوان حافظ براساس نسخه قدسی، مقدمه و تحقیق از عزیزا…
[6] – برهان قاطع. محمد حسین بن خلف تبریزی- جلد چهارم- ص 2381 پاورقی
دانلود مقاله مديريت مجموعه در محيط الکترونيکي در فایل ورد (word) دارای 26 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت مجموعه در محيط الکترونيکي در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت مجموعه در محيط الکترونيکي در فایل ورد (word)
چکیده:
مقدمه:
گسترش مدیریت حافظه مجازی:
عوامل موثر بر مدیریت مجموعه:
خط مشی مدیریت مجموعه و نیاز برای تغییرات:
قالبهای الکترونیکی و ارزیابی آنها:
خدمات جستجوی پیوسته[8]:
معیار انتخاب:
دیسک فشرده[13]:
منابع اینترنتی:
معیار انتخاب:
مشکلات استفاده از منابع اینترنتی:
معیار انتخاب سایتها ی وب:
جستجوی موضوعی روی اینترنت:
مهمترین معیارهای دروازه های موضوعی:
معیار انتخاب بین قالبهای الکترونیکی:
ساختار قیمت قالبهای متفاوت:
نتیجه گیری :
پانوشتها:
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت مجموعه در محيط الکترونيکي در فایل ورد (word)
Bertha, E., 1998, “Comparison of pricing structures of information on various electronic media”, Aslib Proceedings, 50, 2, 32-
Bradley, P., 1999, The Advanced Internet Searcher’s Handbook, Library Association Publishing, London
Branin, J.J., 1994, “Fighting back once again: from collection management to knowledge management”, Johnson, P., MacEwan, B., Collection Management and Development: Issues in an Electronic Era, American Library Association, Chicago, IL, xi-xvii
Branin, J.J., 1998, “Shifting boundaries: managing research library collections at the beginning of the twenty-first century”, Collection Management, 23, 4, 1-
Chapman, L., 2001, Managing Acquisitions in Library and Information Services, 2nd ed., Library Association Publishing, London
Chowdhury, G.G., 1999, Introduction to Modern Information Retrieval, Library Association Publishing, London
Davis, T.L., 1997, “The evolution of selection activities for electronic resources”, Library Trends, 45, 3, 391-
Forrester, W.H., Rowlands, J.L., 1998, The Online Searcher’s Workbook, Library Association Publishing, London
Friend, F.J., 2000, “Policy: politics, power and people”, Gorman, G.E., International Yearbook of Library and Information Management 2000/2001, Scarecrow Press, Lanham, 45-
Harloe, B., Budd, J.M., 1994, “Collection development and scholarly communication in the era of electronic access”, Journal of Academic Librarianship, 20, 2, 83-
LaGuardia, C.M., Huber, C., 1992, “Digital dreams: a CD-ROM user’s wish list”, Library Journal, 117, 2, 40-
Mambretti, C., 1998, CD-ROM Technology: A Manual for Librarians and Educators, McFarland, NC
Nisonger, T.E., 2000, “Introduction”, Library Trends, 48, 4, 639-
Pratt, G.F., Flannery, P., Perkins, C.L.D., 1996, “Guidelines for Internet resource selection”, College & Research Libraries News, 57, 3, 134-
Rowley, J., Slack, F., 1997, “The evaluation of interface design on CDROMs”, Online & CDROM Review, 21, 1, 3-
Rowley, J.E., 1998, The Electronic Library, 4th ed., Library Association Publishing, London
Singh, S.P., 2003, “Evaluation of electronic reference sources”, DESIDOC Bulletin of Information Technology, 23, 2, 43-
Spiller, D., 2000, Providing Materials for Library Users, 6th ed., Library Association Publishing, London
Sweetland, J.H., 2000, “Reviewing the World Wide Web – theory versus reality”, Library Trends, 48, 4, 748-
در این مقاله به طور خلاصه تاثیر تکنولوژی اطلاعات بر مدیریت مجموعه در کتابخانه ها و همچنین روی نقش کتابداران شرح داده می شود. عوامل موثر مدیریت مجموعه در کتابخانه ها و تاکید بر این نکته که ما نیاز به تغییر سیاست مدیریت مجموعه داریم بحث خواهد شد. در این مقاله سعی شده پیرامون فراهم کردن اطلاعات و دسترس پذیری قالبهای الکترونیکی مختلف مثل منابع پیوسته ، دیسک فشرده ، منابع اینترنتی و وب سایتها همراه با معیارهای ارزیابی آنها و همینطور در مورد سودمندی دروازه های موضوعی و مقایسه ساختار هزینه منابع الکترونیکی متفاوت بحث شود
مقدمه:
تغییرات ، قانون طبیعت است، همانگونه که هم اکنون در کتابخانه ها شاهد آن هستیم کتابخانه ها نیز معاف از تغییرات نیستند. این نوشته محاسبه ای است از سرعت گسترش فناوریهای اطلاعات که تقریبا روی تمام فعالیتهای کتابخانه ها موثر هستند . چند دهه قبل ، موقعی که لنکاستر در مورد “جامعه بدون استفاده از کاغذ”[1] صحبت کرد این عقیده مسخره به نظر می رسید. ما یک قدم به طرف جامعه بدون کاغذ می رویم جامعه ای که بیشتر کتابخانه های بزرگ خصوصاً کتابخانه های تخصصی بودجه جداگانه ای جهت گسترش مجموعه الکترونیکی اختصاص می دهند. این مسیر پیموده شده آغاز جایابی یک مجموعه بزرگ با پستهای گسترده ، دارای اهمیت بزرگی برای کتابخانه هااست. در این زمان چنین کتابخانه هایی می توانند نیازهای کاربران را با مجموعه خود برآورده کنند. اما امروزه در یک محیط الکترونیکی جایگاه فیزیکی اطلاعات نسبت به دسترسی به اطلاعات دارای اهمیت کمتر است (1994 , Harloe and Budd)
گسترش مدیریت حافظه مجازی:
گسترش مجموعه و مدیریت مجموعه دو واژه ای که اگر چه با هم متفاوتند ولیکن تقریبا مترادف مورد استفاده قرار می گیرند. گسترش مجموعه ، انتخاب و فراهم آوری مواد کتابخانه با توجه به نیازهای جاری و احتیاجات آینده ، اما مدیریت مجموعه چیزی فراتر از ساختن مجموعه به تنهایی است . مدیریت مجموعه شامل مدیریت استفاده از مجموعه ، ذخیره سازی ، سازماندهی ، و در دسترس پذیر ساختن آن برای کاربران است. نمونه و الگوی کتابداری به طور واضح تغییر پیدا کرده و نقش کتابداران ، گوناگون و متفاوت شده است. در حال حاضر کتابداران بیشتر علاقه مند به مدیریت مجموعه اند تا گسترش مجموعه . آنها بیشتر به عنوان یک مفسر اطلاعات عمل میکنند تا یک گزینشگر. آنها به منظور اداره کردن میان برشی سیستم چاپی و سیستم اطلاعاتی الکترونیکی به وسیله به کاربردن مهارتهای برنامه ریزی ، انتخاب ، تحلیل و همکاری مجموعه ، تمایل دارند به جای “مدیران مجموعه”[2] ، “مدیران دانش”[3] باشند. (1994, Branin)
آگر چه جانشینی “دانش” برای “مجموعه” باعث شده تا توجه و فکوس روی مدیریت چاپی محلی دورتر شود ، با این وجود کتابداران هنوز هم مسئول بررسی تمامی منابع اطلاعاتی جامعه ( چاپی و الکترونیکی) و سپس انتخاب ، سازماندهی ، و نگهداری منابع تشکیل دهنده مجموعه دانش هستند. (Branin , 1994)
عوامل موثر بر مدیریت مجموعه:
اخیراً فرایند مدیریت مجموعه چالش انگیز و پیچیده شده است. عواملی مثل تحقیقات میان رشته ای درون حوزه یا میان حوزه ای[4] ، گوناگونی و تغییر نیاز های کاربران ، کثرت قالبهای مواد که ناشی از پیشرفت تکنولوژیکی و محدودیت های بودجه ای است ، وظایف را مشکل ساخته است.اساس فعالیتهای مدیریت مجموعه شامل تحلیل نیاز کاربران ، ارتباطات بین کتابخانه ای یا درون کتابخانه ای[5] ، گسترش خط مشی ، بودجه ریزی و تخصیص منابع ، گفتگو و مذاکرات قراردادها ، کلان ارزیابی مجموعه ، ریز ارزیابی انتخاب ، نگهداری یا وجین مجموعه ، و ارزیابی سیستم می باشد.(Friend, 2000) . مجموعه این فعالیتها پیشرفت خواهد کرد همانطور که محصولات ارتباطی و اطلاعاتی جدید امکان دسترسی به اطلاعات ارتباطی را افزایش می دهد
گلندا تورنتون مدیر کتابخانه دانشگاه دولتی کلولاند مطالبی در مورد تاثیر منابع الکترونیکی بر مجموعه سازی ، گزینش موضوعی ، و اشتراک دارد. او افزایش مجموعه منابع الکترونیکی را پیش ینی می کند و پیشگویی میکند که اهمیت اشتراک به علت تفاوت منابع الکترونیکی نسبت به منابع سنتی افزایش پیدا خواهد کرد. زیرا منابع الکترونیکی به آسانی می توانند تقسیم شوند. (2000, Nisonger). او اضافه میکند که نقش گزینشگران به شدت تغییر پیدا خواهد کرد. که این ناشی از کاهش بودجه محلی تحت کنترل و این واقعیت که انتخاب منابع الکترونیکی گرایش پیدا میکند به یک فعالیت گروهی نسبت به یک فعالیت شخصی
خط مشی مدیریت مجموعه و نیاز برای تغییرات:
کلمه “خط مشی”[6] یعنی مجموعه ای از رهنمودهای در نظر گرفته شده و رشد یافته برای مقاصد خاص. خط مشی به شکل فرمول در آوردن و تنظیم کردن بیانیه ماموریت سازمانی و برنامه استراتژیک در ذهن است. خط مشی مدیریت مجموعه باید پیوند نزدیکی با برنامه های عام و خاص سازمان داشته باشد. یک خط مشی خوب میتواند در مورد هماهنگی نزدیک میان نگهداری کامند و خدمت که این دو به عنوان وسایل برنامه ریزی برای مدیریت هستند ، اطمینان حاصل کند. و لازم است اولویتی برای سازندگان خط مشی و مجریان آن در نظر گرفته شود. کتابخانه ها وارد عصر الکترونیک میشوند در نتیجه نیاز به خط مشی دسترسی یکپارچه به اطلاعات دارند. به هر حال یک خط مشی دسترسی الکترونیکی باید به منظور بیمه کردن نگهداری اطلاعات و دسترسی همیشگی برای جستجوکنندگان اطلاعات ، یک خط مشی بایگانی هم داشته باشد
قالبهای الکترونیکی و ارزیابی آنها:
هم اکنون تعداد زیادی قالبهای الکترونیکی که ناشی از ظهور فناوریهای جدید است در دسترس هستند . دیسک فشرده ، مجله الکترونیکی ، کتاب الکترونیکی و شبکه جهانی وب جزء پیشرفتهای اخیر هستند. در واقع قطع بودجه ها و افزایش هزینه مواد باعث شده که منابع الکترونیکی و شبکه ها برای کتابداران جذاب تر شود و آنها نیز بیشتر به سیستم پیوسته ، بانک اطلاعاتی الکترونیکی و کارگزاران تجاری اعتماد و تکیه کنند. پیشرفتهای الکترونیکی آنقدر با سرعت زیاد اتفاق می افتد که نمی توانیم تعیین کنیم که چه قالبی باید خریداری شود ، چه ابزاری هزینه – کارایی[7] بیشتری جهت استفاده دارد و چه قالبی هزینه –کارایی بیشتری برای استفاده آینده خواهد داشت
خدمات جستجوی پیوسته[8]:
اولین شکل ابزار اطلاعاتی الکترونیکی که در دهه 1960 وارد بازار شد ، خدمات جسنجو و اطلاع رسانی پیوسته بود که توسط میزبانانی مثل دایالوگ ، بی آر اس ، اس دی اس فراهم شد. با استفاده از این امکان ، انکهای اطلاعاتی روی سیستم کامپیوتر میزبان نصب شده و بدین وسیله امکان جستجو برای کاربران شخصی یا کتابخانه به طور رایگان ارائه می شد. کاربران با استفاده از ارتباط تعاملی[9] و با استفاده از کامپیوتر و کانالهای ارتباطی به وسیله سیستم رایانه میزبان جستجو میکردند. امکان جستجوی پیوسته در ابتدا خیلی گران و هزینه بر بود اما به تدریج از لحاظ هزینه- کارایی و کاربر پسند بودن[10] رشد پیدا کرد. در نتیجه کاربر نهایی به راحتی قادر به جستجو در پایگاه داده ها های پیوسته می شود. خدمات جستجوی پیوسته به دلیل جامعیت اطلاعات که در دسترس قرار دارند خیلی محبوب شدند. بعضی از مشهورترین این خدمات مثل DialogeWeb، OCLC FirstSearch ، STN Easy ، Ovid online and LexisNexis می باشند
معیار انتخاب:
بر اساس نظر فوستر (Forrester)و رونالدز( Rowlands) و رولی( Rowley)
Forrester and Rowlands (1998) and Rowley (1998)
نکات مهم زیر باید هنگام انتخاب یک سرویس جستجوی پیشرفته مورد توجه قرار گیرد
شمار بانکهای اطلاعاتی عرضه شده
امکانات جستجو و بازیابی
رابط جستجو[11] ( رابط کاربر ساده و پیشرفته)
ساختار بانک اطلاعاتی و قالب پیشینه
هزینه
زمان لازم جهت گسترش امکانات جستجو
امکان جستجو بین بانکهای اطلاعاتی
وسایل ارتباطی
خدمات پشتیبانی
امکانات اضافی مثل خدمات آگاهی رسانی جاری[12]
موقع دسترسی به این خدمات کاربر نیاز به آشنایی با رابط جستجو و حق انتخاب انواع جستجو دارد.کاربران باید در ایجاد راهبرد جستجو مهارت داشته باشند. و توانایی موشکافی یک راهبرد جستجو را در حالیکه از این خدمات استفاده می کنند داشته باشند. راندمان و کارایی ، نکته مهمی است .زیرا اگر کاربری برای مدت طولانی از خدمات پیوسته استفاده کند ، مسلما هزینه خدمات بالا خواهد رفت. اگر چه ، قیمت خدمات جستجوی پیشرفته در حال پایین آمدن است. و حتی بعضی بانکها که جهت ارائه خدمات خود حق الزحمه ای دریافت میکردند هم اکنون خدمات خود را بدون هزینه ارائه می کنند
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت مشارکت جو در فایل ورد (word)
مقدمه
آسیب های وارده به نظام مدیریت مشارکت جو
1- پیش فرض های نادرست درباره مشارکت کارکنان:
الف) دو نوع سازمان وجود دارد:
ب) مشارکت و دموکراسی سازمانی سریع و به سادگی قابل حصول است.
ج) مدیران اقتدارگرا و خود محور تنها دلیل فقدان مشارکتند.
د) کارکنان عمیقاً به مشارکت علاقه مندند و به آن اعتقاد دارند.
هـ) مشارکت بیشتر به معنای آزادی بیشتر است
و) مشارکت و نظم
2- عدم مشارکت کارکنان در سازمان ها
الف) احساس عدم تعلق و وابستگی کارکنان به سازمان ها
ب) مغایر بودن اهداف فرد و سازمان
ج) فقدان انگیزش
د) احساس بیم و خطر از مشارکت
هـ) نبود خصلت های کار گروهی در میان کارکنان
و) عدم ایجاد یک بستر فرهنگی
ز) کمبود آموزش های لازم
ح) نبود زمان و فرصت کافی
ط) محرمان بودن بعضی از طرح ها
ی) وجود سبک های مختلف مدیریتی
ک) ضعف مدیریت
3- موانع فرهنگی مشارکت
اهم این راه بندها عبارتند از:
4- موانع سازمانی مشارکت
نتیجه گیری:
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت مشارکت جو در فایل ورد (word)
1- ابوالعلایی، بهزاد. موانع مشارکت موثر کارکنان، همایش ملی نظام پیشناهادها دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، (1376)
2- اسدی، علی. سخنرانی در دانشگاه ابوعلی سینا همدان، (1370)
3- بنی اسدی، محمد حسین. درآمدی بر مهندسی مشارکت در سازمان ها، تدبیر، شماره 54، (1374)
4- طوسی، محمد عی. مدیریت و مشارکت کارکنان، چاپ دوم، (تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1379)
امروزه به منظور نیل به پیشرفت روز افزون سازمان ها از جنبه های مدیریت و نیروی انسانی، افزایش کارآیی و کاهش ضایعات، پیروزی در میدان رقابت و مواردی از این گونه مشارکت صحیح و موفقیت آمیز کارکنان در
تصمیم گیری ها و امور سازمان امری ضروری به نظر می رسد
بنابراین، ضمن اینکه مشارکت زیردستان از رسالت های مدیر است، باید به این مضوع توجه کرد که اجرای این نظام بدون بستر سازی های مورد لزوم سازمانی و ایجاد زمینه های فکری صحیح در مدیریت و کارکنان و همچنین بدون دقت کافی هنگام اجرای مشارکت، عدم موفقیت در رسیدن به اهداف مشارکت و ایجاد هرج و مرج در فضای سازمان را همراه خواهد داشت که این مسئله خود باعث بروز نگرش منفی به نظام مدیریت مشارکت جو خواهد شد
لذا توجه به موانع اجرای صحیح نظام مشارکت در سازمان ها از ضروریات است. در این مقاله به توضیح و نقد پیرامون عواملی پرداخته که از اجرای مشارکت و یا از مشارکت موفقیت آمیز کارکنان در تصمیم گیری ها و امور سازمن جلوگیری می کنند و سبب دستیابی به نتایج نامطلوب از اجرای نظام مشارکت می گردند
این مقاله، ضمن مشخص کردن عوامل آسیب زننده به بدنه نظام مدیریت مشارکت جو، راهگشای اجرای صحیح و موفقیت آمیز این نظام پویان و پیشرفت طلب است
آسیب های وارده به نظام مدیریت مشارکت جو
می توان این آسیب ها را معلول موارد زیر دانست
1- پیش فرض های نادرست در مورد مشارکت کنارکنان؛
2- عدم مشارکت کارکنان در سازمان ها؛
3- موانع و راه بندهای فرهنگی مشارکت؛
4- موانع و راه بندهای سازمانی مشارکت
1- پیش فرض های نادرست درباره مشارکت کارکنان
این پیش فرض ها تلاشی مستمر و اصولی در آماده سازی جبنه های مختلف و نیز اجرای صحیح نظان مشارکت را بی اثر می سازند
الف) دو نوع سازمان وجود دارد
1- مشارکت آمیز و دموکراتیک 2- ضد مشارکت و استبدادی
طبق این نگرش هر امری خوب باید است و حالات میانی وجود ندارد. اوضاع یا کاملاً سیاه و یأس آور است یا برعکس کاملاً سفید و مطلوب
ولی واقعیت به صورت طیفی وجود دارد که فقط نقاط ابتدا و انتهای آن ها به صورت خوب و بد است و در بین دو نقطه مذکور بی نهایت نقطه وجود دارد که نه خودب مطلق و نه بد مطلق هستند. سازمان ها نیز بین دو حد مشارکت و ضد مشارکت کامل قراردارند. هر چند مدیریت سازمان ها را می توان به دو دسته مشارکت آمیز و ضد مشارکت تقسیم کرد ولی مشارکت نیز دارای درجاتی است و هر سازمانی متناسب با شرایط خود روی طیف مشارکت استبداد قرار می گیرد. آنچه مطلوب است حرکت منظم به طرف مشارکت بیشتر مدیران و کارکنان و سایر گروه های ذیربط در اداره و توسعه سازمان است
ب) مشارکت و دموکراسی سازمانی سریع و به سادگی قابل حصول است
این پیش فرض به این معنی است که مشارکت و دموکراسی سازمانی هدف هایی هستند که به طور کامل و در یک زمان محدود قابل دسترسی هستند و نیازمند مقدمات قبلی نیستند. در صورتی که علی رغم طرح ها و کوشش های صورت گرفته برای اجرای روش های مشارکت آمیز در سازمانها، کمتر سازمانی را سراغ داریم که با این شیوه اداره شود
باید دانست مشارکت کامل و جامع سازمانی امری ساده نیست و از اهداف بلندی است که تحقق کامل آن به سختی میسر است. ولی پیشرفت به سوی آن میسر است. چنانچه مدیریت با کسب تجارب مفید و آموختن نحوه صحیح بیان مسائل و خواست ها و تحمل نظرات دیگران و یادگیری گوش دادن به مخالفان و ; می تواند مرزهای مشارکت سازمانی را گسترش دهد
در مورد این موضوع باید گفت بسیاری از مدیران خواهان رسیدن به نتیجه در کوتاه ترین مدت و در زمان اندک هستند که می توان گفت این پیش فرض نیز از همین خواست آنها نشأت می گیرد در صورتی که مدیران باید توقعات خود را از نتایج فوری مشارکت، به ویژه در مراحل استقرار آن کاهش دهند
ج) مدیران اقتدارگرا و خود محور تنها دلیل فقدان مشارکتند
بررسی سازمان هایی که به ندرت مشارکت فراگیر کارکنان در برنامه ریزی و رشد و توسعه سازمانی داشته اند، مشخص می کند که تماماً دارای مدیران خود محور نیستند. بنابراین چنانچه مدیر اقتدارگرا و خود محور نباشد شراط کافی برای ایجاد مشارکت در یک سازمان مهیا نیست بلکه باید دیگر زمینه های آن نیز فراهم آید و با دقت و مراقبت کافی این نظام به اجرا درآید
د) کارکنان عمیقاً به مشارکت علاقه مندند و به آن اعتقاد دارند
در شرایط پرتلاطم و سخت اقتصادی و اجتماعی، مردم عمدتاً برای پاسخ به نیازهای اولیه حیاتی و اقتصادی خود در تلاش هستند و نیازهای متعالی تر فرصت ظهور نمی یابند. بنابراین هنگامی که فقر و تورم امنیت خانواده ای را تهدید کند، به ندرت محلی برای مطرح شدن نیازهای متعالی انسانی مانند مشارکت و آزادی و تعالی نفس باقی می ماند
همچنین در سازمان هایی که فرهنگ استبدادی حاکم است، حتی در صورتی که نیازهای زیستی و اقتصادی اعضای آن برآورده گردد نیازهای آنان به مشارکت، به راحتی و سادگی آشکار نمی شود. بلکه در ین سازمان ها با افزایش آموزش و آگاهی اعضاء زمینه های لازم برای علاقه مندی و اعتقاد عمیق به مشارکت سازمانی فراهم خواهد آمد
هـ) مشارکت بیشتر به معنای آزادی بیشتر است
کارکنان در مشارکت سازمانی باید محدودیت هایی را طبق ضوابط و معیارهای قانونی رعایت کنند وعدول از این ضوابط موجب هرج و مرج در سازمان می گردد. شرط مشارکت سازمانی محدود بودن آزادی مسئولان و کارکنان است. در سازمان های بورکراتیک و غیر مشارکت آمیز به دلایل عدم طرح باز مسائل و کشف نشدن انحراف ها و عدم ارزیابی مسئولان و کارکنان است. در سازمان های بورکراتیک و غیر مشارکت آمیز به دلایل عدم طرح باز مسائل و کشف شندن انحراف ها و عدم ارزیابی مسئولان و کارکنان و پاسخگو نبودن مسئولان در مقابل جممع، اعمال و اقدامات خارج از محدوده قانون و مقررات بیشتر صورت می گیرد. حتی کارکنان عادی چون می دانند ضوابط و مقررات نقض می گردد، برای مقررات قداستی قائل نشده و هرجا بتوانند این ضوابط را رعایت نخواهند کرد. سازمانی که با مشارکت مسئولان و کارکنان اداره می شود؛ مسائل، کاستی ها، انحرافات به طور منظم طرح و مورد انتقاد و اصلاح قرار می گیرند و سازمان به سوی خیر و صلاح حرکت می کند
و) مشارکت و نظم
بعضی از دلائلی که مدیران از مشارکت کارکنان استقبال نمی کنند به شرح زیر است
مشارکت کارکنان باعث بی نظمی و هرج و مرج می شود؛
مشارکت کارکنان می تواند باعث اشتباهات بزرگ شود؛
هنوز کارکنان و سازمان ها آمادگی برای مشارکت ندارند؛
اظهار نظر مخالف کارکنان، بی حرمتی به اقتدار مدر یا رئیس است؛
کارمند باید دستورات رئیس خود را بدون درنگ و مقاومت اجرا کند
باید توجه داشت که اصولاً مشارکت و نظم در یک سازمان، متضاد نستند و الزاماً افزایش مشارکت کارکنان همراه با اشتباه، بی نظمی و هرج و مرج نخواهد بود. بلکه بر عکس در صورت افزایش صحیح و برنامه ریزی شده مشارکت کارکنان نتایحمطالعات نشان می دهد که در سطح فرد و سازمانی کارایی و نظم افزایش یافته است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت موفق در فایل ورد (word)
مقدمه :
ویژگی های مدیران کارآمد
الف ) مهارتهای مدیریتی
تجزیه و تحلیل مسائل :
قضاوت :
توانایی سازمانی :
مصمم بودن :
ب ) مهارتهای بین فردی
رهبری :
حساسیت :
تحمل فشار :
ج ) ارتباط
د ) سایر جنبه های مهارتی
نفوذ شخصی :
اعتماد به نفس و خودپنداری مثبت :
قابل اطمینان و اعتماد زیردستان بودن :
داشتن فلسفه روشن و اهداف بزرگ :
بصیرت و قدرت پیش بینی کنندگی :
قوه ابتکار و خلاقیت :
قدرت تصمیم گیری و حل مسئله :
اراده ، پشتکار و جدیت :
صبر و بردباری :
شجاعت :
وقت شناسی ، نظم و سازماندهی :
لیاقت و شجاعت
نقش نخبگان در توسعه کشور
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت موفق در فایل ورد (word)
رهبری و مدیریت آموزشی ، سید محمد میر کمالی ،
مشارکت به چه معنی است ؟ ، محمد علی طوسی ، مجله مدیریت دولتی ، تابستان
مقدمه
تاکنون برای مدیران وظایف گوناگونی شناخته شده است و هر یک از صاحبنظران رشتههای مدیریت و علوم رفتاری نیز نسبت به دسته ای از این وظایف توجه بیشتری نشان دادهاند. در علوم مدیریت نسبت به وظایف خاص مدیران در زمینه برنامه ریزی و سازماندهی تأکید میشود و در مباحث روان شناسی مدیریت ابعاد انسانی مورد توجه قرار می گیرد. سازمانی را در نظر بگیرید که هر چند مدیر آن به همه وظایف خود عمل کرده، اما کارکنان سازمان افسرده، ناراضی و کم تحرک هستند . در این صورت آیا می توان گفت مدیر بخش به وظایف اساسی خود عمل کرده است و این حالت های کارکنان مشکل دیگری است که باید در جای دیگری حل شود؟
از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامتی جسمی و روانی به همان اندازه مورد توجه مدیر قرار گیرد که تولید و بهرهوری مورد تأکید است. در یک جامعه سالم مسئولیت سازمان ها منحصر به ارائه خدمات سودآوری از سوی کارکنان آن سازمان نیست و مدیریت اثربخش نیز بدون توجه و اعتقاد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود. جامعه ای را در نظر بگیرید که هر چند سازمان های آن با اتخاذ شیوههای گوناگون و با فراموش کردن ابعاد انسانی محیط کار به سطح تولید مورد نظر رسیدهاند، اما کارکنان این سازمان ها عصبی ، مغموم ، ناراضی ، پرخاشگر ، بدبین و در انتظار فرصتی هستند تا پریشانی های روانی خود را با کم کاری ، ترور شخصیت یکدیگر ، ایجاد سوانح و حوادث به شیوهای مخرب نشان دهند
ویژگی های مدیران کارآمد
هر مدیر باید دارای ویژگی هایی باشد که اورا در خور و شایسته رهبری محیط آموزشی گرداند. . این توانمندی ها که به توانمندیهای رهبری موسوم است فرد را در بین سایر افراد متمایز نموده و او را قابل مراجعه ، اعتماد و اطمینان سازد
مک موری (Mc Murray ) ده ویژگی را برای یک رهبر موفق بر می شمرد که می تواند الگویی برای تمرین مدیریت و رهبری آموزشی به حساب آید
1- استقلال فکر
2- اتکای به نفس
3- قضاوت درست
4- ابتکار
5- جامعیت فکر
6- پیش بینی احتمالات
7- داشتن نظم
8- منصف بودن
9- قاطعیت
10- رعایت اصول اخلاقی
صاحب نظران ویژگی های دیگری نیز برای مدیر آموزشی بر شمرده اند که در چهار موضوع مهارتهای مدیریتی ، مهارتهای بین فردی ، ارتباط و سایر جنبه های مهارتی در این مقاله مورد بررسی قرار می دهیم
الف ) مهارتهای مدیریتی
تجزیه و تحلیل مسائل
این توانایی به جمع آوری داده ها و تجزیه اطلاعات پیچیده برای عناصر هم یک مسئله بر می گردد .به عبارت دیگر ، مدیر باید بتواند به جستجوی اطلاعات برای هدف معین بپردازد و از آن اطلاعات برای حل مسئله و تصمیم گیری استفاده کند
قضاوت
توانایی رسیدن به نتیجه گیری های منطقی و اتخاذ تصمیمات پر کیفیت بر پایه اطلاعات موجود ، داشتن مهارت در تشخیص نیازهای آموزشی و تعیین اولویت بین آنها ، دارا بودن توان ارزشیابی انتقادی از ارتباطات کتبی
بر این اساس ، یک مدیر آموزشی خوب کسی است که بتواند نیازهای آموزشی جامعه و مدرسه را مشخص کرده و با رعایت الویت ها ، به تصمیم گیری درباره حل و تأمین آن نیازها بپردازد
توانایی سازمانی
توانایی برنامه ریزی ، زمان بندی و کنترل کار دیگران و داشتن مهارت در استفاده بهینه نیروها و توانایی برخورد درست با درخواست های دیگران در یک زمان . بدین ترتیب ، مدیر آموزشی کسی است که بتواند از زمان و نیرو بطور بهینه و صرفه جویانه در حل مشکلات و تأمین درخواست ها یا نیازها استفاده کند
مصمم بودن
توانایی در تشخیص اینکه بدون توجه به کیفیت تصمیم ، چه زمانی نیاز به اتخاذ تصمیم است . درک درست و بموقع زمان تصمیم گیری یکی از ویژگی های مهم رهبری آموزشی است
ب ) مهارتهای بین فردی
رهبری
توانایی در درگیر کردن و مشارکت دادن سایرین در حل مشکلات و مسائل سازمان و تشخیص این که چه زمانی گروه نیاز به هدایت دارد و تعامل گروه با گروه برای راهنمایی آنها در انجام و تکمیل کارها از ویژگی های رهبر آموزشی است
حساسیت
یک مدیر آموزشی موفق نسبت به نیازها ، خواسته ها و مشکلات شخصی اعضای سازمان دارد . او می تواند تعارضات را حل کند و با افرادی که زمینه ها و سوابق متفاوتی دارند رفتار و برخوردی مناسب داشته باشد . او می داند که چگونه با مسائل عاطفی برخورد کند و از چه نوع اطلاعاتی با هر کس استفاده کند
تحمل فشار
توانایی کار کردن در شرایط تحت فشار و در زمانی که مخالفین ( نیروهای مخالف ) در حال فعالیت هستند و همچنین توانایی فکر کردن در زمان وقوع مشکلات از ویژگی های مدیر آموزشی خوب است
ج ) ارتباط
- ارتباط شفاهی
مدیر آموزشی موفق است که بتواند درباره ایده ها و وقایع سخنرانی روشنی داشته باشد
- ارتباط کتبی
مدیر آموزشی باید بتواند ایده ها و افکار خود را کتباً به روش درست با مخاطبین مختلف مانند دانش آموزان، معلمان و اولیا و دیگران در میان بگذارد
د ) سایر جنبه های مهارتی
- علائق مختلف
یک مدیر آموزشی خوب باید توانایی و علاقه مندی لازم جهت شرکت در موضوعات و وقایع مختلف را داشته باشد
- انگیزه شخصی
یک مدیر آموزشی موفق کسی است که در در تمام فعالیت هایش نوعی نیاز به کسب موفقیت وجود داشته باشد . باید شواهدی مبنی بر اهمیت کار برای ارضاء نیازهای شخصی او مشاهده شود
- ارزش های آموزشی
داشتن فلسفه آموزش و پرورش کاملاً مستدل و روشن و توان پذیرش ایده های جدید و تغییرات از ویژگی های مدیران آموزشی خوب است
با توجه به اصول مدیریت اسلامی و مدیریت در ایران ویژگی های دیگری برای مدیران کارآمد بیان شده است که مورد بررسی قرار می دهیم
نفوذ شخصی
مدیر رهبر باید بتواند افراد زیادی را جذب کند و در هنگام لزوم افرادی را دفع نماید . آنچه مسلم است که قوه جاذبه مدیر باید از نیروی دافعه او بیشتر باشد . کسانی که به دلایل مختلف مثل سردی و تندی رفتار ، عدم سازش و ناتوانی کنترل احساسات خود ، باعث دلسردی و پراکندگی انسانها می شوند ، رهبران خوبی نیستند
در حالی که جذب افراد باید سهولت بیشتر انجام گیرد ، نباید افراد را به سادگی از دست داد
علی (ع) : اعجز الناس من عجز عن اکتساب الاخوان ، و اعجز منه من ضیع ظفر منهم
عاجز ترین فرد کسی است که دریافتن دوست ناتوان باشد و از او ناتوان تر کسی است که دوستان بدست آورده را از دست بدهد
البته باید توجه داشت که ملاک جذب و دفع ، حق است و هر رهبری که جاذبه زیادی داشته باشد ، الزاماً کارش حق نیست . از آنجا که مدیران آموزشی با معلمان که قشری شریف ، وظیفه شناس و زحمتکش می باشند ، ارتباط دارند ، باید رفتاری همراه با محبت ، دوستی ، خیرخواهی ، رعایت حقوق ، دادن ارزش ، احترام و بالاخره جاذبه لازم باشد
مدیر رهبر باید از جهتی خونگرم و از جهت دیگر خونسرد باشد . خونگرمی به معنی خوب با مردم رابطه برقرار کردن با آنها جوشیدن و در میان آنها بودن است . خونگرمی حالت و جوّی خوش آیند و مساعد برای جذب افراد بیشتر فراهم می سازد . در مقابل ، مدیر باید در مواقع سختی و اضطرار ، بروز مشکلات و بحرانهای سخت خونسرد و خودنگهدار باشد . او باید قلبی بزرگ و روحی عظیم داشته باشد . هرچه اهداف انسان عالی تر و روحش بزرگتر باشد ، قدرت مقابله و توان سکون و آرامش او بیشتر می شود . اکثر مردان بزرگ جهان ، بزرگی خود را از روح بلند و همت عالی خود یافته اند و در همین راستا در حوادث بزرگ چون کوهی استوار و سربلند ، آرامش و وقار خود را حفظ کرده اند
نکته مهم این است که خونسردی قابل تمرین کردن و یادگرفتن است . دلیل روشن آن این است که معمولاً افرادی که تجربیات بیشتری دارند ، از جوانان و افراد کم تجربه در برخورد با وقایع و بحرانها خونسردترند . از جهت دیگر ، نگاهی به روش زندگی جوامع مختلف نشان می دهد که مردم فرهنگهایی متفاوت ، از نظر درجه خونسردی ، خوش مشربی و اجتماعی بودن با هم فرق می کنند . مدیر باید هنگام بروز دشواری ها به خود تلقین کند که اولین وظیفه او حفظ آرامش و داشتن برخوردی منطقی با مسئله است . گاهی اوقات ، برخوردها و تجربیات شغلی و شخصی موجب عادت به خونسردی است . مدیرانی که از مشکلات و سختی ها نمی هراسند و بعضاً به سراغ خطرها می روند ، معمولاً افرادی خونسرد هستند
بدون تردید ، سخن گفتن و شیوه سخنوری از عوامل عمده برقراری ارتباط و نفوذ در دیگران است و سبب موفقیت انسان در روابطش با زیر دستان و همکاران می شود
اعتماد به نفس و خودپنداری مثبت
اعتماد به نفس یعنی اینکه فرد نسبت به توانایی ها و نقاط مثبت خود اطمینان داشته باشد . فردی که اعتماد به نفس دارد ، خود را در انجام کارها و وظایفش توانا می یابد و با اطمینان بیشتری قدم های بعدی را برای حصول نتیجه بر میدارد . خودپنداری نیز در راستای اعتماد به نفس قرار می گیرد . اگر به فردی که در موضوعی استعداد دارد گفته شود که استعداد ندارد و آن فرد چنین ادعایی را بپذیرد ، از نظر پیشرفت تحصیلی و موفقیت در کارها دچار اشکال خواهد شد
فردی که خود پنداری منفی دارد ، همواره زندگی و کارهایش با تردید ، دودلی و هیجان تؤام می شود که همه اینها محدود کننده توانایی های فرد و در نتیجه کند و یا متوقف کننده موفقیت است
مدیر باید به گفته ها ، افکار ، اعمال و موفقیت هایش اطمینان داشته باشد
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت آموزشي در فایل ورد (word)
پیشنیه مدیریت آموزشی
تعریف مدیریت آموزشی
وظایف مدیریت آموزشی:
1-برنامه ریزی (planing)
2-سازماندهی (organization)
3-فرماندهی (precting)
4-هماهنگی coordingating
5-کنترل کردن (controling):
ضرورت توجه به مدیریت آموزشی
سبکهای مدیریت و رهبری
سبک هنجار مدار:
سبک فرد مدار:
سبک موقعیت مدار :
ویژگیهای مدیر موفق با توجه به سبک هنجار مدار؛
مدیران پیرو سبک هنجار (سبک کلاسیک)
ویژگیهای مدیر موفق با توجه به سبک فردمدار؛
مدیران پیرو سبک فردمدار
ویژگیهای مدیر موفق با توجه به سبک کار مدار
مدیر سبک کار مدار:
اثربخشی:
فهرست منابع
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت آموزشي در فایل ورد (word)
1-مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی، علی علاقه بند
2-مدیریت آموزشی، وین ک، هوی و سیسیل، جلد اول، ترجمه سید عباس زاده چاپ اول، انتشارات دانشگاه ارومیه
3-مدیریت مطلوب در آموزش و پرورش، مدیریت در آموزش و پرورش، خدامراد شیالی، شماره
4-رهبری و مدیریت آموزشی، سید محمد دیرکمالی، چاپ اول، تهران، نشر رامین
5-مدیریت و رهبری آموزشی، کیمبل وایلز، ترجمه طوسی، چاپ سوم، تهران مرکز آموزش و مدیریت دوستی
6-مدیریت آموزشی، دکتر قرائی مقدم، چاپ اول، انتشارات ابجد پائیز
7-مدیریت آموزشی و اموزشگاهی، محمدرضا بهرنگی، چاپ اول تهران، انتشارات بهرنگی
پیشنیه مدیریت آموزشی
نهضیت مدیریت علمی و اصولی که تبلیغ می کرد مدیریت آموزشی را متأثر ساخته و توجه اندیشمندان و محققان آموزشی را به خود جلب نمود. هواداران مدیریت علمی در نظامهای آموزشی به کاربرد اصول آن همت گماشتند. آنها مدرسه را مشابه کارخانه تلقی می کردند که در آن دانش آموران مانند مودا خام، باید در فراگیری آموزش و پرورش، متناسب با کیفیات و مشخصات مورد انتظار جامعه تغییر و تحول پیدا کنند. بنابراین نظامهای آموزشی باید برای تحقق این هدف، کارکنان واجد صلاحیت، ابزارها و روشهای فنی ویژه مورد نیاز با معیارها و استانداردهای از پیش تعیین شده فراهم سازند
با تلاش و همت این افراد، در تاریخ مدیریت و رهبری آموزشی ایالات متحده دورهای به وجود آمد که عصر پرستش کارآئی نام گرفت
طالبان اولیه مدیریت آموزشی، گرچه دقت نطر مهندسان انسان را نداشتند ولی همانند مدیران عملی تیلور رفتار سازمان آموزشی را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دادند، و سعی می کردند که اصول مدیریت علمی را در محیط های آموزشی پیاده کنند. و پیشنهادهایی در جهت انجام امور به حداکثر رساندن کارآیی ارادهاند
تجزیه و تحلیل مدارس به سویله ریموند کالاهان در سالهای 1910 تا 1930 فعالیتهای غلمی متأثر اصول مدیریت علمی را به خوبی نشان می دهد. با این حال تا سال 1940 مدیریت آموزشی تحت تأثیر مطالعات هارتون قرار داشت. مدیریت دموکراتیک تصمیمگیری دموکراتیک و تدریس دموکراتیک شعار این دوره بود تا سال 1950 مدیریت آموزشی بیشتر تحت تأثیر فرضیه های تئوریک قرار داشت. ولی در سالهای 1950 تا 1960 رفتار گرایان پا به عرصه وجود گذاشتند و نهضتی جدی برای مطالعه و تدریس مدیریت آموزشی به وجود آوردند و از این طریق مفاهیم زیادی از دیگر رشته های علمی در مورد و مدیریت آموزشی گردآوری شد
در دهه 1970 بحرانهای اجتماعی و سیاسی مانند بحرانهای نفتی و رکور اقتصادی در غرب مطالعات تئوریک و عملی در مدیریت آموزشی را تحت تأثیر قرار داد و انتقاداتی نیز بر رویکرد علوم رفتاری مطرح گردید به طوری که «گریفتیز» مدیریت آموزشی را تا سال 979 به عنوان رشته ای در آشوب روشنفکری توصیف می کند
ولی در سال 1979 با انتشار مقاله ای از طرف وران ادمونرز که رهبری قوی داری در یکی از خصوصیات مدارسی که در زمینه تدریس، اثر بخش بودند معرفی کرد
این موضوع نقطه عاطفی شد که توجهی تجدد به مدیریت آموزشی را جلب نمود و در اواسط دهه 1980 منجر به ظهور رهبریت آموزشی تدریس گرا گردید که استاندارد آموزشی جدیدی برای مدیریت تعیین می کرد. در این الگو مدیر مهمترین منبع دانش برای رشد برنامه های آموزشی مدرسه تلقی می گردید. در ایالات متحده مراکز آموزشی ایجاد گردید که بتواند توانایی هایی از قبیل توانایی بهبود بخشیدن روشهای تدریس معلمین و ; داشتن انتظاراتی بیشتر از عملکرد معلمین و دانش آموزان سرپرستی نزدیک در کلاسهای درس، هماهنگی مواد درسی نظارت بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان را در مدیران پرورش دهند
به لحاظ ظهور متغیرهای محیطی جدید در دهه 1990، بطور کلی عقیده گروهی بر این است که نظام آموزش و پرورش دانش اموزان را به طور کارا و مؤثر برای ایفای نقششان در جامعه آینده آماده نمی کند، از این رو سیاستگذاران آموزشی بر آن شدند تا فرصتهای اساسی و زیربنای آموزشی و پرورش را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند
پیشنهادهای این افراد بر این فرض استعداد است که نیاز بیشتری به روشهای پویا وجامع در تدریس و یادگیری وجود دارد، در نتیجه مواردی چون تفویض اختیار از نواحی آموزش و پرورش به ندارس در ارتباط با تصمیم گیریهای مرتبط با مواد درسی، افزایش نقش معلمین و والدین در فرآیند تصمیم گیری و تأکید بیشتر بر تدریس پویا و یادگیری فعالانه را پیشنهاد می کنند
اداره مراکز آموزشی از گذشته های دور یعنی از همان زمان که اولین آموزشگاه های بوجود آمده صورت می گرفته است. اما توجه بیش از حد به مدیریت آموزشی در واقع بعد از انقلاب صنعتی در قرن هجدهم و شروع آموزش و پرورش همگانی آلمان، انگلستان، فرانسه و آمریکا بود که به تربیت مدیران آموزشی همت گماردند
درکشور ما توجه به مسأله مدیریت آموزشی تقریباً از 35 سال پیش ابتدا از طریق ورودی و سپس ایجاد رشته های تحصیلی دانشگاهی آغاز گردید. اخیراً در پی گسترش روز افزون نظام آموزشی ضرورت بهسازی کیفیت نتایج آموزشی مسئله مدیریت و رهبری آموزشی در آموزش و پرورش بارندگی و رشد توسعه اقتصادی و; توجه چندانی نداشته است. اکنون با تغییرات و تحولات جهانی و اجتماعی دریافته است که مدیریت آموزشی فعالیتی است پویا که باید همه وظایف مربوط به آن مانند:برنامه ریزی«تعیین هدفها»، سازماندهی، هماهنگی، هدایت، و رهبری، نوآوری و ایجاد انگیزه و ..و کاملاً در نظر گرفت
تعریف مدیریت آموزشی
مدیریت با توجه به آموزشهای حاکم بر جوامع و زیربنای اعتقادی و فلسفه اجتماعی آن تعریف می شود به زعم دکتر کمبل و این مدیریت آموزشی دارای معانی و مفاهیم مختلفی است و هرکس برحسب تجربیات و احتیاجات و مقاصد خود برای آن مفهومی را در نظر می گیرد
فرهنگ لغات بین المللی تعلیم و تربیت مدیریت آموزشی راه بکار بردن تکنیکها و روشهای اداره سازمان های تربیتی با در نظر گرفتن هدفها و سیاستهای کلی تعلیم و تربیت تعریف می کند
از نظر کنزویچ مدیر آموزشگاهی فرآیند اجتماعی مربوط به هویت دادن، نگهداشتن، برانگیختن کنترل کردن و وحدت بخشیدن تمام نیروهای رسمی و غیر رسمی انسانی و مادی سازمان یافته در یک نظام واحد و یکپارچه می باشد که برای دستیابی به هدفهای از پیش تعیین شده طراحی است
دکتر میر کمالی مدیریت آموزشی را«فرآیندی اجتماعی می داند که با بکارگیری و مهارتهای علمی، فنی و هنری کلیه نیروهای انسانی و مادی را سازماندهی و هماهنگ نموده و با فراهم آوردن زمینه های انگیزش رشد، با تأمین نیازهای منطقی فردی و گروهی معلمان، دانش آموزان و کارکنان به طور صرفه جویانه به هدفهای تعلیم وتربیت می رسد.»
دکتر واینر بر این اعتقاد است هر عملی که بتواند معلم را در امر آموزش یک قدم پیشتر ببرد مدیر و رهبر آموزی خوانده می شود»هدایت و رهبری آموزش در محیط مدرسه محدود به فردی که عنوان مدیر یا راهنما را دارد نمی شود. از نظر وی رئیس آموزش و پرورش، مدیر مدرسه، دبیران، متخصصین وسایل سمعی و بصری فیلم های آموزشی، کتابدار و حتی سرایدار مدرسه که بتواند قدم در امر آموزش بردارد رهبر و مدیر آموزش تلقی می گردد به این دلیل که هر یک از آنان به گونه های مختلف میتوانند دبیرران و همکاران خودشان را در جهت آموزش دانش آموزان یاری کنند
دکتر علاقه بند در تعریف مدیریت آموزشی می گوید
مدیریت آموزشی عبارت است از فرآیند برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت، نظارت ارزشیابی و در مجموع اداره کردن کلیه امور و فعالیت های مربوط به اموزش و پرورش در کتاب رهبری و مدیریت آموزشی تألیف دکتر سید محمد میر مکالی مدیریت آموزشی اینچنین شده است
مدیریت آموزشی فرآیندی است اجتماعی که با استفاده از دانش مدیریت و تجربه عملی و با آگاهی و بهره گیری از علوم تربیتی، کلیه امکانات و منابع مادی و انسانی در جهت تقویت و یاری و بهبود تعلیم و تربیت هم سو و هماهنگ نموده و برای رسیدن به اهداف آموزشی محیط مساعد مناسب را فراهم می سازد
در کتاب مدیریت در آموزش و پرورش تألیف آقای دکتر صافی ص 9 مدیریت آموزشی اینچنین تعریف شده است: «مدیریت آموزشی عبارتست از کاربرد اصول، نظریه ها و روشهای مناسب مدیریت در سازمانهای آموزش و پرورش
همه متخصصین امور آموزشی، دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت را خدف عمده و روشن مدیریت آموزشی می دانند . این در حالی است که بسیاری از مدیران آموزشی مدارس ما نظر روشن و قاطعی درباره اهداف سازمانهای آموزشی ندارند، جالب آنکه عده ای از این مدیران در حالیکه نمی دانند وظیفه و کار اصلی شان در مدرسه چیست فکر می کنند به اندازه کافی از مدرسه و اهداف آن اطلاع کافی دارند
معمولاً مدیران مدارس وظیفه اصلی خود را ثبت نام، تعیین کلاسها، تقسیم دانش آموزان، رسیدگی به حضور و غیاب، آماده ساختن به موقع کلاسها، حل مسائل روزمره و عادی، اجرای بخشنامه ای ارسالی اداره آموزش و پرورش، ثبت کارنامه ها و دفاتر امتحانی، اعلام به موقع نتایج می دانند
«و از آنجا که هدفهای آموزش و پرورش عمیقاً تجزیه و تحلیل نمی شود، مدیران به کارهای سطحی و روبنای سرگرم و از اهداف اصلی باز می مانند؟
دانلود مقاله مديريت بحران در بنادر در فایل ورد (word) دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت بحران در بنادر در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت بحران در بنادر در فایل ورد (word)
پیش بینی سوانح وبحران ها در بنادر
سوانح وبلایای جهان وایران
سوانح وبلایای سال 2005
2-1 سوانح وبلایای سال 2006 میلادی
3-1 پیش بینی خطرات جهانی 2007
خطرات اقتصادی
4-1- سوانح وبلایای بزرگ در ایران
2-سیر مدیریت بحران در ایران
3-مدیریت بحران در بنادر
2-3- وظایف مدیریت بحران در بنادر
4-3- مدل فرآیندی بحران
نتیجه گیری:
حوادث ترافیکی
پیشنهادات:
جمع بندی پایانی
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت بحران در بنادر در فایل ورد (word)
1- بررسی ،تجزیه وتحلیل آمار حوادث ناشی از کار درسال 83و84 دربنادر تابعه سازمان بنادر وکشتیرانی – ارسلان شیرزادی ،مرجان مولائی (اداره ایمنی وبهداشت سازمان بنادر وکشتیرانی )
2- اداره استراتژی بین المللی کاهش بحرانها وسوانح سازمان ملل
3- مجمع جهانی اقتصاد –گزارش خطرات جهانی
پیش بینی سوانح وبحران ها در بنادر
باتوجه به توسعه مناطق ویژه اقتصادی در وزارت نفت وبرخورداری این مناطق از بنادر واسکله های اختصاصی همانند بندر پتروشیمی پارس درمنطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و اسکله های منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی درماهشهر وهمچنین وجود اسکله ها وبنادر سایر شرکتهای تابعه وزارت نفت درکشور ،لزوم توجه واهتمام به موضوع مدیریت بحران دراین بنادر وپیش بینی سوانح وبحرانها به منظور آمادگی پیشگیری ومقابله با این سوانح از جمله نکاتی است که این نوشتار تلاش می نماید بدان دست یابد
اماقبل از ورود به موضوع اصلی ،نگاهی گذرا به سوانح وبحران های جهانی وهمچنین سوانح بزرگ کشور کمک خواهدکرد تا سازمانها ومسئولین درگیربا مقوله بحران، در برنامه ریزیهای خود تأمل بیشتری مبذول نمایند
سوانح وبلایای جهان وایران
سوانح وبلایای سال
براساس گزارش منتشره از سوی ادراه استراتژی بین الملل کاهش بحرانها سازمان ملل آمار رسمی سوانح بزرگ جهان درسال 2005 میلادی به شرح ذیل بوده است
- جمع کل سوانح وبلایای طبیعی بزرگ 360 با 18% افزایش نسبت به سال
- افرادیکه درسال 2005 از این بلایا تأثیر پذیرفته اند 157 میلیون نفر، 7 میلیون نفر بیش از 2004 که البته علیرغم این افزایش ،تعداد افرادی که جان خود را از دست داده اند به نسبت سال 2004 کمی کاهش داشته است وبیشترین تلفات این سال مربوط به سونامی در آسیا و زلزله کشمیردر پاکستان بوده است
- خسارات مالی سوانح وبلایای سال 2005 حدود 159 میلیارد دلار بوده است که 125 میلیارد دلار آن مربوط به طوفان کاترینا بوده است
- هزینه ناشی از سوانح وبلایای طبیعی درسال2005 حدود 71% نسبت به سال 2004 که حدود 93 میلیارد دلار گزارش شده ،افزایش داشته است
2-1 سوانح وبلایای سال 2006 میلادی
براساس گزارش منتشره از سوی سازمان ملل ،سال 2006 کم هزینه ترین وهمچنین کمترین تلفات انسانی را درمقایسه با دو دهه گذشته داشته است وهزینه سوانح وبلایای طبیعی دراین سال ،به کمترین مقدار طی دو دهه گذشته یعنی به حدود 25 میلیارد دلار رسید
- بیشترین تلفات انسانی درسال 2006 مربوط به زلزله دراندونزی بوده است که بیش از 5778 کشته بر جای گذاشت
- سیل همچنان مهمترین عامل بحرانهای بزرگ دراین سال بوده است ومقدار سیل دراین سال حدود 40% افزایش داشته است
– چین با 35 بحران بزرگ وآمریکا ، اندونزی و فیلیپین به ترتیب 26،20 ،20 در دسته بندی سال 2006 قرار گرفته اند
3-1 پیش بینی خطرات جهانی
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش ًپیش بینی خطرات جهانی 2007 ً به ارزیابی 23 خطر اساسی که دولتها وشرکتهای بزرگ در سطح جهانی با آن روبرو می باشند پرداخته وآنها را به شرح ذیل دسته بندی کرده است
خطرات اقتصادی
شوکهای قیمت نفت که منجر به اختلالات درعرضه انرژی خواهد شد
کسری موازنه تجاری آمریکا
بحرانهای مالی ناشی از جابجائی وانتقالات جمعیتی
رکود اقتصاد چین
شکسته شدن قیمت دارایی ها ومقروض شدن بیش از اندازه دولتهاوشرکتها
خطرات محیطی
طوفانهای ساحلی
زلزله
سیل
تغییرات آب وهوائی
کاهش عرضه آب شیرین
خطرات ژئو پولیتکی
تروریسم بین المللی
تکثیر سلاحهای کشتار جمعی
جنگ بین دولتها وجنگهای داخلی
سقوط دولتها
فساد وتبهکاری بین المللی
هزینه های جهانی سازی
بی ثباتی در خاورمیانه
خطرات اجتماعی
اپیدمی ها
امراض مسری در دنیای درحال توسعه
امراض دایمی درکشورهای توسعه یافته
نظامهای مسئولیت مدنی
تکنولوژیک
نقص و خرابی زیر ساختهای مدنی اطلاعاتی
خطرات درحال ظهور ناشی از نانو تکنولوژی
4-1- سوانح وبلایای بزرگ در ایران
براساس آمار بانک بین المللی اطلاعات سوانح درسال 2005 بیش از 23 سانحه بزرگ درکشور ما رخ داده است
همانطوریکه از آمارها مشاهده میگردد 9 سانحه طبیعی و 14 سانحه غیر طبیعی درکشور رخ داده است که سوانح حمل ونقل با 10 فقره بیشترین فراوانی سوانح بزرگ درایران را به خود اختصاص داده است
براساس همین گزارش تلفات انسانی سوانح درسال 2005 ایران به شرح ذیل بوده است
براساس همین آمار،حدود 130 هزار نفرنیز دراین سال مجروح و یا تحت تأثیر قرارگرفته اند که بیشترین آنها مربوط به سیل وزلزله بوده است ، متأسفانه ایران دراین سال نیز همچنان در ردیف پرسانحه ترین کشورهای جهان از نظر سوانح طبیعی وغیر طبیعی قرار داشته است
2-سیر مدیریت بحران در ایران
در جدولذیل ما سیر تصویب قوانین مدیریت بحران درکشور را از سال 1348 تاکنون را آورده ایم تا به پیشینه بیش از 4 دهه آن توجه بیشتری نمائیم اما قبل از آن به تعریف بحران درکشور اشاره می شود
درطرح جامع امداد ونجات کشور مصوب هیأت وزیران ، بحران اینگونه تعریف شده است حوادثی که در اثر رخدادها وعملکردهای طبیعی وانسانی به طور ناگهانی به وجود می آیدوسختی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند وبرطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری ،فوری وفوق العاده دارد
همانطوریکه ملاحظه می شود قبل از انقلاب اسلامی تنها قانون مصوب مربوط به پیشگیری ومبارزه با خطرات سیل بوده است درحالیکه از انقلاب اسلامی وبروز بحران جنگ تحمیلی دشمن بعثی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و وقوع بلایای طبیعی از قبیل سیل ،زلزله ، و ; حداقل 10 قانون وتصویب نامه ومجوز قانونی برای مقابله باسوانح وبلایای طبیعی وغیر طبیعی تدوین وبه تصویب رسیده است
دانلود مقاله مديريت پايش محيط کار در فایل ورد (word) دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت پايش محيط کار در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت پايش محيط کار در فایل ورد (word)
چکیده:
مقدمه:
تشریح مدیریت بر اساس گشت زنی در اطراف((Management By Walking Around:
اهمیت بکارگیری روش مدیریت به سبک گشت زنی در محیط کار” MBWA”:
محاسن،اثربخشی و دستاوردهای اجرای مدیریت به سبک قدم زدن در میان کارکنان و گفتگو با آنها”MBWA”
نتایج حاصل از استقرار شیوه مدیریت به سبک MBWA :
تجزیه و تحلیل روش :
توصیهها:
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت پايش محيط کار در فایل ورد (word)
مرکز اطلاعات فنی ایران
مجله تدبیر
مجموعه حکایات مدیریت
سایت مدیریت منابع انسانی
کتاب کلیدهای طلایی مدیریت منابع انسانی ترجمه: غلامحسین خانقایی
مقاله کاهش استرس مدیران در محل کار نویسنده: محمدرضا نوروزی
کتاب مدیر یک دقیقه ای تالیف: دکتر کنت بلانچارد و دکتر اسپنسر جانسون
کتاب رهبری تحول نویسنده : جان پی.کاتر مترجمان: دکتر مهدی ایران نژاد /موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت
چکیده:
یکی از عوامل عمده موفقیت سازمانها، “حضور مدیریت” در کلیه فرآیندهای تعیین ارزش، ماموریت، چشم انداز وتعیین اهداف گسترده در سازمان می باشد. مدیریت و فرآیند مربوط به آن نیازمند الزامات و پیش نیازهایی است که از اصولی ترین آنها “مدیریت و ارتباط با کارکنان” بوده که می تواند ارتقاء بهره وری را برای مدیریت یک سازمان به ارمغان آورد. آنچه که در این اصل اهمیت دارد حضور فیزیکی مدیر در محیط کار کارکنان و برقراری ارتباط (عاطفی-شغلی) می باشد. مدیریت بر اساس گشت زنی در محیط کار(MBWA) کلیدی است برای مدیریت یک سازمان تا در محیط سازمان خود مشغول به چرخه شود و رفتارهایی را شناسایی کند که نیاز به بهبود دارند
شیوه مدیریت MBWA به شدت نیازمند ارتباط می باشد. زیر ساخت اطلاعات کلیدی و اصلی تمام جنبههای مدیریت، بکارگیری شیوه MBWA است. نیازهای اطلاعاتی در این سبک به یک زیر ساخت ارتباطی بستگی دارد که در برابر تغییرات درون سازمانی مقاومت نکند
بدلیل فاصله مکانی- سازمانی، مدیران قادر به تماس روزانه با کارمند خود نیستند و به همین دلیل ارزیابی مدیریت از کارکنان و بالعکس بر اساس اطلاعات محدود صورت می گیرد. به همین منظور روش گشت زنی در محیط بر محور مدیر و کارکنان یکی از تجارب موفق مدیریت می باشد. این مقاله براساس تجارب بدست آمده از بکارگیری این روش در شرکت پالایش نفت بندرعباس، تهیه گردیده است
مقدمه:
امروزه شیوههای مدیریت و الگوسازی در جوامع دستخوش تغییر و تحولات عمیق شده است. تجارب و رهیافتهای پیشین جای خود را به راهکارهای نوین داده و کارایی این روشها و شیوههای مرسوم بنحو محسوسی کاهش یافته است. سبکها و الگوهای جدید با تاثیرپذیری از زیرساختهای پیشین بسط یافتهاند بطوریکه می توان با اندکی تامل در آثار و تحولات جدید، شکلهای نخستین و جلوه های پیشین آنرا کشف نمود
MBWAیا مکانیسم مدیریت بر اساس گشتزنی در محیط اطراف، یک سبک مدیریتی است که با بهرهگیری و مشارکت دو مشخصه ” مدیریت و کارکنان” درحل موانع سازمانها دارای اهمیت می باشد. این سبک به روشهای گوناگون و با توجه به فرهنگ و شرایط حاکم بر سازمان قابلیت اجرا را دارد. حضرت امیرالمومنین (ع) در خطبههای خود بارها این مسئله را خاطر نشان ساخته و به مدیران خود متذکرگردیده است که خود بیانگر آنست که چنین نگرشی در آن عصر و زمان که هنوز فرهنگ مدیریتی به صورت علمی مطرح نبوده، یک نکته برجسته و جستاری شگفت مینماید. آن حضرت در نامه 53 خطاب به دولتمردان خود میفرماید: ارتباطت را با کارکنانت برقرار کن و خدمات صادقانه آنان را به زبان بیاور (صریحاً از آنها قدردانی نما) زیرا ارتباط با این شیوه تشویق، مردان شجاع را در راه نیکوکاری به هیجان میآورد و مسامحهکاران را به فعالیت و حرکت وا میدارد. در این روایت چند نکته اساسی از ارتباط مدیریت و کارکنان استنباط میگردد که میتوان آنها را جزء همان راهبردهای اساسی در مدیریت به سبک MBWA به شمار آورد
1 ضرورت ارتباط بین مدیریت و کارکنان 2 نقش حیاتی کارکنان در پیشبرد مقاصد سازمان 3 ایجاد انگیزه در کارکنان= بهره وری
ارتباط سازمانی فرایندی است که مدیران را برای اخذ و تبادل اطلاعات با کلیه افراد سازمان توانا میسازد. انواع ارتباط سازمانی عبارتند از: 1ارتباطات عمودی در سازمان 2 ارتباطات رسمی 3 ارتباطات غیررسمی ارتباطات عمودی از بالا به پایین با اهداف هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ دستورات مقامات مافوق به زیردستان میباشد. ارتباطات عمودی از پایین به بالا جهت ارائه گزارش، پیشنهاد، ارائه توضیحات و درخواستهای گوناگون میباشد. در ارتباطات از پایین به بالا هر گاه کارکنان سطوح پایین تر دریابند مافوق نسبت به پارهای اطلاعات واکنش منفی از خود نشان میدهد آن گاه در ارسال آن نوع اطلاعات امساک کرده یا آنها را تعدیل میکنند.در ارتباط از بالا به پایین هر گاه مدیران از دادن اطلاعات واقعی و کافی به زیردستان خودداری کنند آن گاه مرئوسان اعتماد خود را نسبت به آنان از دست داده و نمیتوانند پاسخهای صحیح و درستی به پیامهای ارتباطی آنها بدهند که این امر باعث تنشهایی در سازمان میشود. سبک MBWA، در بهبود ارتباطات عمودی سازمان که از اهداف مناسبی(هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ، گزارش، پیشنهاد) برخوردارند بسیار مهم و ضروری بنظر می رسد.
ارتباط رسمی در گروههای کوچک رسمی شامل شبکههای همه جانبه، چرخی و زنجیرهای هستند. درارتباط همهجانبه همه اعضا میتوانند آزادانه با هم در ارتباط باشند. در شبکه چرخی رهبر به عنوان کانون و مرکز این ارتباطات فعالیت میکند و در شبکه زنجیرهای یک زنجیر فرماندهی رسمی وجود دارد. وجود هر یک از این سه شبکه به هدف گروه بستگی دارد. لیکن ارتباط رسمی همه جانبه به اهداف سبک MBWA نزدیکتر است
بهترین روشهای صحیح ارتباط مدیریت با کارکنان در نظام سازمانی خصوصاً سازمانهای کارآمد را میتوان به شرح ذیل خلاصه کرد
1- ایجاد ارتباط بین کارکنان و اعضای رده بالای سازمان
2- جمعآوری اطلاعات در سازمان توسط کارکنان
3- مشخص شدن نقش و نحوه ارزیابی مدیریت (مدیر می بایست از قضاوت کلی و سطحی بپرهیزد و دلایل توبیخ و تحسین خود را اعلام کند)
4- پرهیز از طبقهبندی کارکنان
5- خودداری مدیر از انتشار و محبت طعنهآمیز به کارکنان
6- عدم ایجاد محیط رسمی و خفقان آور در هنگام طرح سؤال از کارکنان
7- جلوگیری از تهدید و ارعاب و برخورد ناصحیح با کارکنان
8- خودداری از قبضه نمودن و محصور کردن اطلاعاتیکه میتواند برای کارکنان فایده داشته باشد
9- خودداری از منحرف کردن موضوع برای مثال وقتی یکی از همکاران میخواهد راجع به موضوع شخصی صحبت کند برای شانه خالی کردن موضوع دیگری را مطرح نکرده و یا به کار دیگر مشغول نشود
در ارتباطات غیر رسمی افراد به محض ورود به سازمان بنا بر علل مختلف مانند علایق و سلیقههای مشترک، همفکریها و همدلی ها، الفت و نزدیکیها و غیره با هم رابطه برقرار میکنند. در صورتی که ارتباطات غیررسمی با اهداف سازمان در تعارض باشد در راه رسیدن به این اهداف اختلال ایجاد شده و در جو سازمان تنش پدید میآورد. هر گاه مدیر اینگونه روابط را در راستای اهداف سازمانی ببیند آنگاه باید از آنها بهره گیرد و هر گاه آنها را مخالف و بازدارنده ببیند آنگاه باید در توقف اینگونه روابط بکوشد تا بتواند تنشزدایی کند. در دنیای حاضر که عصر فن آوری اطلاعات می باشد در سازمانهای راهبر فن آوری، سبک MBWA میتواند از طریق شبکههای داخلی، ارسال پیامک، جلسات ویدیو کنفرانس و ; بین مدیران و کارکنان اجرا گردد
البته قصد ما از معرفی این تجربه بر این نمیباشد که MBWA را بعنوان سبک مدیریتی موفق مطرح کنیم اما معتقدیم که بکارگیری این سبک حتی با نواقص و اشکالات وارد بر آن نقش چشمگیری در ایجاد و ارتقاء انگیزش در کارکنان، افزایش توان تصمیمگیری مدیر، بالا بردن کیفیت کار و بهره وری مستمر در یک سازمان دارد
پیاده سازی روش مدیریت براساس گشت زنی در اطراف با توجه به شرایط سازمان ها، فرهنگ سازمانی حاکم بر آنها و در دورههای زمانی مختلف متفاوت بوده است و با توجه به میزان کارایی و نحوه اجرای آن توسط مدیریت ممکن است به عناوین مختلف تعبیر گردیده و یا حتی در سازمانی این روش موفق و یا با شکست مواجه شود. استفاده از راهکارهای موجود در این سبک همگی تجربی و کاربردی هستند و با اجرای آزمایشی آن در سازمان میتوان ضمن تعیین اثربخشی و تطابق آن با فرهنگ سازمانی، میزان دستیابی به بهرهوری در آن مجموعه را نیز تخمین زند
تشریح مدیریت بر اساس گشت زنی در اطراف((Management By Walking Around
در یک دهه اقتصاد پررونق، روش مدیریت قدیم به نام MBWA بعنوان راهکار بسیار عالی برای دریافت انتقادها و پیشنهادات ارزشمند کارکنان مطرح گردید و بیان نمود که چه عواملی میتوانند بعنوان ورودی چرخه بهبود محصولات و خدمات مفید باشند. اما از مزایای مشتق شده از این سبک در یک اقتصاد کند، می توان تفاوت بین سود و زیان و یا حتی فروش متوسط را با توجه به نقش مدیر اجرایی شرکت نشان داد
تاریخچه”مدیریت با گشتزنی در محیط کار” مربوط به یک دوره طولانی میباشد. ردیابی ریشههای این سبک به سال 1940 برمیگردد که محققانی چون بیل هیولت، دیوید پاکارد و هیولت پاکارد آن را توسعه دادند. در سال 1980 پس از جستجو و تعالی پیرامون مسائل مدیریتی توسط توماس پیتز و رابرت این شیوه مدیریت تحت عنوان”تمرین مدیریت بازگشت به محبوبیت” مطرح گردید. با این حال در مقایسه با پیشرفتهای الکترونیکی مانند پست الکترونیکی، اینترنت و اینترانت و توسعه مدیریت تکنولوژی برتر، توجه به سبک MBWA دورنمای بیشتری دارد
پیاده سازی مدیریت بر پایه MBWA، زمان مناسبی را برای ایجاد محیط کار مناسب و تضمین بهره وری در شرکت فراهم میآورد
بمنظور اجرای مدیریت به شیوه گشت زنی در محیط کار(MBWA) در سازمان توجه به موارد زیر لازم و ضروری می باشد
1 مدیریت بایستی آرامش خاطر خود را به کارکنان و محیط کار پیرامون آنها منتقل نماید.(انعکاس رفتار و احساسات مدیر برکارکنان تاثیر خواهد گذاشت)
2 زمینههای لازم جهت باز شدن باب پاسخگویی به پرسشها و نگرانیهای باقیمانده فراهم آید
3 در هنگام بازدید اجازه داده شود، گوش سپردن و پاسخگویی به کارها دیده شود.(مدیریت پروری)
4 لازم نیست که بازدیدها حتماً طبق برنامه خاص اجرا شود. برای اخذ نتیجه بهتر، لازم است شرایط برای برخی بازدیدهای بدون برنامهریزی و خودبخودی فراهم گردد
5 از کارکنان تقاضا شود تا جهت بهبود عملیات، تولید فرآورده، خدمات، خرید و فروش و غیره مشارکت داشته و پیشنهاد ارائه دهند
6 در کلیه سطوح سازمان سعی شود به یک میزان مساوی زمان صرف گردد
7 به کارکنان موظف پاداش داده شده و شناسایی علنی آنها در دستور کار قرار گردد
8 از حضور در کنار کارکنان، تصویر یک مربی به آنان منتقل گردد نه یک بازرس
9 با تشویق کارکنانتان به خود و آنها نشان دهید که چگونه کار واقعی توسط نفرات شرکت انجام میشود.(اهمیت کار تیمی)
MBWA یکی از مهمترین روش ها برای ایجاد اعتماد و وفاداری دردرون یک شرکت است. مدیران واقعی از این شیوه بهره گرفته و درک می کنند که چگونه حضور آنان در محیط کار و انتقال اطلاعات به کارکنان در محیطهای طبیعی می تواند سودمند واقع شود. مدیرانی که شیوه MBWA را انتخاب میکنند مدیرانی هستند که سیستم اطلاعات مدیریت MIS را مکفی نمیدانند. درسیستم اطلاعات مدیریت (MIS) مدیران اطلاعات سیستماتیک، آموزنده و فنی را بصورت سیستم اطلاعات پلکانی یعنی با استناد به رعایت سلسله مراتب سازمانی دریافت مینمایند. اگرچه در هر دو مدیریت، اطلاع از وضعیت شرکت بر اساس اطلاعات محیط پیرامون، یافتهها، دیدهها وشنیدههاست اما در سیستم مدیریت MISاطلاعات(توسط رده میانی) به مدیر منتقل میشود در صورتیکه MBWA مدیران را به ناظران عالی و شنوندگان تصمیم گیرنده ارتقاء داده است
MBWA یک روش هوشمند در مدیریت محسوب میشود چراکه به مدیر کمک میکند تا از شنیدهها و دیدههای خود برای ارائه یک ایده خوب و ایجاد تحولات نوین در سازمان بهره گیرد. در زمانیکه سازمان در موقعیت رقابت شدید و یا در معرض تغییرات سریع و اساسی قرار دارد رهبران نیاز به حفظ ارتباط نزدیک با کارکنان دارند که همین باعث وقوع تغییرات مثبت می شود
قدرت واقعی سبک مدیریت بر اساس MBWA در ارتباطی است که مدیران با ردههای پایینتر برقرار می نمایند. صرف نظر از مسئولیت مدیر بعنوان مدیریت یک مجموعه، گشت زنی در محیط کار برای کارکنانی که گزارشهای مستقیم خود را در خصوص کار ارائه میدهند مهم و مفید بوده و زمینهساز ایجاد تفکر مثبت در پیگیرهای مدیریت و کارکنان است. به بیان ساده مدیریت به سبک و شیوه MBWA حاوی این پیام مثبت به کارکنان است که منافع مشترک کارکنان و مدیران در حال برآورده شدن است
در صورتیکه مدیران از شیوه MBWAبمنظور تحقق اهداف سازمانی استفاده مینمایند لازم است موارد زیر بصورت یک برنامه آموزشی دنبال گردد
در قدم اول یک مدیر بایستی خود را برای شنیدن نظرات و دیدگاههای کارکنان آماده نماید چرا که ممکن است تمام شنیدهها موافق نظر مدیر نباشد. اگر هدف از اجرای این روش فقط این است که تنها باورها تقویت شود باید در تمام لحظات یافتهها ذخیره شده و غیر از آن انجام نگردد. اهداف مدیریت باید بتواند مشارکتهای صادقانه را آشکار سازد
اغلب مدیران میتواند این روش را انجام دهد: MBWA فرستنده پیام مثبت به کارکنان است. این پیام حاوی آنست که منافع سازمان در وجود آنها و تصمیمات مدیریت نهفته است. این شیوه با زبانی به مدیران میگوید” تو به تنهایی مدیرخوبی نیستی و برای خوب شدن بایستی وقتت را با کارکنانت بگذرانی”. MBWA همچنین شما را قادر می سازد که بعنوان یک مدیر تفاوت آنچه را که در تماس و حضور یافتن در واحد/بخش بدست میآورید را با وقتی که در جای خود نشستهاید کاملاً درک نمایید. مدیر بایستی حداقل در هفته30دقیقه زمان برای گذراندن با کارکنان هر بخش قرار دهد
مدیر بایستی به سوی کارکنان برود: در اینجا معنی MBWA یعنی اینکه اگر شما به یک یک کارکنان به تنهایی مراجعه نمایید آنها تشویق میشوند و گفتگوی صادقانه شما را باور می نمایند. در ادامه، این گفتگو باب صحبتهای بلند مدت و دلنشینی بوده که باعث تعهد آنان به سازمان میشود
این روش حربهای برای مدیران میانی نیست: برخی از کارکنان ممکن است حضور شما را بعنوان فرصتی جهت طرح شکایت از سرپرستها که در واقع مدیران میانی شما هستند، استفاده نمایند. به آنان توصیه و این اطمینان داده شود که در اولین فرصت موضوع با سرپرست مطرح میگردد. اگر مدیریت فکر میکند که پاسخگویی به این سوال نیازمند قضاوت و نظرسنجی از سرپرست است به کارمند نشان داده نشود اما پیگیری خصوصی از سرپرستان انجام گیرد
مدیر باید تماشا نماید و گوش فرا دهد: همه چیز را سریع بگیرد. به کلمات و لحن کارکنان وقتی با مدیر و یا هرکس دیگری صحبت می کنند توجه کند. مدیر قادر است میزان انگیزه و سطح رضایتشان را دریابد. طبق نظریه یوگی Berra:”شما میتوانید تنها با دیدن،خود سنجشکنید.”
رویاهای سازمان را با کارکنان تقسیم گردد: MBWA فرصت مناسبی را فراهم می کند تا اطمینان حاصل شود هنگامیکه مدیریت در یک مسیر جدید قرار میگیرد و سازمان را رهبری مینماید، کارکنان در پشت سر مدیریت دچار لغزش نخواهند شد و سفر خود را در تلاش برای پیگیری حذف نخواهند کرد. مدیریت بایستی آنها را نسبت به چشم اندازهای سازمان و اداره آگاه نماید. آشکارا از اهداف و مقاصدی که مدیریت میخواهد از آنها برای رسیدن به آن کمک بگیرد و سخن بگوید. به عنوان یک تیم با یکدیگر از آنها درخواست شود تا در مورد چشم انداز، اهداف بحث و گفتگوی آزاد داشته باشند
بازخورد کار خود را امتحان نمایید: مدیریت با نشستن پشت کامپیوتر و گرفتن چرخه بدست،میزان پاسخگویی به یک فایل، پروژه و ; را بررسی و تجربه نماید. تنها یک نمونه از کاری که آنها انجام میدهند کافی است که نشان بدهد کارکنان چه شرایطی را در محیط کار تحمل می کنند و میزان علاقه و آگاهیشان در این راه چقدر است. از بزرگترین راهها که کارکنان را به خط جلویی هدایت می کند درک شرایط فعلی کارکنان در محیط کار روزانه که با آن سروکار دارند است
اخبار خوب سازمان منتشر گردد: اطلاع رسانی در ارتباط با موفقیتهای اخیر و یا اقدامات مثبت از شیوه های موثر سبک مدیریت براساس گشت زنی در اطراف است. اخبار خوب به کارکنان رسانیده شود. آنان از این طریق پیخواهند برد که مدیریت چشم اندازی واضح و روشن دارد بنابراین اعتماد به نفس خود را افزایش داده و اغلب در رده کارکنان مفید قرار خواهند گرفت
به کارکنانتان اطمینان داده شود که حق خود را در قبال انجام و پیشرفت کار میگیرند
در یک روند موفق عملیاتی از کلیه کارکنان قدردانی گردد. حتماً این موضوع مد نظر قرار گیرد که قدردانی از یکی از کارکنان در جلوی بقیه می تواند به از دست دادن کارکنان شایسته دیگر و یا بی انگیزگی آنها منجر شود
اهمیت بکارگیری روش مدیریت به سبک گشت زنی در محیط کار” MBWA”
دانلود مقاله جرايم مبهم بزه هاي نامعين در فایل ورد (word) دارای 23 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله جرايم مبهم بزه هاي نامعين در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله جرايم مبهم بزه هاي نامعين در فایل ورد (word)
روش قضایی کنونی ما چگونه است ؟
جرم مبهم چیست ؟
تفاوتهای روش قضایی ایران با روشهای دیگر
راه حل تعارض
رویه های قضایی موجود در خصوص جرایم مبهم
ثمره بحث
منابع:
منابع خارجی :
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله جرايم مبهم بزه هاي نامعين در فایل ورد (word)
سرچشمه های نگارش
1 ـ قرآن کریم
2 ـ تحریرالوسیله ، حضرت امام خمینی (ره)
3 ـ مبانی تکمله المنهاج ، مرحوم آیت الله العظمی خویی
4 ـ حقوق جنایی ، دکتر عبدالحسین علی آبادی ( جدول اول ) انتشارات فردوسی
5 ـ حقوق جزای عمومی ، دکتر محمد علی معتمد ( جلد اول )انتشارات دانشگاه تهران
6 ـ حقوق جزای عمومی ، دکتر پرویز صانعی ( جلد اول ) ، انتشارات گنج دانش
7 ـ تحلیل مبانی حقوق جزا ترجمه دکتر محمد رضا بیگدلی
9 ـ حقوق چین معاصر نوشته چنگ زائوتائو ، ترجمه دکتر علیرضا محمد زاده وادقانی
10 ـ فرهنگ اصطلاحات حقوقی لاتین فارسی ، تألیف محمد علی طالقانی
11 ـ آراء وحدت رویه هیأت عمومی دیوانعالی کشور
12 ـ قانون اساسی مشروطیت
13 ـ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
14 ـ قانون مجازات اسلامی
15 ـ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب
16 ـ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 31/6/
17 ـ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 21/1/
18 ـ قانون تشکیل دادگاههای کیفری یک و دو و شعب دیوانعالی کشورمصوب 20/4/1368 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی
19 ـ آیین نامه دادسراها و دادگاههای ویژه روحانیت
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله جرايم مبهم بزه هاي نامعين در فایل ورد (word)
forlawyers . 1_ latin words and phrases انتشارات نشر یلدا
the USSR and 2_ fundmentals of union republics . legislationof
lardson . 3_ Understanding criminal law . c . m . v . c
یک اصل مشهور در حقوق باستان می گوید
legeNullum crimensine یعنی هیچ عملی را بدون قانون نمی توان جرم دانست و اصلی دیگر مقرر می دارد : Nulla pena Sine lege بدین معنی که : اعمال هیچ کیفری بدون قانون مجاز نیست و بلاخره در حقوق رم باستان اصلی دیگر وجود دارد که می گوید : Nullum crimen sine poena یعنی : هیچ عملی جرم نیست مگر اینکه ( قانوناً ) کیفری برای آن تعیین شده باشد . مجموعه این اصول را در حقوق کنونی به اصل قانونی بودن جرم و مجازات تعبیر می نمایند
بدیهی است چنین اصلی منحصر به حقوق لاتین نبوده بلکه قرآن عظیم نیز در آیاتی بسیار عقوبت کردار ناپسند انسانها را منوط به آگاه نمودن قبلی او از مکافات عمل خویش می داند
مثلاً در آیه 104 از سوره مبارکه انعام می فرماید
(قد جائکم بصائر من ربکم فمن ابصر فلنفسه و من عمی فعلیها)
یعنی : آیات الهی ( کتب آسمانی ) که سبب بصیرت شماست از جانب خدا آمد پس هر کس بصیرت یافت سعادتمند شد و آنکه کور بماند به زیان افتاد . یا در آیه 2 از سوره مبارکه اعراف فرموده است
( کتاب انزل الیک فلا یکن فی صدرک حرج منه لتنذر به و ذکری للمومنین ) ای رسول گرامی کتابی بزرگ بر تو نازل شد پس دلتنگ ( از انگار آن ) مباش تا مردم را به آیات عذابش بترسانی و مؤمنان را به بشارتش یاد آور شوی . و سر انجام در آیه کریمه 15 از سوره مبارکه اسرا می فرماید
( و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا ) بدین مفهوم که ( و ما تا رسول نفرستیم و بر خلق اتمام حجت نکنیم ) هرگز کسی را عذاب نخواهیم کرد
در حدیث معروف رفع نیز پیامبر بزرگوار اسلام ( ص ) یکی از موارد رفع مسئولیت را ( بما لا یعلمون ) تعیین فرموده اند . از این آیات و روایات قاعده قبح عقاب بلا بیان حاصل می شود که بر اساس آن هیچکس را نمی توان بخاطر اعمالش مجازات نمود مگر آنکه قبلاً ممنوعیت آن عمل اعلام شده باشد
در مقابل این اصل روش های کیفری دیگری نیز وجود دارد که اصل مذکور را نپذیرفته و حتی با آن به مخالفت نیز پرداخته اند مثلاً در راهنمای حقوق کیفری جمهوری شوراها ( شوروی سابق ) که در تاریخ 12 دسامبر 1919 به تصویب رسیده است پدیده جرم چنین تعریف می شود
( هر عمل یا خودداری از عملی که از نظر اجتماعی مضر و خطرناک باشد ) و در مجموعه قوانین کیفری همان کشور مصوب سال 1926 آمده است ( اگر عملی که از نظر اجتماعی مضر و خطرناک است صراحتاً در این قانون پیش بینی نشده باشد مبنا و محدوده مسئولیت بر اساس مواد قانونی که ماهیتش به آن جرایم بیشتر نزدیک است معین می شود ) عمده ایرادات مخالفان اصل قانونی بودن جرم و مجازات آن است که مرتکبین بعض ازجرایم ممکن است برای ارتکاب بزه به وسایلی متشبث شوند که به ظاهر شکل قانونی داشته باشد و بدین ترتیب جامعه از نظر دفاع در قبال خطرات اعمال بزهکارانه مجرمین عاجز می ماند
به هر حال مبحث جرایم مبهم یا بزه های نا معین از همین جا آغاز می شود . مناقشه اصلی آن است که هر گاه هدف نهایی مجازات را حفظ نظم و امنیت عمومی بدانیم ناگزیرباید پذیرفت که جرم یا پدیده جزایی که از جوامع انسانی نشأت می گیرد می تواند به صورتی واقع شود که در هیچ یک از مواد قانونی نگنجد
نمونه بارز این گونه جرایم سوءاستفاده هایی است که از رایانه ها به عمل می آید . بدیهی است پیش از ابداع کامپیوتر موضوع سرقت اطلاعات رایانه ای و یا اخلال در وسایل کامپیوتری متصور نبود و اکنون نیز با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد وسایلی جدید مانند شبکه های اینترنت امکان وقوع اقداماتی علیه اشخاص و اموال بوجود آمده است که در قوانین کشورها پیش بینی نشده است . به عبارت دیگر توسعه تکنولوژیک جرایم غیر قابل تصوری را ممکن ساخته است
هر چند در حقوق انگوساکسون جرایم به نحوی گسترده بیان شده اند اما رویه های قضایی نیز می تواند در صدور احکام کیفری نقش مؤثر داشته باشند به همین جهت در کامن لا از عنصر قانونی جرم کمتر بحث شده است و حتی در بعض نظریات آمده است که جرم از سه عنصر مادی Actusreus روانی mensrea و فقدان دفاع معتبر تشکیل می شود در حالیکه طبق نظریه ای دیگر جرم فقط از دو عنصر مادی و روانی تشکیل می گردد و عنصری دیگر برای آن متصور نیست
روش قضایی کنونی ما چگونه است ؟
از بدو پیروزی انقلاب مشروطه اصل قانونی بودن جرم و مجازات به صورتی مدون وارد روش قضایی ایران شد و محاکم ما آن را اساس رسیدگی های کیفری خویش قرار داده اند اصل دوازدهم قانون اساسی مشروطیت مقرر می داشت ( حکم و اجرای هیچ مجازاتی نمی شود مگر به موجب قانون ) به همین سبب در ماده 2 قانون مجازات عمومی سابق قید گردیده بود که ( هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی و تربیتی تعیین شده باشد )
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز اصل سی و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی چنین مقرر می دارد ( هیچکس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند ) . در اصل سی و هفتم قانون اساسی نیز آمده است که ( اصل برائت است و هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود ) . اگر چه دو اصل اخیرالذکر صراحت اصل دوازدهم قانون اساسی زمان مشروطیت را ندارد اما به هر حال رسیدگی های قضایی را مقیدبه رعایت موازین قانونی آن هم دردادگاه صالح می نماید . این امر در اصل سی و ششم قانون اساسی به نحوی روشنتر بیان شده است ( حکم به مجازات و اجراء آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد ) . بنا بر این صدور حکم به مجازات اشخاص بدون رعایت قانون خلاف اصول قانون اساسی خواهد بود . به همین جهت ماده اول قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370 مقرر می دارد ( هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب است ) با این وصف در روش کنونی اگر برای فعل یا ترک فعلی در قانون مجازاتی تعیین نشده باشد طبعاً نمی توان آن را جرم دانست
جرم مبهم چیست ؟
هر گاه جرمی در قانون پیش بینی شده و برای آن مجازاتی تعیین گردیده باشد آنرا به عنوان جرم معین می شناسیم ، اما اگر دادگاه بر اساس تشخیص خود و یا بر مبنای مقایسه با سایر جرایم معین عملی را جرم بداند و برای آن کیفری تعیین کند آن عمل را باید جرم نامعین یا مبهم تلقی نمود
بدین ترتیب جرم مبهم بزهی است که قانون صراحتاً آنرا بیان ننموده و مجازات آنرا نیز تعیین نکرده است و کیفر آن صرفاً بر اساس آراء محاکم تعیین می شود
هر چند قانون ما اصل قانونی بودن جرم و مجازات را می پذیرد اما در لابلای فصول قانونی مطالبی به چشم می خورد که می تواند به برداشتهای متفاوتی از قانون منجر شود نتیجتاً اینگونه مطالب از جهت استنباط مناقشاتی را در پی خواهد داشت مثلاً در اصل یکصدو شصت و هفتم قانون اساسی چنین آمده است ( قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوا را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع فقهی معتبر اسلامی یا فتوای معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمی تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد ) . ممکن است گفته شود که این اصل به دعاوی حقوقی مربوط است و ربطی به دعاوی کیفری ندارد ، اما به موجب ماده 214 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاههای عمومی و انقلاب این شبهه از میان می رود زیرا طبق این ماده ( رأی دادگاه باید مستدل و موجه بوده و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که بر اساس آن صادر شده است دادگاه مکلف است حکم هر قضیه را در قوانین مدون بیابد و اگر قانونی در خصوص مورد نباشد با استناد به منابع فقهی معتبر و یا فتاوی معتبر حکم قضیه را صادر نماید دادگاه نمی تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض یا ابهام قوانین مدون از رسیدگی به شکایات و دعاوی و صدور حکم امتناع ورزند ) ملاحظه می شود که این ماده تصریح می نماید که هر گاه در امر کیفری قانون نارسا یا ساکت باشد باید از منابع فقهی معتبر برای رفع این نارسایی و سکوت استفاده شود
با این وصف در این گونه موارد برای صدور حکم دو منبع اصلی در اختیار قاضی قرار دارد
اول کتب معتبر فقهی : یعنی کتبی که از سوی معاریف و مشاهیر فقها تألیف و تدوین گردیده و مرجعی برای استناد اهل فن بوده وهست . کتابهای معتبری چون شرایع الاسلام ـ شرح لمعه ـ جواهر الکلام ـ مبسوط ـ عروه الوثقی ـ تحریر الوسیله و نظایر آنها در این گروه قرار دارند
دوم فتاوی معتبر : که منظور از آن آراء و نظریات فقهاء عظام و مراجع بزرگوار تقلید است در مسایل مختلف قضایی
اما تبصره ذیل ماده 18 آیین نامه دادسراها و دادگاههای ویژه روحانیت می گوید ( اعمالی که موجب هتک حیثیت روحانیت و انقلاب اسلامی باشد برای روحانیون جرم تلقی
می شود ) . در این تبصره نوع اعمال مذکور احصاء و تبیین نشده است . بعلاوه طبق ماده 18 همین آیین نامه جرم چنین تعریف می شود ( هر فعلی یا ترک فعلی که مطابق قوانین موضوعه یا احکام شرعیه قابل مجازات باشد و مستلزم اقدامات تأمینی و تربیتی باشد جرم محسوب می گردد ) . و بالاخره تبصره ذیل ماده 42 آیین نامه مزبور بدین شرح است ( در موارد استثنایی و مواردی که در شرع و قانون مجازات تعیین نگردیده حاکم می تواند مستدلا بر اساس نظر خود اقدام به صدور حکم نماید ) . ظاهرالفظ حاکم را در این تبصره باید محدود به مجتهد جامع الشرایط دانست و الا تشخیص موارد سابق الذکر می تواند جنبه نظری و سلیقه ای پیدا نماید . البته بنا به مطالبی که بیان خواهد شد فتاوی مجتهدین نیز در احکام قضایی فعلی دارای محدودیتهای قانونی است که این آیین نامه را نمی توان از شمول آن خارج دانست خصوصاً که طبق ماده 42 آیین نامه مزبور ( احکام دادگاهها باید مستدل و مستند به موازین شرع باشد چنانچه شرع نسبت به جرمی مجازات خاص را معین نکرده حکم دادگاه باید مستند به قوانین موضوعه باشد )
دانلود پايان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤيت هلال در فایل ورد (word) دارای 98 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود پايان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤيت هلال در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود پايان نامه اتحاد و اختلاف افق ها در ثبوت رؤيت هلال در فایل ورد (word)
اتحاد و اختلاف افقها در ثبوت رؤیت هلال
معیار در اختلاف افق چیست؟
پیشینه بحث
نظریه مشهور
نظر فقهاى عامه
خلاصه دیدگاهها
معیار در نزدیکى و دورى شهرها
اختلاف در طلوع و غروب خورشید
امکان رؤیت, با نبود مانع
اختلاف اقالیم و تفاوت مناظر
منزله و مرحله
دلایل قائلان به عدم تعمیم
1 ظاهر آیه شریفه:
2 روایات:
الف . روایات رؤیت هلال.
ب . روایات شهادت به رؤیت
3 قیاس رؤیت هلال به طلوع و غروب خورشید.
4 عقل.
5 سیره مسلمانان:
6 اجماع
7 شهرت:
8 روایت کُرَیب:
نتیجه دلایل قائلان به عدم تعمیم
ادله قائلان به تعمیم ثبوت هلال
وضعیت تکوینى ماه
اختلاف حرکت ماه با خورشید
وحدت خسوف (ماه گرفتگى)
1 از ظاهر کتاب
2 اطلاق روایات
3 روایات خاصّه.
4 رؤیت طریق است نه موضوع
مؤیدات نظریه تعمیم
1 وحدت لیله القدر
2 وحدت عید فطر و قربان
3 دعاى سمات
4 سیره پیامبر (ص)
5 علم
6 مذاق شرع
7 عدم معیار براى دورى ونزدیکى
8 حرمت روزه در روز عید فطر و قربان
9 پیامدها
نتیجه:
منابع
اتحاد و اختلاف افقها در ثبوت رؤیت هلال
سیر طبیعى ماه و پیدایش شکلهاى گوناگون در جرم آن, سبب تقسیم زمان به برهه هاى کوچک و بزرگ مى گردد: ماه و سال. ماه, در حقیقت تقویمى است در صفحه طبیعت. خطوط برجسته این تقویم طبیعى, چنان خوانا و گویاست که هر کسى مى تواند آن را بنگرد و اعمال و افعال خویش را مطابق آن تنظیم نماید
(و قدرّه منازل لتعلموا عدد السنین والحساب …1)
بسیارى از تکالیف فردى و اجتماعى, چه واجب و چه مستحب, بستگى به رؤیت هلال ماه و ثبوت آغاز و پایان آن دارد: روزه ماه مبارک رمضان, عید فطر, وقوف به عرفات در روز نهم ذى حجه, وقوف در مشعر, در شب دهم ذى حجه, بیتوته در سرزمین منى2, در شبهاى یازدهم و دوازدهم ذى حجه, اعمال روز عید قربان و …
(قل هى مواقیت للناس والحج …3)
علاوه بر این, ماههاى قمرى, نقش بنیادى در تنظیم و تعیین امورى چون: مدت4 حمل, مدت شیردهى کودکان5, زمان یائسگى6 , عده زنان در طلاق7 و وفات8, اجراى حدود الهى9, آغاز بلوغ شرعى, زمان تعلق زکات10 و …11 دارند
همین نقش کار ساز و اساسى ماه در امور معاش و معاد12 و دین و دنیاى مردم, سبب گردیده مسأله رؤیت هلال, در حوزه تفکر اسلامى جایگاه ویژه اى بیابد. فقها, مسائل و فروعى را بر آن مترتب ساخته اند, راههایى را فرا روى مردم قرار داده اند و در کتابهاى صوم و حج و یا در رساله هاى مستقل, به کند و کاو در این باره پرداخته اند
بسیارى از اعمال و سنت هاى اسلامى, از جمله فریضه عظیم حج و روزه ماه رمضان, افزون بر جنبه عبادى, جنبه هاى سیاسى و اجتماعى نیز دارند. امت اسلامى, با برگزارى این عبادات, شکوه و اقتدار اسلام و نیز وحدت و همدلى و همگامى میلیونها انسان مسلمان خاضع در برابر اراده خداوند را به نمایش مى گذارند
ملیتهاى مختلف, با ویژگیهاى فرهنگى و قومى و نژادى و زبانى گونه گون, در زمان و مکان واحدى گرد مى آیند و عظمت و شکوه اسلام را به بهترین و زیباترین وجه مى نمایانند. ولى متأسفانه, گه گاهى, به خاطر ناهماهنگى در ثبوت رؤیت هلال, بر این مراسم ارزشمند و والا, خدشه وارد مى آید و آثار و پیامدهاى نامطلوبى در بین ملل اسلامى, به بار مى آورد و نوعى سر در گمى و بلاتکلیفى براى مسلمانان, به وجود مى آورد. مثلاً, در سال 1358 هـ . ق/1939 م. عید قربان در مصر, دوشنبه, در حجاز سه شنبه و در بمبئى, چهارشنبه (با فاصله سه روز اختلاف) برگزار شد
در سال 1391 هـ . ق/1971 م. یکى از مراجع بزرگ تقلید, روز جمعه را عید اعلام کرد و در همان سال, از سوى مراجع دیگر, روز شنبه, عید فطر اعلام شد13
همین گوناگونى رؤیتها و اعلامها, گه گاهى, در مراسم حج و عید قربان رخ مى دهد و مشکلات جبران ناپذیرى براى حج گزاران به وجود مى آورد14
اکنون باید به بررسى پرداخت و منشأ این ناهماهنگى را جُست. گوناگونى افقهاى شهرهاى اسلامى موجب این ناهماهنگیها شده اند, یا فاصله طولانى شهرهاى مسلمان نشین از یکدیگر؟
معیار در اختلاف افق چیست؟
مرز و حد کشورها, افقها را تقسیم و از یکدیگر ممتاز مى سازد, یا نزدیکى و دورى شهرهاى اسلامى؟ مثلاً: اگر در یکى از شهرهاى اسلامى, هلال ماه در رؤیت شد, آیا مردم دیگر شهرها و کشورهاى اسلامى, بویژه آنهایى, که در فاصله چند صد کیلومترى آن قرار دارند, حدود یک ساعت اختلاف افق در طلوع و غروب خورشید, مى توانند به ثبوت هلال ماه آن جا, استناد جویند و هماهنگ با مردمان آن کشور به وظایف عبادى خویش قیام نمایند؟ یا این که مردم هر منطقه و یا کشورى وظایف خاص خویش را دارند و ثبوت رویت در شهر و منطقه اى براى غیر اهالى آنها حجیت ندارد. (لکل بلد رؤیتهم15) پاسخ به این پرسشها, بررسیهاى عمیقى را مى طلبد که امید مى رود پژوهشگران و فقیهان به این مهم بپردازند. اینک ما, به مقدار توان خویش, در ادله و مبانى فقهى رؤیت هلال به کند و کاو مى پردازیم
پیشینه بحث
رؤیت هلال ماه, از راههاى ثبوت آغاز ماه, بلکه مهمترین و طبیعى ترین و ساده ترین راه است. مردم مسلمان, با هلال ماه رمضان روزه مى گیرند و چون هلال شوال را دیدند, روزه مى گشایند و نماز عید به پا مى دارند. ولى آیا ثبوت رؤیت هلال, در شهرى براى مردمان همان شهر حجّت است یا براى مسلمانان خارج شهر نیز, حجیت دارد؟ در صورت حجیّت, آیا براى همه مسلمانان, در هر شهر و مملکتى که باشند, چه دور و چه نزدیک, یا تنها براى شهرهاى مجاور و هم افق محل رؤیت کار ساز است؟
آیا در شهرهاى دور نیز, بین شهرهایى که در جانب شرقى محل رؤیت قرار دارند و شهرهایى که در جانب غربى, فرقى نیست, یا این که در شهرهاى غربى محل رؤیت, حکم به ثبوت هلال مى شود, ولى در شهرهاى شرقى آن ثابت نیست
در این مسأله, فقیهان اسلام, دیدگاههاى گوناگونى دارند. مشهور فقهاى عامه, به تعمیم حکم ثبوت هلال به همه بلاد اسلامى نظر داده اند. منتهى برخى از شافعیان و عکرمه, قاسم و اسحاق نظر گاهى غیر از این دارند. دیدگاه مشهور در بین فقهاى شیعه, اعتبار رؤیت هلال در شهرهاى نزدیک و شهرهاى هم افق محل رؤیت است و شهرهاى دور, باید به وظایف خاص خویش, در این باره عمل کنند. ولى برخى از فقیهان شیعه, از جمله: علامه حلى, شیخ یوسف بحرانى و مولى احمد نراقى رؤیت هلال را براى غیر از شهر و مکان محلّ رؤیت, چه دور و چه نزدیک, معتبر شمرده اند
نظریه مشهور
گفتیم: بیشتر فقها, رؤیت هلال ماه را در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر و ساکنان روستاها و شهرهاى نزدیک به آن معتبر مى دانند
شیخ مفید (م: 336ـ 413 هـ . ق) مى نویسد
(و ربّما خفى لعارض اَو استتر عن اهل مصر لعله و ظهر لغیر ذلک المصر, ولکن الفرض انّما یتعلّق على العباد به, اذ هو العلم دون غیره16)
و چه بسا به جهت عارضه اى ماه از دیدگان مخفى بماند و یا بر اهل شهرى, به خاطر علتى (مانند: ابر و غبار) پوشیده گردد, ولى براى غیر آن شهر آشکار شود ولکن, وجوب روزه بر مردمان همان شهر است, زیرا به ثبوت هلال در همان شهر علم داریم و نسبت به شهرهاى دیگر چنین علمى نداریم
شیخ مفید, در این سخن تصریح مى کند که رؤیت هلال ماه در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر حجیت دارد. زیرا قدر متیقن, ثبوت هلال ماه در همین شهر است. محقق حلى (م: 602ـ 676 هـ . ق) مى نویسد
(و اذا رؤى فى البلاد المتقاربه کالکوفه و بغداد, وجب الصوم على ساکنیهما اجمع, دون المتباعده کالعراق و خراسان, بل یلزم حیث رؤى17)
هرگاه هلال ماه در شهرهاى نزدیک به هم, مانند: کوفه و بغداد, دیده شود, بر ساکنان آن شهرها, روزه واجب است, ولى در شهرهاى دور, چون: خراسان و عراق, خیر. بلکه هنگامى که هلال ماه در آن جا دیده شد, باید روزه بگیرند
محقق, بر این نظر است که اگر براى مردمان شهرى, رؤیت هلال ثابت شود, براى مردمان شهرهاى مجاور, حجیت دارد و باید بر تکالیفى که به خاطر این ثبوت, برعهده آنان مى آید جامه عمل بپوشند, ولى در شهرهاى دور, نظر او, همچون شیخ مفید بر عدم تعمیم مى باشد
شیخ طوسى (م 460ـ 385 هـ . ق.) در مبسوط, بر همین نظر تصریح دارد. وى در علت این که چرا شهرهاى همجوار, یک حکم دارند, مى نگارد
(و متى لم یرالهلال فى البلد و رأى خارج البلد على ما بیّناه وجب العمل به اذا کان البلدان التى رأى فیه متقاربه بحیث لو کانت السماء مصحیّه, والموانع مرتفعه لرأى فى ذلک البلد ایضاً, لأتفاق عروضها و تقاربها مثل بغداد و واسط والکوفه و تکریت والموصل, فامّا اذا بعدت البلاد مثل بغداد و خراسان و بغداد و مصر, فانّ لکل بلد حکم نفسه, ولا یجب على اهل بلد العمل بما رآه أهل البلد الآخر18)
هنگامى که هلال ماه در داخل شهر دیده نشود و در بیرون شهر, مطابق آنچه قبلاً روشن ساختیم, رؤیت گردد, عمل بر طبق آن واجب است, در صورتى که شهرهایى که ماه در آنها رؤیت شده, نزدیک هم باشند, به گونه اى که اگر آسمان صاف و مانعى در کار نبود, قطعاً در آنها نیز دیده مى شد, زیرا عرض آنها یکى است و نزدیک به یکدیگرند مانند: بغداد و واسط و کوفه و تکریت و موصل. ولى اگر شهرها از یکدیگر دور باشند, مثل: خراسان و بغداد و مصر و بغداد, پس هر شهرى حکم خاص خویش را دارد و بر اهل شهر واجب نیست به آنچه دیگر شهرها دیده اند, عمل کنند
شیخ, در نهایه, از شهرهاى دور و نزدیک, سخنى به میان نمى آورد, ولى تصریح مى کند: اگر از خارج شهر, دو شاهد عادل, رؤیت هلال ماه را گواهى دهند, کفایت مى کند
(علامه الشهور رؤیته الهلال, … و متى کان فى السماء عله, و لم یر فى البلد الهلال اصلاً و رآه خارج البلد شاهدان عدلان, وجب ایضاً الصوم19)
علامت ماهها, دیدن هلال است و هرگاه به خاطر علتى در آسمان, هلال ماه اصلاً رؤیت نشود و دو شاهد عادل, در بیرون شهر آن را ببینند و بدان گواهى دهند, روزه واجب است
نظیر این سخن را قاضى ابن براج طرابلسى (م: 400ـ 481 هـ . ق) از معاصران شیخ طوسى دارد. وى, پس از اشاره به راههاى ثبوت هلال, رؤیت در خارج شهر و یا شهرهاى نزدیک و همجوار را در صورت شهادت دو شاهد عادل کافى مى داند و در مورد شهرهاى دور مى نویسد
(و امّا اذا کانت البلدان متباعده مثل طرابلس و بغداد و خراسان و مصر و بغداد و فلسطین و قیروان و ماجرى هذا المجرى, فان لکل بلد حکم سقعه و نفسه و لا یجب على اهل بلد مما ذکرناه العمل بما رآه اهل البلد الآخر20)
و امّا اگر شهرها دور از یکدیگر باشند, همچون: طرابلس و بغداد و خراسان و مصر و بغداد و فلسطین و قیروان21 و آنچه بر این ضابطه جارى است, هر کدام حکم خاص خویش را دارد و بر مردمان شهرهایى که یاد کردیم, عمل بر اساس رؤیت ماه در شهر دیگر واجب نیست
ابن براج, با ملاک دورى و نزدیکى و ذکر نمونه هایى از شهرهاى دور و نزدیک, بر این نکته تأکید مى ورزد که رؤیت هلال ماه, در هر شهرى, تنها براى مردمان همان شهر و شهرهاى نزدیک بدان کار ساز است و ساکنان شهرهاى دیگر نمى توانند بر این اساس عمل کنند
علاوه بر این, ابن حمزه22 از شاگردان شیخ طوسى, فخرالمعقفین23, (م: 682 ـ 771 هـ . ق.), محقق کرکى24 (م: 940 هـ .ق.), محقق اردبیلى25 (م: 993 هـ. ق.), صاحب مدارک26 (م: 1009 هـ . ق.), صاحب ذخیره27 و … بر همین نظرند
محقق در شرایع, بین شهرهاى مشرق و شهرهاى مغرب, به دور از یکدیگر فرق نگذاشته است, لکن از رساله (المسائل الطبریه) وى استفاده مى شود که: اگر هلال ماه در شهرهاى شرقى رؤیت شود, ثبوت آن براى شهرهاى غربى, هر چند دور از یکدیگر باشند, کافى خواهد بود
در این رساله, از محقق سؤال شده است
این که گفته مى شود: شهرهاى دور, هر کدام, حکم خاص خویش را دارد, اگر ماه در یکى از شهرهاى شرقى دیده شد و آن شهر از نظر طول و عرض جغرافیایى به گونه اى بود که غروب خورشید در آن نسبت به شهرهاى دور, در جانب غربى, با حدود یک ساعت اختلاف, به وقوع مى پیوندد, در این صورت به طور مسلّم, ماه به فاصله سى دقیقه و یا کمى بیشتر و کمتر, در جانب شرقى ظاهر مى شود, حال اگر ماه در شهر واقع در جانب شرقى دیده شد, قطعاً باید در شهر واقع در جانب غربى در صورت نبود مانع, دیده شود, پس چگونه مى توان گفت هر شهرى حکم خاص خویش را دارد: (فکیف أطلقوا القول بأنّ لکل بلد حکم نفسه.)
محقق حلى در پاسخ به این سؤال و در بیان رفع این اشکال مى نگارد
(لا نقول انّ لکل بلد حکم نفسه مطلقاً, و کیف والمروى عن الأئمه (ع)28 انّه یجب الصوم اذا شهد عدلان یدخلان و یخرجان من مصر 29)
ما نمى گوییم که به طور مطلق, هر شهرى حکم خاص خویش را دارد. چگونه و حال آن که از امامان (ع) روایت شده که هرگاه, دو نفر شاهد عادل به شهرى وارد و خارج مى گردند, اگر به رؤیت هلال ماه شهادت دهند, روزه واجب است
وى آن گاه با اشاره به سخنان شیخ طوسى, مى نویسد
(و هذا یدلک على انّ مع العلم بانّه متى أهلّ فى بلد یعلم انّه مع ارتفاع المانع یجب أن یرى فى الآخر, کانت الرؤیه فیه, رؤیه لذلک الآخر, ما اذا تباعدت البلدان تباعداً یزول معه هذا العلم فانّه لا یجب أن یحکم لها بحکم واحد فى الأهله, لأنّ تساوى عروضها لا یعلم الاّ من أصحاب الأرصاد و أرباب النجوم, و هو طریق غیر معلوم و لا یحصل به الوثوق, فلهذا لا یعمل به30)
از این سخن بر مى آید, اگر علم داشتیم به این که: هر گاه هلال ماه, در شهرى رؤیت شد و مانعى از رؤیت هم نبود, قطعاً, در شهرهاى دیگر هم رؤیت مى شود, در این صورت, رؤیت در آن شهر به منزله رؤیت در شهر دیگر هم هست. ولى اگر این دو شهر, دور از یکدیگر بودند, به گونه اى که دیگر علم به رؤیت نبود, بدیهى است که نمى توان حکم واحدى را در هر دو شهر جارى کرد; زیرا تساوى عرض جغرافیایى آنها جز از طریق رصد خانه و منجمان به دست نمى آید و این, طریق روشنى نیست و موجب حصول اطمینان نمى گردد و نمى توان بدان عمل کرد
از پاسخ محقق مى توان استفاده کرد که نظر مشهور فقهاى امامیه در مورد ثبوت رؤیت هلال, شهرهاى نزدیک و هم افق, بدان جهت بوده که به ثبوت آن در بیش از این مسافت, مطمئن نبوده اند و استفاده از ابزار نجومى و جداول و زیجها را هم علم آور نمى دانسته اند. ولى اگر این اطمینان حاصل شود, به نظر آنان, در شهرهاى دور از یکدیگر هم, مى توان مانند شهرهاى نزدیک به یکدیگر, حکم به ثبوت رؤیت هلال کرد
نظیر این سخن را شهید اول (م: 736ـ 786 هـ . ق.), بعد از نقل سخن شیخ, در مورد ثبوت حکم براى شهرهاى نزدیک, به صورت احتمال بیان مى کند
(والبلاد المقاربه کالبصره و بغداد متحده, لا کبغداد و مصر, قاله الشیخ31, و یحتمل ثبوت الهلال فى البلاد المغربیه برؤیته فى البلاد المشرقیه و ان تباعدت, للقطع بالرؤیه عند عدم المانع32)
شهرهاى نزدیک [از نظر رؤیت هلال] متحدند. مانند: بغداد و بصره. ولى شهرهاى دور, همچون بغداد و مصر, این گونه نیستند. این سخن شیخ است. و احتمال دارد ثبوت هلال در شهرهاى شرقى, براى شهرهاى غربى اگر چه دور باشند, کارساز باشد, زیرا در صورت نبود مانع از رؤیت, قطع به رؤیت پیدا مى شود
روشن است که این نظر, مبتنى بر جریان حرکت قمر از مغرب به مشرق و خروج اولین جزء نورانى ماه از محاق در طرف مغرب مى باشد که در ادامه بحث به آن اشاره خواهیم داشت. شیخ بهایى33, با اشاره به احتمال شهید در دروس34 آن را مبتنى بر کرویّت زمین دانسته است. به این گونه که از وجود هلال ماه در شهرهاى شرقى, علم پیدا مى شود که در شهرهاى غربى به طریق اولى, وجود دارد
علامه حلى (م: 648ـ 736 هـ . ق.) در برخى از آثار خود, نظریه تعمیم ثبوت رؤیت هلال را به همه شهرهاى اسلامى مطرح کرده و آن را به برخى علماى شیعه نسبت داده است
(اذا رئى الهلال اهل بلد و لم یره اهل بلد آخر, فان تقاربت البلدان کبغداد و الکوفه کان حکمها واحداً یجب الصوم علیها معاً, و کذا الأفطار و ان تباعدتا کبغداد و خراسان والحجاز والعراق فلکل بلد حکم نفسه, قاله الشیخ35 و هو المعتمد و به قال ابو حنیفه و هو قول بعض الشافعیه و مذهب القاسم و سالم و اسحاق و قال بعض الشافعیه, حکم البلاد کلها واحد, متى رؤى الهلال فى بلد و حکم بانّه اوّل الشهر کان ذلک الحکم ماضیاً فى جمیع اقطار الأرض سواء تباعدت البلاد او تقاربت اختلفت مطالعها اولا, و به قال احمد بن حنبل واللیث بن سعد و بعض علمائنا…36)
هرگاه مردم شهرى هلال ماه را ببینند و مردم شهر دیگر, آن را نبینند, اگر نزدیک به یکدیگر باشند, مانند بغداد و کوفه, حکم آنها یکى است و بر مسلمانان هر دو شهر, روزه واجب است و همین طور افطار [در روز اول شوال]. اگر دور از یکدیگر باشند, مانند: بغداد و خراسان و حجاز و عراق, هر شهرى حکم خاص خویش را دارد. این سخن شیخ است و مورد اعتماد. و ابوحنیفه و برخى شافعیان, قاسم, سالم و اسحاق نیز, بر این نظرند. برخى دیگر از شافعیان بر این عقیده اند حکم همه شهرها یکى است. هرگاه, هلال ماه در شهرى رؤیت و حکم به اول ماه شد, آن حکم براى همه نواحى معتبر و جارى است, چه دور باشند چه نزدیک, هم افق باشند, یا نباشند. احمد بن حنبل و لیث بن سعد و برخى از علماى ما نیز, همین رأى را دارند
در این سخن, علامه ضمن تصریح به تعمیم حکم رؤیت هلال به شهرهاى نزدیک و تأکید و تأیید نظر فقهاى پیشین, یادآور شده که عده اى از عالمان سنى و نیز برخى از فقیهان شیعى, به تعمیم نظر داده اند از دید آنان, هرگاه هلال ماه در یکى از شهرهاى دارالاسلام رؤیت شد, در دیگر شهرها, حکم به رؤیت هلال مى شود. در منتهى
(اذا رأى الهلال اهل بلد وجب الصوم على جمیع الناس, سواء تباعدت او تقاربت, و به قال احمد واللیث بن سعد و بعض اصحاب الشافعى37)
هرگاه اهل شهرى, هلال ماه رمضان را دیدند, بر همه مسلمانان واجب است روزه, چه شهرها, نزدیک به یکدیگر باشند چه دور. و بر همین نظرند, احمد بن حنبل و لیث بن سعد و گروهى از اصحاب شافعى
علامه در تحریر38 نیز این نظر را مطرح ساخته و به صراحت بدان فتوا داده است. در میان فقهاى امامیه, ظاهراً, علامه اولین فقیهى باشد که نظریه تعمیم را مطرح ساخته و به دفاع از آن برخاسته است. هر چند وى, در کتابهاى دیگر خود چون: (ارشاد الأذهان39) و (قواعدالأحکام40) خلاف آن را برگزیده و مطابق نظر مشهور فتوا داده است. در تذکره نیز آن را به عنوان رأى عده اى از فقهاى عامه مطرح ساخته و به برخى فقهاى شیعه نیز نسبت داده, ولى خود, آن را نپذیرفته است
منظور علامه از: (بعض علمائنا), بدرستى روشن نیست, ولى قدر مسلم, قبل از وى, در میان فقهاى شیعه, برخى بر تعمیم نظر داده اند
بعد از علامه, فقیهانى که سخن وى را نقل کرده اند نیز, مقصود وى از: (بعض علمائنا) را در نیافته اند و صرفاً به نقل از وى اکتفا کرده اند
علامه در منتهى, گرچه به صراحت (نظریه تعمیم) را مطرح ساخته و خود بدان فتوا داده, ولى در ذیل عبارت ابهامى وجود دارد که ظاهراً مخالف و ناهماهنگ با صدر عبارت مى نماد
(و بالجمله ان علم طلوعه فى بعض الصفایح و عدم طلوعه فى بعضها المتباعد عنه فکریه الأرض لم یتسا و حکما هما, امّا بدون ذلک فالتساوى هو الحق41)
خلاصه: اگر علم پیدا کردیم به طلوع ماه در برخى از شهرها و عدم آن در برخى از مناطق دوردست, از آن جا که زمین کروى است, حکم آن دو [از نظر رؤیت هلال] مساوى نخواهد بود ولى بدون آن, قول به تساوى, حق است
از ظاهر این جمله بر مى آید, علامه از نظر خود عدول کرده است. ولى برخى, در توجیه سخن وى گفته اند: حکم به عدم تساوى, در جایى است که علم به عدم طلوع ماه در بعضى قسمتها داشته باشیم, در صورت علم, از دایره بحث ما بیرون است42 به علاوه این که وى, در تحریر الأحکام, به تعمیم فتوا داده است و این مى تواند مؤید این نظر باشد. بویژه آن که کتاب تحریر وى, کتاب فتوایى و به منزله رساله عملیه اوست و بعید نیست بعد از منتهى و کتابهاى استدلالى دیگر وى نوشته شده باشد
در تحریر الأحکام مى نویسد
(اذا رأى الهلال اهل بلد وجب الصوم على اهل البلاد جمیع الناس سواء تباعدت البلاد اَوَ تقاربت, والشیخ رحمه اللّه جعل البلاد المتقاربه التى لا یختلف فى المطالع کبغداد والبصره کالبلد الواحد و المتباعده کبغداد و مصر لکل بلد حکم نفسه و فیه قوه…43)
هرگاه مردم شهرى, هلال ماه را ببینند, روزه بر مردمان همه شهرها واجب است, چه دور باشند و چه نزدیک. شیخ طوسى, شهرهاى نزدیک به یکدیگر را, که طلوع وغروب آنها مختلف نباشد, مانند: بغداد و بصره, در حکم یک شهر قرار داده و براى شهرهاى دورى همچون: بغداد و مصر, هر یک حکمى خاص. در این نظر قوتى است
علامه در این سخن, گرچه نظر شیخ را, که نظریه مشهور است, قوى مى داند, ولى خود, به صراحت به تعمیم فتوا داده است
پس از علامه, تقریباً از قرن هفتم به بعد, فقهاى شیعه, کم و بیش, نظر وى را در منتهى و تحریر, تقویت کرده اند. از جمله: نراقى44 (م: 1185ـ 1245 هـ . ق.) شیخ یوسف بحرانى45 (1186 هـ . ق.), فیض کاشانى46 و …47 و بسیارى از جمله: شیخ انصارى48(م: 1214ـ1281 هـ . ق.) و صاحب جواهر49 (م: 1200ـ 1262 هـ . ق.), محقق اردبیلى50 (م: 993 هـ . ق .) و …51 نظر مشهور را انتخاب کرده اند
مولى احمد نراقى, تعمیم ثبوت رؤیت هلال را به شهرهاى نزدیک مسلم گرفته و بر آن ادعاى اجماع هم کرده است. وى, پس از بررسى نظر علامه در منتهى و توضیحى درباره وضعیت ماه, مى نگارد
(ثم الحق الذى لا محیص عنه, عند الخبیر, کفایه الرؤیه فى احد البلدین البلد الآخر مطلقا, سواء کان البلدان متقاربین اومتباعدین کثیراً52)
پس سخن حقى که در نزد آگاهان, چاره اى جز قبول ان نیست, کفایت رؤیت هلال ماه در شهرى براى شهر دیگر است, خواه آن دو شهر به هم نزدیک باشند و یا بسیار دور
بر همین نظرند: شهید محمد باقر صدر53, آیت اللّه سیدعبدالاعلى سبزوارى54 و آیت الله خویى55 شیخ محمد حسن نجفى صاحب جواهر, اگر چه نظریه مشهور را برگزیده, ولى به تعمیم متمایل شده و آن را تقویت کرده است: (فالوجوب حینئذ على الجمیع مطلقاً قوى56)
شیخ انصارى, همچون صاحب مستند, ثبوت هلال را در شهرهاى نزدیک, مسلم مى داند, ولى نسبت به شهرهاى دور معتقد به عدم تعمیم حکم است
(و هل یثبت للبلاد المتباعده مطلقا کما عن موضع من المنتهى57 والتحیر58 و عن التذکره59 حکایته عن بعض علمائنا. اَو لا یثبت مطلقاً کما عن المحقق فى المعتبر60 والشرایع61 والمصنف62 هنا و فى القواعد63, و عن الجامع64 والمسالک65 و مجمع الفایده66 و حکى عن الشیخ67 و فى المناهل68, الظاهر انّه مذهب المعظم, اَو یثبت بشرط امکان تحققه فیها و عدم العلم بعدم وجدانه فیها, فان علم بعدم وجوده فى الأفاق المتباعده باعتبار اختلاف المطالع و کرویه الأرض, فلا یعمّهم حکم ثبوت الهلال و هو المحکى عن المصنف فى المنتهى69 والتحریر70 بعد اختیار القول الأول واستجوده فى المدارک71 کما حکى …)
و آیا اگر هلال ماه, در شهرى رؤیت شد, براى شهرهاى دوردست ثابت مى شود چنانکه از منتهى و تحریر و از برخى علماى ما, در تذکره حکایت شده است, یا ثابت نمى شود مطلقا, آن گونه که محقق در معتبر و شرایع و علامه در ارشاد و قواعد و محقق کرکى در جامع المقاصد و شهید در مسالک و محقق اردبیلى در مجمع الفایده گفته اند و از شیخ نقل شده است؟ و از ظاهر مناهل بر مى آید که بیشتر فقها بر این نظرند. یا آن که [براى شهرهاى دور] ثابت مى شود, به شرط امکان تحقق در آن شهرها واینکه علم به عدم وجود آن در آن شهرها نبوده باشد. پس اگر علم به نبود آن در شهرهاى دور, به سبب کرویت زمین و نیز گوناگونى آفاق, پیدا شد, حکم به ثبوت هلال, چنین شهرهایى را شامل نمى شود. این نظر از علامه, پس از گزیدن نظر اول, در منتهى و تحریر نقل شده و صاحب مدارک هم, آن را نیکو شمرده است
شیخ در این سخن, افزون بر نظر مشهور که همانا عدم تعمیم است و نظر علامه و برخى دیگر که معتقد به تعمیم حکم ثبوت به رؤیت هلال به همه بلاد اسلامى اند نظریه سومى را مطرح مى کند و آن تفصیل است بین جایى که علم به عدم رؤیت در شهرهاى دور وجود دارد و جایى که چنین علمى وجود ندارد. به نظر شیخ, با توجه به کرویت زمین و گوناگونى آفاق, عدم رؤیت آن در شهرهاى دوردست محرز است
مرحوم شیخ, از ذیل عبارت علامه, در تذکره و عبارت وى, در تحریر, این نکته را فهمیده, ولى همان طور که قبلاً اشاره کردیم, نمى توان این را تنزل علامه از نظر خویش تلقى کرد. بویژه در تحریر, پس از فتوا به تعمیم, به قول شیخ در مبسوط72 اشاره کرده و مى گوید: (و فیه قوه73). به علاوه, در صورتى که علم به عدم رؤیت داشته باشیم, از دایره بحث بیرون است. محقق خـوانسـارى نیز, نظر عـلامه را به بوته بررسى مى نهـد و نمى پذیرد و بر این نظر تأکید شرع بر اهمیت وحدت امت اسلامى و توصیه اکید پیشوایان دینى بر تعظیم شعائر الهى و برگزارى با شکوه و عظمت مراسم عبادى سیاسى, نشان مى دهد که شارع مقدس, راضى نیست مسلمانان در امر رؤیت هلال و برگزارى مراسم عید فطر و قربان اختلاف داشته باشند
است که قول به تعمیم, در میان شیعه قائل معروفى ندارد
(و بالجمله فالقول بالتساوى بین البلاد مطلقا لیس له قایل معروف منا74)
خلاصه, قول به تساوى ثبوت هلال ماه, در همه شهرهاى اسلامى, چه دور و چه نزدیک, در بین فقهاى امامیه قائل معروفى ندارد
نظر فقهاى عامه
فقهاى اهل سنت در تعمیم ثبوت رؤیت هلال به شهرهاى دور,اختلاف دیدگاه دارند
1 تعمیم
2 عدم تعمیم
آنان که به تعمیم عقیده دارند, فرقى بین شهرهاى دور و نزدیک نمى گذارند و ثبوت آن را براى همه شهرهاى اسلامى, حجت مى دانند. آنان که به عدم تعمیم باور دارند, همچون: عکرمه, قاسم, اسحاق و شافعیه, رؤیت را در شهرهاى نزدیک به هم, کار ساز مى دانند و در شهرهاى دور خیر
(اذا ثبت رؤیه الهلال بقطر من الأقطار, وجب الصوم على سایر الأقطار. لافرق بین القریب من جهه الثبوت والبعید, اذا بلغهم من طریق موجب للصوم, و لا عبره باختلاف مطلع الهلال مطلقا, عند ثلاثه من الأئمه … و خالف الشافعیه قالوا: اذا ثبت رویه الهلال فى جهه وجب على الجهه القریبه من کل ناحیه ان یصوموا بناءً على هذا الثبوت, اما اهل الجهه البعیده فلا یجب علیهم الصوم بهذه الرؤیه لإختلاف المطالع75)
وقتى هلال ماه در یکى از ممالک رؤیت شود, بر مردم سایر ممالک نیز, روزه واجب است. در این مسأله, فرقى بین شهرهاى نزدیک و دور نیست. در صورتى که از راههاى معتبر شرعى رؤیت هلال ماه در شهرى به اثبات رسد, براى آنان که در شهرهاى دور هستند نیز, حجیت دارد و موجب روزه است. اختلاف افق, در مسأله رؤیت هلال, بى هیچ وجه تأثیرى ندارد. این نظر سه نفر از ائمه اهل سنت است. ولى شافعیان با این نظر مخالفت کرده اند و گفته اند: هرگاه رؤیت هلال در جایى اثبات گردد, مردمان شهرهاى نزدیک وهم افق با آن باید روزه بگیرند, امّا این حکم, در مناطق دوردست جارى نیست, زیرا افق همه جا یکسان نیست
نظیر این سخن را ابن قدامه76, قرطبى77 ابن رشد78, عبدالرحمان الجزیرى79, ابن عابدین80 و …81 گفته اند. با این تفاوت که از عبارت ابن قدامه استفاده مى شود: ابوحنیفه نیز مانند شافعیان به عدم تعمیم نظر دارد. برخى, تعمیم را به برخى از شافعیان نسبت داده اند, نه همه آنان
از عبارت علامه در تذکره82, که در بخش قبل بدان اشاره شد, استفاده مى شود که ابوحنیفه و برخى شافعیان, با تعمیم مخالفند. قدر مسلم اهل سنت, در مسأله رؤیت هلال ماه و جواز تعمیم و یا عدم تعمیم آن به دیگر شهرهاى دور, رأى واحد ندارند83
تفاوتى که در این مسأله بین اینان و شیعه وجود دارد, این که: بیشترینشان بر این نظرند که وقتى رؤیت ماه در شهرى از شهرهاى حوزه اسلامى ثابت شد, دیگر شهرها را هم در بر مى گیرد چه, دور و چه نزدیک. امّا بیشتر فقهاى شیعه بر این دیدگاهند که خیر در بر نمى گیرد.شافعیان براى اثبات نظر خویش, به روایاتى, که مهمترین آنها روایت (کریب) است, استناد جسته اند
خلاصه دیدگاهها
1 هرگاه در شهرى از شهرهاى اسلامى رؤیت هلال به اثبات برسد, تکلیفى براى مردمان دیگر شهرها نیست. تنها بر عهده مردمان همان شهر تکلیف بار مى شود. این, از ظاهر عبارت مفید در مقنعه84 و برخى فقهاى عامه فهمیده مى شود85
2 اگر در شهرى رؤیت هلال ثابت شود, براى شهرهاى همجوار, نیز, کارساز خواهد بود. بر این نظرند, مشهور فقهاى شیعه
3 اگر هلال ماه در شهرى دیده شود و ثابت گردد, براى دیگر شهرها, چه دور و چه نزدیک, حجیت دارد. بر این نظرند علامه وعده اى از فقیهان شیعه و بیشتر فقهاى اهل سنت
4 شهرهاى غربى محل رؤیت هلال ماه, بسان شهرهایى هستند که ماه در آنها رویت شده است. و اگر در طرف شرقى باشند, در بر نمى گیرد. این نظر را شهید, به صورت احتمال آورده است
دیدگاه اول و دوم, یکى است, زیرا از سخن شیخ مفید فهمیده مى شود که چون قدر متیقن از ثبوت هلال ماه, شهر محل رؤیت مى باشد, و به بیش از آن علم نداریم, این نظر را ابراز کرده, ولى روشن است که شهرهاى همجوار و نزدیک, یکى هستند و نظریه مفید نیز شهرهاى نزدیک را شامل مى شود. افزون بر این تعبیر (اهل مصر86) در عبارت شیخ مفید, این مطلب را مى رساند, زیرا (مصر) علاوه بر شهر, به معناى ناحیه بزرگ و شهرستان هم آمده است و طبعاً شامل شهرهاى نزدیک هم مى شود
نظریه چهارم نیز که مرحوم شهید به صورت احتمال مى آورد و در زمانهاى بعد به صورت یک قول در آمد است و افرادى87 به آن فتوا داده اند . مخفى نماند که این نظر, بر اساس علم به ثبوت هلال ماه در بلاد غربى و مبتنى بر مسأله حرکت ماه از طرف مغرب به طرف مشرق است و مورد علم به ثبوت, از دایره بحث ما خارج است. بنابراین, عمده اختلاف در دو قول است, قول مشهور و قول علامه و دیگران
بر این اساس, اگر هلال ماه, در شهرى رؤیت شد, براى شهرهاى نزدیک کفایت مى کند,در این بحثى نیست و برخى بر آن ادعاى اجماع کرده اند88 ولى آیا در بیش از شهرهاى نزدیک هم حجت است و مى توان حکم به ثبوت را به شهرهاى دور هم گسترش داد, اختلاف است
اینک که با اقوال و آراى فقیهان شیعه و سنى آشنا شدیم و همچنین به سیر تاریخى مسأله, مى پردازیم به بیان ادّله آنان. لکن پیش از ورود به بحث, نکته اى را یادآور مى شویم, تا کمکى باشد به روشنى مطلب و آن نکته, بیان میزان و معیار دورى و نزدیکى است89 زیرا تعبیرهایى چون: (بلاد متقاربه), (بلاد متباعده) و نیز (بلاد متحدالأفق و مختلف الأفق) و مانند آن در عبارات فقها فراوان به کار رفته است و تا حدودى مدار بحث بر نزدیکى و دورى مى چرخد
معیار در نزدیکى و دورى شهرها
پیش از این دیدیم که فقها بر اساس نزدیکى و دورى شهرها, فتوا داده اند, ولى مقصود آنان از نزدیکى و دورى چیست, چندان روشن نیست و ملاک و معیار مشخصى که بتوان به کمک آن, شهرهاى نزدیک را از شهرهاى دور, جدا ساخت و نزدیکى و دورى سرزمینها را از یکدیگر متمایز نمود, ظاهراً وجود ندارد
روشن است که معیارهایى مانند تقسیم بندیهاى سیاسى کشورها که بر اساس منافع ملى و ویژگیهاى قومى, صورت گرفته است, مورد نظر نیست. بلکه مقصود معیارها و ملاکهایى است که شرع مى پذیرد. از کند و کاو, در کتابهاى فقهى شیعه و سنى و بررسى آراى فقیهان در این مسأله, به تعریفهاى پراکنده اى دست یافته ایم و تعریف مورد اتفاق را اینک عرضه مى داریم
اختلاف در طلوع و غروب خورشید
هر جا دو شهر از نظر طلوع و غروب خورشید متحد باشند و طلوع و غروب خورشید در هر دو شهر همزمان صورت گیرد, آنها را شهرهاى نزدیک به یکدیگر (بلاد متقاربه) مى گویند و هر جا که اختلاف در طلوع و غروب داشته باشند, به آنها شهرهاى دور از یکدیگر (بلاد متباعده) اطلاق مى کنند. این ملاک را فقهاى شیعه و سنى تأیید کرده اند. شیخ انصارى در این زمینه مى نویسد
(والمراد بالبلاد المتقاربه کما عن المسالک90 والمدارک91 والکفایه92, مالم تختلف مطالعها, کبغداد و کوفه و نحوهما93)
مقصود از شهرهاى نزدیک آن گونه که از مسالک شهید و مدارک عاملى و کفایه سبزوارى استفاده مى شود, شهرهایى است که اختلافى در طلوع و غروب خورشید نداشته باشند, مانند: بغداد و کوفه و امثال آن
علامه, ضمن تصریح به این که در ملاک دورى و نزدیکى و تعیین قاعده مشخص در این مورد, بین شافعیان اختلاف است, مى نویسد
(و بعضهم اعتبر ما قلناه وضبطوا التباعد بان یکون بحیث یختلف المطالع کالحجاز والعراق والتقارب بان لا یختلف کبغداد والکوفه94)
گروهى از آنان [شافعیان] همان میزانى را که ما پذیرفته ایم, پذیرفته اند: هر جا در طلوع خورشید اختلاف داشته باشند مانند: حجاز و عراق, شهرهاى دور به شمارند و هر جا از جهت افق با هم متحد باشند, مثل: بغداد و کوفه, شهرهاى نزدیک
شهید در مسالک95 نیز با تفصیل بیشترى همین معیار را بیان کرده است و کرویّت زمین و براهین اعتبارى را مبیّن آن دانسته است. بنابراین, در این که از جمله معیارهاى تشخیص شهرهاى نزدیک از دور, اتحاد و اختلاف افق آنهاست, بحثى نیست, ولى درخود این معیار و تعریف و تحدید آن نظرگاهها تفاوت دارد. به عبارت دیگر, کبراى مسأله روشن است که اختلاف طلوع و غروب معیار نزدیکى و دورى شهرهاست. لکن اختلاف و عدم آن را از چه راهى مى توان به دست آورد, بین اهل نظر اختلاف است. در این زمینه نیز, مطالبى را ابراز داشته اند که به برخى از آنها اشاره مى کنیم
1 فاصله هزار میل
برخى گفته اند اختلاف در طلوع و غروب خورشید, بر اساس فاصله یکهزار میل محاسبه مى گردد. هرگاه بین دو شهر, مسافت هزار میل (1848 کیلومتر) باشد, بین طلوع و غروب خورشید در آن دو شهر, به میزان یک ساعت اختلاف افق است. فخرالمحققین مى نویسد
(فکل بلد غربى بعد عن الشرقى بألف میل, یتأخر غروبه عن غروب الشرقى ساعه واحده, و انّما عرفنا ذلک بار صاد الکسوفات القمریه حیث بدئت فى ساعات اقل من ساعات بلدنا فى المساکن الغربیه و اکثر من ساعات بلدنا فى المساکن الشرقیه, …97)
پس هر شهر غربى, که مقدار یکهزار میل از شهر شرقى دور باشد, غروب خورشید در آن جا یک ساعت دیرتر رخ مى دهد. ما این مطلب را از رصد کردن ماه گرفتگى98 به دست آوردیم, که در شهرهاى غربى محل ما [حله در عراق] کمتر و در شهرهاى شرقى آن بیشتر است
نظیر این سخن را برخى از فقهاى دیگر نیز گفته اند99
2 تفاوت در عرض جغرافیایى بین دو شهر به میزان 15 درجه
این معیار را برخى از علماى عامه گفته اند. مقصود آن است که اگر فاصله بین دو شهر به قدرى باشد که اختلاف عرض جغرافیایى آن دو شهر به میزان پانزده درجه برسد, طلوع و غروب در آنها متفاوت است وگرنه, نه100
3 فاصله بین دو شهر به اندازه هشت فرسخ شرعى باشد, به طورى که اگر کمتر از این مقدار باشد, طلوع و غروب آن دو شهر فرقى نمى کند. اگر این مقدار و بیشتر باشد, اختلاف در طلوع و غروب خورشید, وجود دارد
این نظر برخى از شافعیان است
(و قال آخر من الشافعیه اذا کان الفصل بین البلدین بمقدار ثمانیه فراسخ یکون التفاوت بینهما فى الطلوع والغروب …101)
برخى از شافعیان گفته اند: هر وقت فاصله بین دو شهر به میزان هشت فرسخ باشد طلوع و غروب خورشید در آنها تفاوت مى کند
معیارهاى دیگرى را براى تشخیص طلوع و غروب و اختلاف آنها گفته اند از قبیل: تساوى و عدم تساوى خطوط طولى و عرضى102 و مقدار بیست و چهار فرسخ فاصله103, مسافت قصر هشتاد و نه کیلومتر (به عقیده برخى از عامه) و مانند آن, که به خاطر طولانى شدن از ذکر آنها خوددارى مى کنیم
بر این اساس, معیارهاى تشخیص شهرهاى نزدیک از دور, تشخیص اختلاف و اتحاد طلوع و غروب خورشید در آنهاست. هر چند در تشخیص این نیز, رأى واحدى وجود ندارد و فقها, بویژه فقهاى عامه, مطالب و راههاى گوناگونى را ارائه کرده اند
امکان رؤیت, با نبود مانع
برخى از فقیهان, ملاک نزدیکى و دورى را در این دانسته اند که هر جا امکان رؤیت, در صورت نبودن مانع, همچون: ابر و گرد و غبار و یا مه غلیظ, وجود داشته باشد, آن جا به حکم همان محل رؤیت هلال است و از شهرهاى نزدیک به شمار مى روند و هر کجا چنین نباشد, یعنى با فرض نبودن مانع, باز هم امکان رؤیت ماه نباشد, از شهرهاى دور به شمار مى آیند
(و متى لم یرالهلال فى البلد و رأى خارج البلد على ما بیّناه وجب العمل به اذا کان البلدان التى رأى فیها متقاربه بحیث لو کانت السماء مصحیه والموانع مرتفعه لرأى فى ذلک البلد ایضاً لإتفاق عروضها و تقاربها, مثل بغداد و واسط و بغداد و مصرفان لکل بلد حکم نفسه …104)
از این سخن بر مى آید, شهرهاى نزدیک آن جایى است که اگر آسمان روشن باشد و مانعى نباشد, در هر دو مورد ماه رؤیت مى شود, مانند: بغداد و واسط
بر اساس این تعریف, که شیخ در مبسوط ارائه کرده است, ملاک نزدیکى و دورى, امکان و یا عدم امکان رؤیت است و ملاکهایى همچون: مقدار فاصله, اختلاف طول و عرض, و مانند آن دخالتى ندارند
نظیر همین سخن را بعضى از فقهاى دیگر شیعه, از جمله صهرشتى105 گفته اند. شیخ انصارى, در این زمینه مى نویسد
(و ربما نسب الى المحقق انّه مع العلم بأنه متى رأى فى بلد یعلم انه مع ارتفاع الموانع یجب ان یرى فى البلد الآخر کانت الرؤیه لذلک الآخر و اما اذا تباعدت البلدان تباعداً یزول مع العلم فانه لا یجب ان یحکم لها بحکم واحد106)
به محقق حلى نسبت داده شده: در هرجا که ماه رؤیت بشود و بدانیم که در صورت نبودن مانع, در محل دیگر نیز قابل رؤیت است, این دو, در حکم یکسانند و اگر فاصله بین آن دو سرزمین, به گونه اى باشد که این علم حاصل نشود, در این فرض, حکم در آن دو یکسان نخواهد بود. [و مى توان قول به تعمیم را پذیرفت.] از فقهاى اهل سنت نیز, همین معنى نقل شده است
سرخسى مى نویسد
(یلزم کل بلد لا یتصور خفاؤه عنهم بلا عارض دون غیرهم107)
سرزمینى که در صورت عدم مانع, ماه را ببینند, با جایى که ماه رؤیت شده است, در حکم یکسانند
اختلاف اقالیم و تفاوت مناظر
برخى دیگر از فقها, ملاک نزدیک و دورى شهرها را در گوناگونى اقلیمى و اوضاع آب و هوایى جستجو کرده اند. اینان, بر این نظرند: اگر شهر, یا منطقه اى از نظر اوضاع طبیعى و آب و هوا و مانند آن, از قطعات دیگر زمین و منطقه هاى دیگر متمایز باشد, به آن اقلیم و یا مملکت و ولایت مى گویند. این مقدار فاصله, ملاک دورى و نزدیکى است. علامه در تذکره این نظر را از برخى از فقهاى عامه نقل مى کند
(و قال بعضهم [ان فعیه] الإعتبار بمسافه یظهر بمثلها تفاوته فى المناظر فقد یوجد التفاوت مع قصور المسافه … و بعضهم [الشافعیه] من اعتبر اتحاد الأقالیم108)
برخى از شافعیان, ملاک دورى و نزدیکى را مقدار مسافتى دانسته اند که باعث تفاوت مناظر طبیعى گردد. بنابراین معیار, گاهى سرزمینى که به حدّ مسافت شرعى برسد, دور است و گاهى کمتر از آن … و برخى از شافعیان, اختلاف و اتحاد اقلیم را ملاک گرفته اند
دانلود مقاله جرم انگاري برخي از عنوانهاي حقوقي در ايران و تاثير ملاحظه هاي سياسي و اجتماعي بر آن در فایل ورد (word) دارای 46 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله جرم انگاري برخي از عنوانهاي حقوقي در ايران و تاثير ملاحظه هاي سياسي و اجتماعي بر آن در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله جرم انگاري برخي از عنوانهاي حقوقي در ايران و تاثير ملاحظه هاي سياسي و اجتماعي بر آن در فایل ورد (word)
چکیده:
مقدمه
اول- معامله فضولی و انتقال مال غیر
معامله فضولی
الف- تعریف و ارکان
ب- قلمرو معامله فضولی
ج- آثار حقوقی معامله فضولی
انتقال مال غیر
الف- رکن مادی جرم
1- فعل مرتکب
2- موضوع جرم
3- تعلق مال به غیر
4- نتیجه جرم
ب- رکن معنوی
ج- نتیجه : مقایسه و وجه تمایز
دوم- غصب و عناوین مشابه کیفری
الف- ارکان غصب
1- استیلا
2- عدوانی بودن استیلا
3- مغصوب : حق غیر
غصب و عناوین مشابه کیفری
الف- غصب و سرقت
2- عنصر معنوی
3- نتیجهگیری
ب- تصرف عدوانی و ایجاد آثار تصرف
1- پیشینه و محل بحث
2- ایجاد آثار تصرف در املاک غیر
1-2- عنصر مادی جرم تهیه آثار تصرف در ملک غیر
2-2- عنصر معنوی جرم
3-2- نتیجهگیری و مقایسه
3- تصرف عدوانی
ج- خیانت در امانت
1- عنصر مادی
استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کردن مال.
موضوع جرم اعم از شئ و مال است و مال اعم از منقول و غیرمنقول.
2- عنصر معنوی
3- مقایسه غصب و خیانت در امانت
د – اختلاس
سایر عناوین مشابه مدنی و کیفری
سوم- ارزیابی کلی جرم انگاری عناوین مدنی
ب- حقوق جزا: مداخله مفید و لازم
نتیجهگیری
یادداشتها:
کتابنامه:
کتابنامه
الف- کتب
1- اجتهادی، عباس (وهمکاران)، گزیده آرای محاکم حقوقی تهران، نشر میزان، چاپ اول، 1374
2- امامی،سیدحسن، حقوق مدنی، ج1، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ نهم 1371
3- انصاری، مرتضی(شیخ)، مکاسب
4- بازگیر، یدالله، قانون مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور: سقوط تعهدات و ضمان قهری، تهران، انتشارات فردوسی،1379
5- بشیریه، حسین، جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران، تهران، مؤسسه نشر علوم نوین، چاپ اول، 1378
6- جعفری لنگرودی، جعفر، ترمینولوژی حقوقی، تهران،گنج دانش، چاپ چهارم،1368
18- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، ج22، بیروت، داراحیاء التراث العربی، الطبعه السابعه، 1981م
ب- مقالات
1- ضرابی، غلامرضا، «بحثی پیرامون ماده 134 قانون تعزیرات و قانون رفع تصرف عدوانی»، مجله کانون وکلا، ش 5 جدید- صص(5-154)، 1375
2- یاوری، فتحالله،« دعوی غصب: نقد و بررسی رأی وحدت رویه» مجله کانون وکلا، شماره 9-8 جدید، 4-
چکیده
یک رفتار همواره در حوزه یک نوع خاص کنترل اجتماعی باقی نمیماند. برخی از عنوانهای مدنی مانند معامله فضولی و غصب به حقوق کیفری نیز کشانده شدند تا شاید به پشتوانه ابزار مجازات کیفر در قالب یک نظام کنترلی شدیدتر، کمتر روی دهند و نظم اجتماعی و روابط افراد کمتر مخدوش و نقض شود
بررسی، نشان میدهد که هدف فوق، تنها مورد نظر قانونگذاران کیفری ایران نبوده است، در کنار هدف گفته شده در بالا، تواناتر کردن و تجهیز حکومت و قدرت سیاسی به ابزار مجازات کیفر در این گرایش دخالت داشته است
از منظر حقوقی، تمایزمهم و برجسته یک عنوان مدنی مشابه با عنوان کیفری در سوء نیتی است که قانونگذاربرای جرم به طور معمول در نظر میگیرد در حالی که در امور مدنی و حقوقی سوء نیت، عنصر تاثیرگذار به شمار نمیآید
اگر بتوانیم یک ارزیابی دقیقی از تأثیر این دو نوع ضمانت اجرا داشته باشیم، میتوانیم نتیجه بگیریم که در برخی موارد امکان جرمزدایی از این عنوانها و استفاده از سایر تدابیر جانشین وجود دارد
مقدمه
تنظیم روابط اجتماعی، تعیین یا اعلام حقوق و تکالیف آنان و سرانجام صیانت از نظم عمومی و حقوق و آزادیهای فردی مهمترین کارکرد و هدف حقوق است. در این راستا حقوق مدنی و حقوق کیفری بر حسب تعریف، ویژگیها و اهداف خاص خود، به طور متفاوت عمل میکنند. ماهیت دوگانه این دو شعبه حقوق، قانونگذاران را بر آن میدارد که از قواعد هر یک در موقع مناسب و با رعایت جمیع شرایط بهره جویند
تنظیم روابط اشخاص در جامعه و صیانت از آن در گام نخست هدف قواعد حقوق مدنی است که ضمانت اجرای آن، با ماهیت نظم بخشی مدنی آن سازگار است و تا آنجا که مقدور است همین ضمانت اجرای مدنی در تنظیم و تنسیق نظم و انضباط و نیز نسق بخشی به روابط شهروندان کافی است؛ ولی محدود نبودن روابط اجتماعی به روابط شهروندان و گسترش آن به روابط دولت و مردم و صاحبان اقتدار و حاکمیت با فرمانبران و نیز ناکارآمدی ضمانت اجرای مدنی و اداری به دلیل زیاد بودن رفتارهای ناقض هنجارهای اجتماعی و بر نتابیدن آنها توسط جامعه و عموم شهروندان و سرانجام تفاوت در نوع ساختها و ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه و دولت و نظریههای فلسفی، اجتماعی و سیاسی حاکم بر هر جامعه، دولت به عنوان صاحب اقتدار به مداخله مستقیم و قهرآمیز دست میزند
واکنش تند و سرکوبگر جامعه ـ دولت به چنین رفتارهایی در قواعد جزایی نمودار میشود؛ هر چند که ویژگی تمام واکنشهای جزایی سرکوبگری نیست ولی ماهیت و اهداف آنها متفاوت از قواعد مدنی و اداری است
همین تفاوت ماهوی و هدفی و آثار زیانبار این نوع واکنش و پرهزینه بودن سازماندهی چنین پاسخی ایجاب میکند تا زمانی یک عمل جرم و مستوجب پاسخ کیفری شناخته شود که مداخله کیفری مفید و لازم باشد؛ یعنی هم آخرین حربه باشد و هم کاربرد چنین سلاحی مفید
این نوع ملاحظات سبب شده که قانونگذاران خردمند و خردگرا- صرفنظر از نوع قدرت سیاسی حاکم و مناسبات و ساختارهای اجتماعی، ترتیب منطقی و زمانی اعمال انواع واکنشها و ضمانت اجراهای مدنی را رعایت کنند. به این جهت شایسته است ابتدا به تدوین قواعد و قوانین مدنی همت گماشته، آنگاه که ناکارآمدی قاعدهای در برآورده کردن اهداف موردنظر آشکار و یا در ابتدا براساس مطالعات و تحقیقات انجام شده ضرورت و فایدهمندی قواعد جزایی احراز شد، اقدام به جرم انگاری رفتاری خاص و تنظیم واکنش کیفری مناسب آن کنند
مطالعه سیر جرم انگاریها، به ویژه جرمانگاری عناوین مدنی، در حقوق ایران و مقایسه ارکان هر کدام، هم از حیث شناخت تاریخ تحولات حقوق ایران و هم از منظر مطالعات جامعهشناختی حقوقی و سیاسی و بالاخره از جهت مباحث فنی حقوقی سودمند است
انقلاب مشروطه سر آغاز تحولات قانونگذاری نوین در ایران است. این تحول با ایجاد دولت مطلقه و متمرکز در دوره پهلوی به ویژه پهلوی اول، شکل و ویژگیهای خاصی پیدا کرد. تا پیش از این دوران روابط خصوصی مردم بر اساس قواعد و مقررات فقه شیعی تنظیم و به دعاوی ناشی از آن بر این اساس و بیش و کم در نزد محاکم شرع رسیدگی و اختلافات حل و فصل میشد. دولت نیز به جرایم و تخلفات، بدون آنکه تعریفی از آنها به دست دهد، به شیوهای استبدادی و خودکامه رسیدگی و اعمال قدرت میکرد
پس از انقلاب مشروطه، مجالس شورای ملّی اقدام به تدوین قوانین و قانونگذاری در تمام عرصهها کردند که این فعالیت در عصر پهلوی شتاب بیشتری گرفت. از منظر موضوع مورد بررسی در این تحقیق، و براساس سیر طبیعی تدوین قوانین، در ابتدای امر به نظر میرسد که قانون مدنی پیش از قانون جزا به تصویب قانونگذار مشروطه رسیده است، اما واقعیت چیز دیگری است. قانون مجازات عمومی در سال 1304 و در مجلس پنجم مشروطه اول تصویب شد و آنگاه قانون مدنی در 1307 و موادی از آن در سالهای پس از آن
علی رغم این سیر غیرمنطقی تدوین، به لحاظ ماهیتی، همان منطق پیش گفته رعایت شده است؛ چه اینکه قواعد مدنی به موجب فقه اسلامی در تمام این دوران و پیش از آن مورد عمل بود. پس، هرچند قانون مدنی پس از قانون جزا تصویب شد ولی به دلیل اجرای آن توسط فقها و محاکم شرعیه، مفاهیم عمومی آن شناخته شده و روشن بود. قانون جزا برخی از عنوانهای مدنی را مجرمانه اعلام کرد و علاوه بر ضمانت اجرایی مدنی، کیفر نیز برای آنها در نظر گرفت، در هرحال قواعد جزایی با توجه به سابقه مدنی آنها وضع شده است
نویسنده در این مقاله میکوشد عناوین مشابهی را از قانون مدنی و قوانین جزایی مورد بررسی و مقایسه قرار دهد و وجوه تشابه و افتراق حقوقی بخشی از این عناوین را بیان کند و در پایان نیز به یافته و به اختصار چرایی جرم انگاری و عوامل مؤثر بر آن بپردازد
اول- معامله فضولی و انتقال مال غیر
معامله فضولی
الف- تعریف و ارکان
ماده 247 قانون مدنی در فصل پنجم با عنوان «در معاملاتی که موضوع آن مال غیر است یا معاملاتی فضولی» بدون ارائه تعریفی مقرر میدارد
« معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطناً راضی باشد. ولی اگر مالک یا قائم مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله صحیح و نافذ می شود»
حقوقدانان تعاریف گوناگونی از معامله فضولی کردهاند. (جعفری لنگرودی، 1368، ش 4008 – 4005) و ( امامی، 1371، ج1، ص 298) با تأمل در مواد قانون مدنی و تعاریف مزبور میتوان گفت: معامله فضولی، معامله به مال غیراست توسط غیرمالک (یا قائم مقام وی) و بدون اذن وی؛ دو رکن مهم معامله فضولی مال غیر بودن موضوع معامله و غیر مأذون بودن معامل فضول از طرف مالک یا قائم مقام قانونی وی است. رضایت باطنی مالک نسبت به معامله فضولی برای نفوذ آن کافی نیست (ماده 247ق.م.)
بنابراین معاملهای که دارای این دو رکن است فضولی تلقی میشود، خواه معامل فضول با علم به مستحق للغیر بودن آن را معامله کند یا با جهل به آن. و خواه با حسن نیت و برای صاحب مال و به مصلحت او انجام شود و خواه با سوءنیت و برای خود یا دیگری؛ انگیزه و قصد، مدخلیتی در تحقق یا عدم تحقق این نوع معامله ندارد. چه این ویژگی خاص حقوق مدنی است که قواعدش صرفاً بر عمل مادی فاعل مبتنی است
ب- قلمرو معامله فضولی
هر چند بیشتر دلایل نقلی مربوط به امکان اجازه معامله به مال غیر درباره بیع فضولی و نکاح است (نجفی، 1981 م، ص 277) ، اما در اینکه قلمرو این قاعده منحصر به آن دو نوع عقد است یا اینکه قاعدهای است در تمام معاملات ، اختلاف نظر است. برخی از فقیهان و حقوقدانان آن را از قواعد عمومی قراردادها میشمارند ( انصاری، مکاسب، ص124) و عدهای تنفیذ معامله فضولی را قاعده حاکم بر همه اعمال حقوقی میدانند، مگر اینکه به دلیل خاص بطلان آن احراز شود (قمی، 1324هـ ، ص 180). در مقابل، کسانی هم آن را حکمی استثنایی تلقی کردهاند (طباطبایی، بیتا، ج1، ص 250)
از ظاهر قانون مدنی که معامله فضولی را در شمار قواعد عمومی معاملات آورده است و مفاد مواد 304، 581، 674 و 1073 قانون مدنی به خوبی بر میآید که احکام مربوط به این معامله جزء قواعد عمومی است و در هر مورد که نیابت امکان داشته باشد بایستی رعایت شود (کاتوزیان، 1366، ج2، ص102)
همچنین عقد فضولی علاوه بر عقود تملیکی شامل عقد عهدی نیز میشود (امامی، 1371، صص 300-299) و (کاتوریان، 1366، ص 104)
ج- آثار حقوقی معامله فضولی
آنگونه که اشاره شد قصد انشای معامل فضول ساختار این معامله را ایجاد میکند. اما تکمیل آن منوط به پیوستن اجازه مالک به آن است. بنابراین در صورت اجازه مالک تنفیذ و در صورت ردّ، باطل میشود. در صورت نخست اثر تنفیذ به زمان وقوع عقد برمیگردد؛ یعنی اجازه کاشف است و کلیه آثار قانونی از آن زمان بر عقد مترتب میشود و در صورت ردّ نیز بطلان از حین عقد است. هر چند برخی از حقوقدانان در تشخیص ماهیت این تأثیر بین نظریه کشف و نقل، قول سومی را برگزیدند. (کاتوزیان، 1366، صص130-122) ولی، از جهت عملی تفاوتی با نظریه کشف ندارد. ماده 285 قانون مدنی به صراحت اثر اجازه یا رد را از روز عقد می داند
در کنار این ضمانت اجرای مدنی، اثر رد معامله فضولی این است که هرگاه خریدار حین عقد عالم بر فضولی بودن معامله بوده، چون احتمال رد و قبول آن را از طرف مالک میداده، اقدام به ضرر خود کرده و بنابراین کسی مسؤول و ضامن آن نیست و فقط حق رجوع برای ثمن را دارد. ولی در صورتی که اصیل جاهل به آن باشد غرامات وارده طبق ماده 263 قانون مدنی بر عهده معامل فضول است
با توجه به مواد قانون مدنی در خصوص این معامله فهمیده میشود که معامله فضولی مورد حمایت قانونگذار نیست و صحت آن منوط به اجازه مالک شده است. زیرا تنها مالک است که میتواند مالی را از اموال خود خارج یا وارد داراییهای خود کند. احترام به مالکیت افراد مقتضی چنین حکمی است
انتقال مال غیر
قانونگذار ایران پنج قانون کیفری در خصوص انتقال مال غیر تصویب کرده که دو قانون نسخ ضمنی شده و بقیه لازم الاجرایند. قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر مصوب فروردین 1308 یکی از قوانین لازمالاجرا است.[1]
صدور ماده 1 این قانون نوعی معاملهای فضولی را مورد حکم قرار داده و آن را در حکم کلاهبرداری تلقی کرده است
« کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا، عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار محسوب و مطابق ماده 238 قانون مجازات عمومی محکوم میشود…»
به موجب این ماده انتقال مال غیر جرم است و در کنار ضمانت اجرای مدنی راجع به معامله فضولی ، ضمانت اجرای کیفری نسبتاً سنگینی قرار گرفته است. برای تشخیص نسبت میان انتقال مال غیر- که عنوان مجرمانه است- معامله فضولی ، بیان و تحلیل عناصر این جرم ضروری است
الف- رکن مادی جرم
«انجام تشریفات قانونی انتقال مال غیر» که متضمن انتقال ظاهری مال است. عنصر مادی جرم انتقال مال غیر است. انتقال مال غیر به طرق گوناگونی قابل تحقق است. هر آنچه در قانون مدنی سبب انتقال مال است مانند بیع، هبه و معاوضه عنصر مادی جرم مذکور را میتواند تشکیل دهد. به این جهت در ماده 1 قانون مذکور آمده است که : به نحوی از انحاء…. منتقل کند…» بنابراین وسیله در تحقق این جرم نقشی ندارد
1- فعل مرتکب
فعل مرتکب انجام تشریفات قانونی است که عملی مثبت است. برای تحقق عنصر مادی این جرم لازم است مرتکب عملیاتی را که برای انتقال ظاهری مال غیرلازم است انجام دهد. این عملیات همان تشریفات قانونی است که مطابق مقررات جاری کشور برای انتقال مال لازم است. حسب اینکه نوع انتقال، شیوه آن چگونه و در قالب چه عقد یا معاملهای صورت میگیرد، تشریفات انتقال هم متفاوت میشود. آنگونه که از اطلاق ماده قانونی فهمیده میشود، انتقال به هر دو صورت رسمی و عادی، در قالب نوشته یا توافق شفاهی امکان پذیر است. بدیهی است برای تحقق این منظور مرتکب تشریفات متفاوتی را انجام میدهد؛ انتقال رسمی دارای تشریفاتی متفاوت از انتقال عادی است
دانلود مقاله هنر و تمدن اسلامي در دوران قاجار در فایل ورد (word) دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله هنر و تمدن اسلامي در دوران قاجار در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
بدیهی است که اقوام وملل جهان در آشنایی با هنر و بهروری از آن تقدم وتاخر دارند.ایرانیان و رومیان،سده ها پیش از ظهور اسلام با هنر آشنا شده بودند وهر یک از این دو قوم،هم زمان با ظهور اسلام،سنتهای هنری چند صد ساله داشتند.وقتی سخن از هنر اسلامی در میان است،ایران وایرانی جایگاهی ویژه در رشد واعتلای آن دارد،از سده چهارم هجری تا آغاز سده دهم هجری که قیام صوفیان صفوی آغاز شد،ایران مهد هنر وهنرافرینی در جهان اسلام بود
عربستان پیش از اسلام،از نظر هنری به استثنای خط عربی که بالقوه آمادگی پذیرش زینتها را یافت،از درون مایه چندانی برخوردارنبود.شعر وسرود بیشترین هنر عرب بود تا آنکه فتوحات مسلمانان موجب شد تا آن چادرنشیان ناگهان دیده بر کاخهای با شکوه ایرانیان وکلیساها وپرسشگاههای یونانیان ورومیان بگشایند.به همین سبب،هنر صنعتگران ایرانی ویونانی ومصری وسوری
با هم پیوند خورد وزیر فرمان اسلام،به شیوه هایی مبدل شد که امروزه هنر اسلامی نامیده می شود
«یک ظرف نقرهای بسیار نفیس و زیبا ، به شکل یک الهه متعلق به دوران ساسانیان در موزه کرملین وجود دارد که صورت این الهه قسمت مدور ظرف را شکل میدهد و زیبایی آن بیانگر سلیقهی سامانیان در پسندیدن زنان زیباست. جالب توجه آنکه، نزدیک بودن توصیفات زیبایی شناسانه از زن در اشعار دورهی اسلامی به صورت الهه است چشم بادامی، لبهای سرخ، و ابروهای کمانی. همچنین فرم صورت همچون قرص ماه است صورت دختران ترک چنین شکلی داشته و شاهزادگان ساسانی با انگیزههای سیاسی با دختران ترک ازدواج میکردند و در زمان قاجاریه اکثر زنان علاقهمند به ابروهای پهن، بلند، پیوسته و مشکی بوند. مردان نیز معمولاً ابرو و ریش خود را با حنا و وسمه رنگ میکردند تا درخشش بیشتری بیابد. عکسهای فتحعلی شاه با ریش بلند و براق نمونه مناسبی بر این ادعا است استفاده از وسمه تا ابتدای قرن 14 هجری (19 میلادی) متداول بود که با ورود مدهای غربی به دربار قاجار کم کم به فراموشی سپرده شد.»
«مردان نیز با چشمان درشت، ابروهای کمانی پیوسته، موهای تنک و کوتاه و بیشتر با ریش بلند و لباس و کلاه قاجاری، شبیه به هم تصویر شدهاند و برای مثال در این نقاشیها فتحعلی شاه با ریش بلند خال گوشه لب و تاجی که بر روی سرش قرار دارد شناخته میشود نقاشیهای بزرگ روغنی قاجاری در دوره فتحعلی شاه بسیار مورد توجه بود و با دقت و حوصله زیاد پرداخته میشد و
اکثر تصاویر با سطوح بزرگ، دامن لباسی، پشتی و فرش با حاشیههای گوناگون، گلهای ریز و مروارید تماماً تزئین میشدند
تزئینات تابلوهای نقاشی دوره محمد شاه نسبت به دور فتحعلی بسیار کاهش یافت و برای زینت سطوح بزرگ لباس و فرش و پشتی اغلب از چند حاشیه باریک بهره برده میشد. رنگها در دوره فتحعلی شاه شفاف بود و با دقت در خطوط مشخص از هم جدا میشد. رنگهای دوره محمد شاه کدرتر و استفاده از آنها آزادتر و در نتیجه در هم آمیخته و به تدریج محو میشد. تعداد شخصیتها در تصاویر دوره محمد شاه در مجموع بیشتر از نقاشیهای پیش از آن است در نقاشیهای دوره اول قاجار افزون بر تاثیرات نقاشی غربی در نزدیکی شدن به واقعیت گاه مناظر و دورنما و گاهی نیز با لباسهای غربی را در این تصاویر میبینیم که به ویژه دوره محمد شاه بیشتر است. »
«عکسهای مونتا بوته عضو هیئات ایتالیایی در ایران، سند تاریخی مسحورکنندهای است. وی عکسهایی از مناظر شهرها ابنیه تاریخی و کاخها بدست داده است که گرچه در این عکسها زنان دیده نمیشوند طبقات مختلف اجتماع؛ پادشاه شاهزادگان صاحب منصبان حکمرانان ایالات درباریان خواجگان حرمسرا و حتی مردم عادی آنها»
«عدم وجود سایه روشن و حجمنمایی و فقدان تناسب نوآوری و هم چنین تقلید و عدم اصالت از ویژگیهای دوره قاجار است. در واقع یکی از عوامل افول در نگارگری این دوره تمایل به تقلید است؛ تقلیدی صرف و مکرر در پرداخت نقشها به تبعیت از یکدیگر در بیش از چهار دهه به نحوی که این تقلید و موضوعات مورد استفاده رنگی تازه به خود گرفته تکنیک کار نقاشان بر محور مشخص نگارگری دربار فتحعلی شاه میگردد. در این دوره رنگهای بیجان، تزئین یکنواخت و نگارگران بدون ارائه تفکر، گرفتار نقش و رنگهای تکراری بودند
هنر نقاشی دوره قاجار و منیعالملک
برخی محققان ایران، دوران قاجار را سرزمین نقاشیها نامیدهاند چرا که در این دوران، نقاشیهای دیواری و تابلوها در تمام نقاط کشور در منازل اعیانی تا قصرهای قاجاری پراکنده بودند چنان وسعتی که در هیچ زمان دیگری سابقه نداشته است از این رو میتوان گفت نقاشیهایی با این وسعت و کثرت چه از نظر تعداد و چه از حیث ابعاد، در دیگر ادوار هنر ایران دیده نمیشوند در این دوره نقاشیها جزیی از بدنه ساختارهای درباری، دولتی و منازل اشرافی بودهاند که در گوشه و کنار کشور ساخته میشدند و موضوع آنها : «تاریخی ، ادبی، اساطیری، شکار، جنگ، پرتره و موضوعات مذهبی بوده که اغلب به اندازه طبیعی ترسیم میشدند گاه این اشتیاق ثبت تصاویر در کنار نقش برجستههای ساسانی جلوهگر شده است» و نکته برجسته اینکه، برای اولین بار نقاشی ایرانی در قید سنتیهای شرق دور، با چشم بادامی و صورتهای مدور آزاد شده و چهرهها کاملاً ایرانیاند در تشریح این گذار سنن مکاتب قبلی به سبکی جدید که آن را میتوان سبک دربار قاجار دانست، برخی محققان چنین تفسیر نمودهاند که در دوران صفویه، هنرمندان درک میکردند که سبک متداول رضا عباسی و پیروان او مجالی به ابداع و تجرد نمیداد، همچون قرون گذشته، توجه هنرمندان برای الهام گرفتن به منابع خارجی معطوف شده با این تفاوت که در سده هفدهم (یازدهم هـ . ق ) منبع الهام اروپا بود نه چین بدین نمود در دوران قاجار و به خصوص در عهد فتحعلی شاه، نقاشی دیواری متعددی پدید آمدند که متاسفانه اکنون تعداد اندکی از این نقاشیها دیواری در مکان اصلی بر جا ماندهاند از بسیاری نقاشیها تنها تنها عکسهایی پراکنده باقی مانده و برخی همچون نقاشیهای کاخ نگارستان جابه جا شده و قطعات آنهادر خزانه کاخ موزه گلستان نگهداری میشدند نقاشیهای کاخ سلیمانیه از جمله آثار معدود بر جا مانده در مکان اصلی خود است از جهاتی منحصر به فرد به شمار میآید. این نقاشیهای دیواری نمونه بارز و یگانهای از نقاشی قاجاریاند. ترکیببندی متقارن و ایست با عناصر افقی و عمودی و منحنی، سایهپردازی مختصر در چهره و جامعه، تلفیق نقشمایههای تزئینی و تصویری، رنگ تزئینی محدود با تسلط رنگهای گرم به خصوص قرمز
دانلود مقاله هنر معماري اشکاني در فایل ورد (word) دارای 23 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله هنر معماري اشکاني در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله هنر معماري اشکاني در فایل ورد (word)
مقدمه
هنر معماری اشکانی
کوه خواجه درسیستان
معبد آناهیتا در کنگاور
پرستشگاه خورشید در الحضر (هاترا)
کاخ پارتی آشور
کاخ نیپور
کاخ سلوکیه
معبد انتوم در اوروک
دورا اروپوس
معماری اشکانیان
دیـن
خط و زبان در دوره اشکانی
آثـار هنری
ظروف سفالین
مسکوکات
مقدمه
پارت دربرگیرنده خراسان امروزی بود. در کتیبه بیستون که به داریوش بزرگ تعلق دارد از این ناحیه بعنوان یکی از ساتراپیهای ایران یاد می شود. در مورد نژاد مردم ساکن این سرزمین که پارت ها نامیده می شوند بین پژوهندگان و مورخان اختلاف نظر وجود دارد. بعضی این اقوام را از نژاد آریائی و گروهی از نژاد زرد چینی و مغولی دانسته و بالاخره عده ای نیز آنها را آمیزه ای از دو نژاد آریائی و زرد نوشته اند. اما امروز بیشتر خاورشناسان بر این باورند که پارتها آریائی بودند و به سبب اختلاف و آمیزش با سک ها بعضی از آداب واخلاق و رسوم آن اقوام را اخذ کرده اند یکی از طوایف مختلف یک بنام «دها» در منطقه بین گرگان کنونی و بخشهای شمالی دریای خزر سکونت گزیده . آنجا را به اعتبار نام خود دهستان نامیدند. هنوز چیزی از این ماجرا نگذشته بود که پارتهای آریایی با قبیله مزبور درآمیختند و طایفه دها قدرت و نیروی بیشتری بدست آورد. در نتیجه این پژوهش ها هیچ شکی باقی نمی ماند که پارت ها و یا بنا بر گفته مورخان ایرانی «اشکانیان» از نژاد آریائی بودند. اشکانیان نسبت به پارتها می رساندند. در خصوص نام اشکانیان نیز دو عقیده مختلف وجود دارد. گروهی معتقدند که چون نیاکان این دودمان در «آساک» می زیستند پادشاهان اشکانی نام سلسله خویش را از اقامتگاه اصلی پدرانشان گرفته اند. عده ای دیگر می گویند سلاطین اشکانی به اعتبار آنکه خود را از عقاب اردشیر دوم(اشک) می دانستند به ارشکانیان و اشکانیان معروف شده اند و تصور می رود که نظر اخیر به حقیقت نزدیکتر باشد
هنر معماری اشکانی
با بر افتادن هخامنشیان و پیروزی اسکندر مقدونی هنر ملی ایران نخست دچار گسستگی شد سپس به هنری که آن را می توان هنر یونانی ایرانی خواند،انجامید. این هنر نسبت به هنر هخامنشی نشان از پس ماندگی بزرگی دارد. این وضع تا روی کار آمدن مهرداد دوم اشکانی (123 ق م) که امپراتوری اشکانی را به صورت یک قدرت بزرگ جهانی بر پا داشت، محسوس است. در این فاصله زمانی با 3 شیوه هنری در ایران روبه رو هستیم؛ 1- هنر تقلید شده از یونان 2- هنر یونانی 3- هنر ایرانی. اما تمایل به تجدد ملی در همه شئون فرهنگی وسیاسی از جمله در هنر که هرگز شعله های آن در ایران فرو ننشسته بود با پادشاهی مهرداد بار دیگر فزونی گرفت و راه بازگشت و رسیدن به هنر «ایرانی نو» هموار شد. دراین شیوه نوین هنر ایران هر چند به روشهای ابتدایی تر بازگشت داشت،اما با کوشش و تحولی همراه بود و هنر ملی ایرانی بدون آمیختگی با عناصر بیگانه بار زنده شد. بازگشت به چهره سازی تمام رخ که دوباره کاربر گسترده وهمه گیر در هنر اشکانی یافت، نمونه روشن این جنبش هنری است که در هنر پیش از تاریخ ایران دیشه داشت و به هیچ روی نمی توان آن را به هنر یونانی نسبت داد. با این دیدگاه،تمامی شاخه های هنر اشکانی را می توان بررسی کرد. در شهر سازی ساختن شهرها با طرح دایره ای شکل به طرح رسمی شهرسازی اشکانی تبدیل شد. دراین طرح ملاحظات دفاعی نقشی اساسی داشت. همین طرح درقرون وسطی درغرب با گستردگی تقلید شد و رواج یافت
نخستین جلوه های هنر معماری پارتی را در نسا اولین پایتخت پارتیان (یا «اشک آباد» در چند کیلومتری شهر جدید «عشق آباد» پایتخت کنونی جمهوری ترکمنستان ) که کاوش های باستان شناسی آن به دست باستان شناسان روسی انجام گرفته است، می یابیم
کاخ شاهی نسا هر چند از دیدگاه تزئینات حدی تحت تأثیر هنر یونانی است (مثلاً پیکره های اجداد شاهان پارتی که از گل ورزیده ساخته شده و به شیوه یونانی مقام ایزدی یافته اند)، اما خود بنا با شگفتی بسیار دارای طرحی 4 ایوانی برگرد یک حیاط است؛ طرحی که از نسای اشکانی آغاز شده است و همچنان به صورت طرح رسمی و سنتی ایران شناخته می شود و تا خارج از ایران و در بین النهرین گسترش یافته است
پراکندگی آثار معماری اشکانی که در شرق از آی خانم وسرخ کتل و نسا آغاز می شود درداخل ایران امروز شامل باز مانده شهر صد دروازه (دامغان)، کوه خواجه (سیستان)، برده نشانده( خوزستان) و معبد آناهیتا(کنگاور) می گردد و تا کاخ آشور (عراق) و پالمیر(سوریه) ادامه می یابد از سویی، و محدود ماندن کاوش های باستان شناسی در شهرهای اشکانی از سوی دیگر، آگاهی های ما را در پیرامون دوران نزدیک به 500 ساله اشکانی به حد مطلوب نمیرساند. مصالح ساختمانی در این دوره بیش تر شامل خشت ،آجر، سنگ نتراشیده و تراشیده است. ملاط گچ و رواج طاق هلالی وایران به ویژه ایوان های سه گانه ای که در آن قوس ایران مرکزی از ایوان های جانبی بزرگ تر است، از ویژگی های این دوره به شمارمی رود.[1]
کوه خواجه درسیستان
در شرق ایران بنای معظم دیگری که به اشکانیان نسبت میدهند کاخ شاهی کوه خواجه درسیستان است که از قرن اول میلادی به جای مانده است این کاخ بر روی جزیره ای در دریاچه هامون یعنی مشرف به این دریاچه بنا شده ، ورودی بنا در سمت جنوب است. هنگامی که به حیاط مرکزی وارد می شویم دو ایوان بزرگ درسمت راست و چپ حیاط وجود دارد که آثار آنها هنوز برجای مانده است. مصالح معماری کوه خواجه خشت خام است و در دالان طویل این مکان بقایای نقاشی رنگین که نفوذ غرب درآن محسوس است به چشم می خورد. در نقوشی که در این کاخ نقاشی شده است سعی شده در یک طرح چند نفری برای نشان دادن عمق اشکال در پشت یکدیگر قرار گیرند، در این نقاشی های الوان سر اشخاص به صورت نیمرخ و تنه آنها تمام رخ است یعنی شیوه شرقی بیشتر رعایت شده است.آثار کوه خواجه آن طوری که باید و شاید تا کنون شناخته نشده و بعضی این آثار را مربوط به دوره ساسانی میدانند
[1] موسوی بجنوردی،کاظم ،گنجی،محمد حسن;.[و دیگران] : ایران تاریخ، فرهنگ ،هنر، اول، تهران ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، بهار 1385 ،ص ص 337-
دانلود مقاله مديريت تحول در برنامه ريزي منابع سازمان در فایل ورد (word) دارای 18 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله مديريت تحول در برنامه ريزي منابع سازمان در فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت تحول در برنامه ريزي منابع سازمان در فایل ورد (word)
چکیده
مقدمه
راهبردهای اجرای ERP
1 راهبردهای سازمانی:
2 راهبرد های فنی:
3 راهبردهای انسانی:
راهبردهای مدیریت تحول برای اجرای ERP
-1 مرحله فرمولی کردن دانش:
-2 مرحله اجرای راهبرد:
-3 مرحله ارزیابی موقعیت
نتیجه گیری
منابع:
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت تحول در برنامه ريزي منابع سازمان در فایل ورد (word)
1- SAP and business process re-engineering, Ian Martin and Yen Cheung, Business Process Management, Journal, Vol. 6 No. 2, 2000, pp. 113-
2- Supply-chain re-engineering using enterprise resource planning (ERP) systems: an analysis of a SAP R/3 implementation case, Majed Al-Mashari and Mohamed Zairi , International Journal of Physical, Distribution & Logistics, Management,, Vol. 30 No. 3/4, 2000, pp. 296-
3- 2005 ERP Change Management Survey, Gallup leadership institute & Deloitte Consulting LLP
4- زمردیان، اصغر- مدیریت تحول(راهبردها، کاربرد و الگوهای نوین)- سازمان مدیریت صنعتی- سال 1373- ص
چکیده
سالیان متمادی برنامه های کاربردی مورد استفاده در سیستمهای اطلاعاتی به صورت مجزا ارائه می شدند و هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشتند. چنین نرم افزارهایی مورد توجه و علاقه شرکتهای کوچک بود و براحتی نیازهای خود را توسط این برنامه های کاربردی برآورده میکردند. اما پس از مدتی با گذشت زمان و با شروع فرایند مهندسی مجدد فرایندهای تجاری در سازمانها، نیاز به انواع مختلف سیستمهای اطلاعاتی احساس شد و تولید سیستمهای اطلاعاتی یکپارچه که بتواند نرمافزارهای حوزه های مختلف از جمله حسابداری، تولید ، فروش ، انبار و … را به صورت منسجم و همراه هم به کار گیرد آغاز شد. برای تولید چنین نرمافزاریهایی، ارائه رویکرد های جدیدی از جمله معماری مبتنی بر client /server و همینطور نرمافزارهای یکپارچه ضروری به نظر می رسید. در سال 1992 ساختار یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه توسط یاکاهو و راهالی توسعه یافت . در این ساختار، به اشتراک گذاری دادهها بین کاربران این امکان را ایجاد میکرد تا بسادگی و بسرعت داده های مورد نیاز واحدهای دیگر را در اختیارشان قرار دهند و همچنین مدیران بخشهای دیگر نیز قادر بودند، به صورت یک سیستم جامع و یکپارچه با یکدیگر در ارتباط باشند و گزارشهای مورد نیاز خود را از یک سیستم واحد استخراج کنند
مقدمه
سیستم ERP عبارت است از مجموعه منسجمی از برنامه هایی که برای پشتیبانی از فعالیتهای اصلی سازمان نظیر تولید، مالی و حسابداری، فروش و بازاریابی و منابع انسانی به کار گرفته می شود. سیستم ERP قسمتهای مختلف سازمان را در توزیع و تسهیم اطلاعات و دانش، کاهش هزینه ها و بهبود مدیریت فرایندهای کسب و کار یاری می دهد
تجربه نشان داده است که مهمترین عامل ناکامی در پیاده سازی و اجرای این پروژه ، کارکنان استفاده کننده از نرم افزارها در بخشهای مختلف شرکت هستند . اگر آنها نپذیرند که ERP روند اجرای کارها و فعالیتهای آنها را نسبت به سیستمهای قبلی بهبود میبخشد ، در برابر اجرای آن مقاومت نشان میدهند و آن را با شکست مواجه میکنند . بنابراین اجرای مدیریت تغییر که از مباحث عمده در مدیریت به شمار میرود، قادر است روند این ناکامی و شکست را متوقف سازد به همین دلیل در این مقاله به معرفی راهبردهای مدیریت تحول برای اجرای موفقیت آمیز ERP با نگرش رفتاری پرداخته خواهد شد
باوجود مزایایی که سیستم ERP دارد، بسیاری از سیستم های ERP که در شرکتهای مختلف به کار گرفته شده اند، شکست خورده و یا به دلیل مقاومت کارکنان بسیاری از سیستم های ERP با مشکلات اجرایی روبرو شده اند. المشادی و زایری ادعا کردند که اجرای اثربخش ERP مستلزم ایجاد قابلیتهایی است که از آن میان به کارگیری راهبردهای مدیریت تحول برای بهبود پیاده سازی ERP در سازمان از اهمیت زیادی برخوردار است
اگر چه در بعضی از مطالعات تلاش شده است تا این مسئله با شناسایی آن دسته از راهبردهای مدیریت تحول، که موفقیت اجرای ERP را تسهیل می کنند، نشان داده شود، اما هنوز بسیاری از سیستمهای ERP با مقاومت و سرانجام شکست روبرو میشوند
راهبردهای اجرای ERP
نگاهی گذرا به ادبیات ERP نشان میدهد که راهبردهای متفاوتی برای اجرای موفقیت آمیز ERP به کار گرفته شده است. که این راهبردها را می توان در سه گروه زیر طبقه بندی کرد
1 راهبردهای سازمانی
راهبردهای سازمانی که برای بهبود اجرای موفق ERP به کار گرفته می شوند، عبارتند از: استقرار و بهبود راهبرد تغییر، تکنیکهای مدیریت تحول، مدیریـت پروژه، ساختار و منابع، ایدئولوژی و سبک مدیریت
2 راهبرد های فنی
راهبرد های فنی که برای موفقیت ERP در نظر گرفته می شوند عبارتنداز: جنبههای فنی نصب ERP، پیچیدگی ERP و زمان و هزینه اجرای ERP
3. راهبردهای انسانی
نمونه های مربوط به راهبردهای انسانی عباتنداز: نگرش و دیدگاههای مدیران و کارکنان، مشارکت آموزش
راهبردهای مدیریت تحول برای اجرای ERP
انتخاب راهبرد های مناسب تحول اساسی ترین عامل پیروزی یا شکست برنامه های تحول به شمار می آیند. منظور از راهبردهای تحول آن دسته از فنون و الگوهایی است که عملا تغییر و تحول مورد نظر را در زمینهها و گستره تعیین شده به وجود می آورند. به تعبیر ساده تر اینها راهکارها و روشهایی هستند که به وسیله آنها تغییر و تحول مورد نظر پیاده می شود. همانگونه که در پیش اشاره شد راهبردهای تحول را می توان بر پایه گستره و کاربرد آنها در دو سطح خرد و کلان مورد نظر قرار داد. راهبردهای کلان بر تمامی سیستم سازمانی ناظرند و سمت گیری راهبردی (درازمدت، گسترده، بنیادی) دارند. هدفگیــری این راهبــردها بیشتر دگرگون سازی بافت فرهنگی مجموع سازمان، زیر و رو ساختن ساختار، فرایندها و مجموعه ارتباطهای رسمی و غیررسمی و همینطور جایگزین کردن فلسفه و شیوه ای نوین در اداره امور سازمان است. راهبردهای خرد بیشتر متوجه زیر سیستم ویژه ای در سازمان است و کاربرد آنها بیشتر در سمت تغییر رفتار فردی و گروهی است. در سطح خرد استراتژیهای تحول عموما در رابطه با چهار زیر سیستم سازمانی یعنی ساختار، فناوری، وظیفه و رفتار به کار گرفته میشوند. باید بدانیم که چنین زیر سیستمهایی معمولا آماج راهبرد های کلان نیز قرار می گیرند. تفاوت کار در این است که در سطح کلان معمولا از راهبردهای چند منظوره بهره گرفته میشود که همزمان زیر سیستم های چندگانه را در بر می گیرند. سطح خرد به برنامه های تغییر مشخصی که زمینه های ویژه را مورد نظر دارد اکتفا می کند. با توجه به موارد فوق می توان نتیجه گرفت راهبردهای تحول برای اجرای موفقیت آمیز ERP جزء راهبردهای خرد هستند، زیرا ERP فناوری است که ساختار سازمانی، وظایف و کارکنان را تحت تاثیر قرار می دهد
راهبردهای مناسب بهبود(توسعه منابع انسانی) به همراه راهبرد های اجرای ERP، به طور مشترک منجر به تحول سازمانی میشوند. از اینرو، برای سازمانی که میخواهد از مشکلاتی که در حین تغییر ممکن است روبرو شود اجتناب کند، پاسخگویی به مشتریان داخلی(کارکنان) از اهمیت زیادی برخوردار است. برای کمک به مدیریت ارشد سازمان به هنگام رویارویی با مشکل سازمانی پیچیده ای به نام مقاومت کارکنان در برابر اجرای ERP، پیشنهاد می شود با تو جه به شکل شماره 1 از چارچوب مفهومی منسجم و فرایندگرایی که شامل سه مرحله: فرمولی کردن دانش، اجرای راهبرد و ارزیابی موفقیت است، استفاده شود. در ادامه به توضیح سه مرحله فوق پرداخته می شود
-1 مرحله فرمولی کردن دانش
اولین گام در مدیریت تحول مبتنی بر IT، شناسایی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل نگرشهای فردفرد کاربران و گروههای با نفوذ در مورد تغییر است. این تجزیه و تحلیل بایستی پاسخ سوالات زیر را مشخص کند
-1 چه گروهها و افرادی در مقابل تغییر (اجرای ERP) مقاومت می کنند؟
-2 آنها چه خواسته و نیازی دارند؟
-3 آنها دارای چه عقاید و ارزشهایی هستند؟
-4 علائق آنها چیست؟
پاسخ به سوالات فوق نقطه شروع خوبی در تعیین علل و منابع مقاومت کارکنان در برابر اجرای سیستم ERP محسوب می شود
طبق تحقیقات هالتمن عقاید و ارزشهای کارکنان، شاخص تعیین کنندهای برای ارزیابی دلایل مقاومت در مقابل تغییرات است. برای مثال، بعضی از کاربران ممکن است با وجود اینکه دقیقا نمی دانند با به کارگیری سیستم ERP چه تغییراتی در شغل و فعالیت آنها به وجود خواهد آمد، مسائلی را درباره ناآشنائی با کامپیوتر، پیش بکشند و یا ادعا کنند که آنها طی سالهای متمادی کار خود را بدون استفاده از سیستم ERP در حد اعلا انجام داده اند. حتی گروه دیگری از کاربران ممکن است بر روی ارزشهایی همانند اهمیت وجود قدرت و ساختار های سلسله مراتبی که ممکن است با آمدن سیستم جدیدی به نام ERP به خطر افتند و نادیده گرفته شوند، تاکید کنند
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله مديريت خلاق در فایل ورد (word)
مقدمه
تعریف مدیریت
خلاقیت در مدیریت
تعریف خلاقیت
الف – تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی :
ب – تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی
نوآوری
خلاقیت و نوآوری چگونه با هم مرتبط شده اند؟
چگونه متغیرهای ساختاری بر نوآوری اثر می گذارند؟
چگونه فرهنگ سازمانی بر نوآوری اثر میگذارد؟
کدام متغیرهای منابع انسانی بر نو آوری اثر می گذارند؟
ویژگیهای افراد خلاق
فرصتهای خلاقیت
اهمیت خلاقیت و نوآوری
خلاقیت
مدیریت خلاق برای موفقیت پروژه
بعضی از این روشهای تحلیلی عبارتند از:
تناقضات فیزیکی :
تعریف مدیریت از نظر کریتنر
ابتکار و خلاقیت چیست؟
ویژگیهای مدیر خلاق
ویژگیهای شخصیتی مدیران خلاق
مراحل خلاقیت
خلاقیت در مدیریت (2)
ویژگیهای سازمان خلاق
کارگروهی
خلاقیت گروهی
تکنیک تحرک مغزی (طوفان فکری
نتیجه گیری
حل خلاقانه مشکل
موانع حل خلاقانه مشکل
انسدادهای ادراکی
رفع انسدادهای ادراکی
پرورش نوآوری
اصول مدیریت برای نوآوری
نتیجه گیری
منابع و ماخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله مديريت خلاق در فایل ورد (word)
1 – ALLEN, J.L. “CONCEPTUAL BLOCKBUSTING”. SAN FRANCISCO: W.H.FREEMAN,
2 – DE BONO, E.NEW THINK, NEW YORK: BASIC BOOKS,
3 – MARCH, J.G., & SIMON, H.A. ORGANI ZATIONS NEW YORK, WILEY
4 – دیوید ای وتن – کیم اس کامرون، راهگشایی خلاق در مدیریت – ترجمه دکتر نسرین جزنی، تهران، نشر نی، 1376
5 – KOESHER, A. THE ACT OF CREATION. NEW YORK: DELL,
6 – DAUW, D.C. CREATIVITY AND INNOVATION IN ORGANIZATION. DUBUQUE, ZOWA: KENDULL HUNT 1976 (P.14)
7 – دکتر سیدمهدی الوانی، مدیریت عمومی، تهران، نشر نی
8 – دکتر علی رضائیان، علی اصغر پورعزت، مبانی سازمان و مدیریت ، تهران، سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، 1379
مقدمه
با پیشرفت روز افزون دانش و فناوری وجریان گسترده اطلاعات ، امروزهجامعهما نیازمند آموزشمهارتهاییاستکه با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. . هدفباید پرورشانسانهاییباشد کهبتوانند با مغزیخلاقبا مشکلاتروبرو شدهو بهحلآنها بپردازند. بهگونه ایکهانسانها بتوانند به خوبیبا یکدیگر ارتباطبرقرار کردهو با بهرهگیریاز دانش جمعیو تولید افکار نو مشکلاترا از میانبردارند. امروزهمردمما نیازمند آموزشخلاقیت هستندکه با خلقافکار نو بهسوییکجامعهسعادتمند قدمبردارند
رشد فزاینده اطلاعات، سببشدهاستکههر انسانیاز تجربهو علمو دانشیبرخوردار باشد که دیگری فرصت کسبآنها را نداشتهباشد، لذا به جریان انداختن اطلاعات حاوی علم و دانش و تجربه در بینانسانها یکیاز رموز موفقیت در دنیای امروز است. هیچکسقادر نیست به میزان اطلاعات واقعیهر کسکه در گوشه ذهناو نهفته است پیببرد. این اطلاعات زمانیبه حرکت درمیآید که انگیزهای قویسبب رها شدن آن بهبیرون ذهن می شود. در اینمرحله انسانها به سرنوشتیکدیگر حساسند و در جهت رشد یکدیگر میکوشند و در نهایت سبب میشود جریانی از علم و دانشو تجربیات میان آنها جاری شود که همین امر زمینهساز نوآوری و خلاقیت خواهد بود
یکیاز عواملمؤثر در بروز خلاقیتدر یکجامعه،زمینهسازیو بسترسازیدر بین انسانها جهت ایجاد فرهنگیاستکه در آن همگان در تلاشبرایرشد دادن دیگری هستند و با تاثیر بر روی یکدیگر به پیشرفت جامعه کمک می کنند
یکی از شرایط لازمبرایپدیدار شدنافکار نو،وجود آرامش برای مغز است. به همین خاطر لازم است انسانها بکوشند در جامعه شرایطی پدید آید که در بستر آن مغز بیندیشد و تکامل یابد و سببساز افکار نو شده و شرایط برای سازندگی در جامعه مهیا شود. با افزایش سپردهگذاریهای اخلاقی میتوان شرایط را برای شکلگیری یکمحیطآرامبخش در جامعه فراهمکرد، کاهش سپردهگذاریهای اخلاقی در جامعه سببمیشود که زمینه برای گسسته شدن روابط اجتماعیگسترشیابد و با سستشدن پیوندهای اجتماعی، شرایط لازم برای بروز خلاقیت در جامعه سختتر میشود. زیرا فرصتی برایتفکر کردن وجود نخواهد داشت
تعریف مدیریت
مدیریت ، مجموعه فرآیندی است که بکارگیری مؤثر و کارآیی منابع مادی و انسانی در زمینههای مختلفی مانند: برنامهریزی، سازماندهی، تامین نیروی انسانی و ; برای حصول اهداف آن مجچموعه، محاط در دایرهء نظام ارزشی مورد قبول را شامل میشود. دقت و آیندهنگری از خصوصیات برجسته و بارز مدیریت خلاق است . در تصمیمگیریها بهتر است مدیران مبتکر، تصمیمها را تا سطح اجرایی به مدیران میانی و مسئولین مربوطه بسپارند تا در بخش مربوطه با تشکیل جمعهای مشارکتی کارهایی را به آخر برسانند. بنابراین یکی از وظایف مهم مدیران، تصمیمگیری است . عوامل مؤثر در تصمیمگیری عبارتند از: -1 نظام ارزشی. -2 دستورالعملها. -3 تواناییهای مدیر. -4 اهداف بلندمدت و استراتژیک . -5 خطرپذیری. -6 میزان اطلاعات . -7 خلاقیت . از دیگر وظایف مهم مدیران تربیت نیروی انسانی است که باید در این فرآیند به مسائل زیر توجه داشت : -1 توجه به نیازها و انگیزههای افراد. -2 همنواسازی افراد با محیط کار. -3 آزادی عمل دادن به کارکنان. -4 تشویق و پاداشهای سازمانی
خلاقیت در مدیریت
خلاقیت دارای سه مؤلفه است: تخصص ، تفکر خلاق و انگیزش که می تواند درونی و بیرونی باشد ، مدیران روی هر سه این خصوصیات می توانند اثر گذارند ولی بر روی انگیزش کارکنان بیشتر از دو مؤلفه دیگر تأثیر گذار هستند
افزایش خلاقیت در سازمانها میتواند به ارتقای کمیت و کیفیت خدمات ، کاهش هزینه ها، جلوگیری از اتلاف منابع ، کاهش بورو کراسی، افزایش رقابت ، افزایش کارایی و بهره وری ، ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد .نقش مدیر در پرورش خلاقیت ، تحریک و تشویق کارکنان، تفویض اختیار به کارکنان ، پیدا کردن ذهنهای خلاق و استفاده از خلاقیت دیگران است . نظام مدیریت مشارکتی با تکیه بر خود کنترلی کارکنان ، مشورت ، تشویق به ابتکار و احترام به افراد ، نقش مهمی در پرورش خلاقیت کارکنان ایفا می کند . تکنیک های خلاقیت گروهی شامل تحرک مغزی ، گردش تخیلی، تفکر موازی ، ارتباط اجباری ، شش کلاه تفکر ، از تکنیکهای مؤثر در تقویت تفکر خلاق هستند. خلاقیت دارای سه مؤلفه است: تخصص ، تفکر خلاق و انگیزش که می تواند درونی و بیرونی باشد ، مدیران روی هر سه این خصوصیات می توانند اثر گذارند ولی بر روی انگیزش کارکنان بیشتر از دو مؤلفه دیگر تأثیر گذار هستند
تعریف خلاقیت
از خلاقیت “CREATIVITY” تعریفهای زیادی شده است . در اینجا برخی از تعاریف مهم راموردبررسی قرار می دهیم
خلاقیت یعنی تلاش برای ایجاد یک تغییر هدفدار در توان اجتماعی یا اقتصادی سازمان ؛
خلاقیت به کارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است ؛
خلاقیت یعنی توانایی پرورش یا به وجود آوردن یک انگاره یا اندیشه جدید در بحث مدیریت نظیر به وجود آوردن یک محصول جدید است ؛ خلاقیت عبارت است از طی کردن راهی تازه یا پیمودن یک راه طی شده قبلی به طرزی نوین
الف – تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی
خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است . تفکر عبارت است ازفرایند بازآرایی یا تغییراطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت .تفکر بر دونوع است : 1 – تفکر همگرا 2 – تفکر واگرا
تفکر همگرا عبارت است از فرایند بازآرایی یا دوباره سازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت . تفکر واگرا عبارت است از فرایند ترکیب و نوآرایی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت ، خلاقیت یعنی تفکر واگرا
براساس این تعریف خلاقیت ارتباط مستقیمی با قوه تخیل یا توانایی تصویرسازی ذهنی دارد. این توانایی عبارت است از فرایند تشکیل تصویرهایی از پدیده های ادراک شده در ذهن و خلاقیت عبارت است از فرایند یافتن راههای جدید برای انجام دادن بهتر کارها;
خلاقیت یعنی توانایی ارائه راه حل جدید برای حل مسائل ;خلاقیت یعنی ارائه فکرها و طرحهای نوین برای تولیدات و خدمات جدید استمرار آن پس از غیبت آن پدیدهها
ب – تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی
خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقای کمیت یا کیفیت فعالیتهای سازمان «مثلا افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یاخدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و;»
روبرت جی استرنبرگ و لیندا ای اوهارا در بررسی های خود شش عامل را در خلاقیت افراد موثر دانسته اند
دانش: داشتن دانش پایه ای در زمینهای محدود و کسب تجربه و تخصص در سالیان متمادی؛
توانایی عقلانی: توانایی ارائه ایده خلاق از طریق تعریف مجدد و برقراری ارتباطات جدید در مسایل؛
سبک فکری : افراد خلاق عموما در مقابل روش ارائه شده از طرف سازمان و مدیریت ارشد ، سبک فکری ابداعی را بر می گزینند؛
انگیزش : افراد خلاق عموما برای به فعل درآوردن ایده های خود برانگیخته میشوند؛
شخصیت:افرادخلاق عموما دارای ویژگیهای شخصیتی مانند مصر بودن، مقاوم بودن در مقابل فشارهای بیرونی و داخلی و نیز مقاوم بودن در مقابل وسوسه همرنگ جماعت شدن هستند؛
محیط: افراد خلاق عموما در داخل محیطهای حمایتی بیشتر امکان ظهور مییابند
این محققان مشخص کردند که عمدهترین دلیل عدم کارایی برنامه های آموزش خلاقیت تاکید صرف این برنامه ها بر تفکر خلاق به عنوان یکی از شش منبع موثر در خلاقیت است.جایی که سایر عوامل نیز تاثیر بسزایی در موفقیت و شکست برنامه های آموزش خلاقیت ایفا می کنند(استنبرگ و اوهارا 1997)2 جورج اف نلر در کتاب هنر وعلم خلاقیت برای خلاقیت مراحل چهارگانه: آمادگی
(preparation)، نهفتگی، اشراق و اثبات (Verification) را ذکر کرده است2از این دید، افراد خلاق ابتدا با مسئله یا یک فرصت آشنا شده و سپس از طریق جمع آوری اطلاعات با مسئله یا فرصت مورد نظر درگیر می شوند.در مرحله بعد افراد خلاق روی مسئله تمرکز می کنند
در این مرحله فعالیت ملموسی مشاهده نمی شود و فرد سعی در نظم دادن تفکرات ، اندیشه ها،تجارب و زمینه های قبلی خود جهت نیل به یک ایده دارد.درگیری ذهنی عمیق فرد (خودآگاه و ناخودآگاه )فراهم کردن فرصت (جهت تفکر بر مسئله ) به خلق و ظهور ایده ای جدید و بدیع منجر می شود. در نهایت فرد خلاق در صدد برمی آید صلاحیت و پتانسیل ایده خویش را به اثبات برساند
نوآوری
منظور از نوآوری خلاقیت متجلی شده و به مرحله عمل رسیده است، به عبارت دیگر، نوآوری یعنی اندیشه خلاق تحقق یافته؛ نوآوری همانا ارائه محصول ، فرایند وخدمات جدید به بازار است؛ نوآوری به کارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است
خلاقیت و نوآوری چگونه با هم مرتبط شده اند؟
خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوه ای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیر معمول بین اندیشه ها
یک سازمان که مشوق نوآوری است ساز مانی است که دیدگاههای ناشناخته به مسایل یا راه حلهای منحصر برای حل مسایل را ارتقا می دهد.نو آوری فرایند کسب اندیشه ای خلاق و تبدیل آن به محصول و خدمت و یا یک روش عملیاتی مفید است
سه مجموعه از متغیرها وجود دارند که می توانند نوآوری را ایجاد کنند.آنها به ساختار سازمانی، فرهنگ و توانایی منابع انسانی مربوط میشوند
چگونه متغیرهای ساختاری بر نوآوری اثر می گذارند؟
بر اساس پژوهشهای گسترده ،با توجه به متغیرهای ساختاری می توانیم سه گزاره را بیان کنیم.اول اینکه ساختارهای مکانیکی اثری مثبت بر نوآوری دارند زیرا که تخصص کاری آنها پایین تر است، قوانین کمتری دارند و عدم تمرکز در آنها بیشتر از ساختارهای مکانیکی است.همچنین انعطاف پذیری ، قدرت انطباق و بارور کردن را که پذیرش نوآوریها را آسان تر می کند، بیشتر میکنند.دوم اینکه دسترسی آسان به منابع فراوان عامل کلیدی نوآوری است.فراوانی منابع به مدیران این توانایی را می دهد که بتوانند برای نو آوری هزینه کنند و شکستها را بپذیرند.در نهایت ارتباط بین واحدها با تسریع در کنش متقابل خطوط سازمانی به شکستن سدهای احتمالی در برابر نوآوری مدد می رساند.البته هیچ یک از این سه متغیر نمی تواند وجود داشته باشد مگر اینکه مدیران ارشد به این سه عامل متعهد باشند